Ο σκοπός του πνευματικού πατρός είναι η υποβοήθηση των πνευματικών του τέκνων για να κατακτήσουν βαθμιαίως την πνευματική ελευθερία, να ωριμάσουν πνευματικώς και να φθάσουν «εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού». Ως μία γραπτή παρακαταθήκη προς τα πνευματικά του τέκνα προσφέρονται από τον συγγραφέα οι σαράντα λόγοι-κατηχήσεις, που αποτελούν έναν πρακτικό κώδικα εφαρμογής της αυθεντικής μοναχικής βιοτής, αλλά και αποκαλύπτουν το μήνυμα και την προσφορά του μοναχισμού στον κόσμο.