Η ιστορικότητα των Χριστουγέννων

Οι 3 Μάγοι – Μελχιώρ, Βαλτασάρ και Γασπάρ

Ποιοι ήταν οι τρεις μάγοι και τι δώρα έφεραν στο μικρο Χριστό

Ο ευαγγελιστής Ματθαίος δεν παρέχει λεπτομέρειες ούτε για τον αριθμό τους, ούτε για το τι ακριβώς ήταν αυτοί οι μάγοι. H πληροφορία πάντως ότι έφτασαν από την ανατολή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έρχονταν από την Περσία, καθώς ανατολικά της Παλαιστίνης δεν υπήρχαν άλλες χώρες στις οποίες να υπήρχε παράδοση για μάγους με κάποια θετική σημασία της λέξης.

Μάγοι ονομάζονταν σοφοί οι οποίοι ασχολούνταν με τις φυσικές επιστήμες, την αστρονομία (αστρολογία ονομαζόταν τότε), την ιατρική, αλλά και με θρησκευτικά ζητήματα ή με απόκρυφες γνώσεις (μαντεία, ερμηνεία φυσικών φαινομένων, ονειροκριτική), και κατείχαν θέση βασιλικών συμβούλων, ακολουθώντας ακόμη και το στρατό στις εκστρατείες.

Σύμφωνα με τη βιβλική διήγηση οι σοφοί αυτοί έφτασαν στην Ιερουσαλήμ αναζητώντας τον νεογέννητο βασιλιά των Ιουδαίων για να τον προσκυνήσουν, ακολουθώντας από τα μέρη της ανατολής το αστέρι του. Όταν το έμαθε ο Ηρώδης ταράχτηκε, κάλεσε τους μάγους να μάθει περισσότερα, και τους είπε να πάνε στη Βηθλεέμ να ψάξουν για το παιδί και όταν το βρουν να τον ειδοποιήσουν ώστε δήθεν, να πάει και ο ίδιος να το προσκυνήσει.

Οι μάγοι έφυγαν από τον Ηρώδη και το άστρο τους οδήγησε στο σημείο όπου βρισκόταν το παιδί. Εκεί, το προσκύνησαν, και του προσέφεραν ως δώρα χρυσό, λιβάνι και αρωματική σμύρνα (δώρα τα οποία οι πατέρες της Εκκλησίας είδαν να συμβολίζουν αντίστοιχα τον Βασιλιά και τον Θεό και να προλέγουν το θάνατο και την ταφή του Κυρίου.

Η προσκύνηση αυτή των μάγων πρέπει να συνέβη μετά την Υπαπαντή του Κυρίου (είσοδος στον Ναό, σαράντα ημέρες μετά τη γέννησή Του). Κατόπιν, με θεϊκή παρέμβαση είδαν οι μάγοι σε όνειρο ότι δεν έπρεπε να ξαναγυρίσουν στον Ηρώδη αλλά να φύγουν από άλλο δρόμο για την πατρίδα τους.

Σύμφωνα με παράδοση που προέρχεται από το απόκρυφο Αρμενικό Ευαγγέλιο παιδικής ηλικίας του Ιησού (συριακό πρωτότυπο που μεταφράστηκε στα Αρμενικά κατά τον 11ο αιώνα), οι μάγοι ήταν τρεις και τα ονόματα αυτών, Μελχιώρ, Βαλτασάρ και Γασπάρ.

Πολλές οι αντιρρήσεις που υπάρχουν για τον αριθμό και τα ονόματα των μάγων, αλλά κάτι παραμένει ίδιο σε όλες τις εκδοχές. Τα δώρα, οι προσφορές τους στο Χριστό.

Η προσκύνηση των μάγων εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 25 Δεκεμβρίου.

Σχετικά στο HelpPost.gr : Ορθόδοξο εορτολόγιο. Αργίες, γιορτές, επέτειοι, τριήμερα ανά έτος

Τι συμβόλιζαν τα δώρα των 3 Μάγων – Λιβάνι, Χρυσός, Σμύρνα

Τα δώρα που έφεραν οι σοφοί της ανατολής στο βασιλιά που είχε μόλις γεννηθεί ήταν χρυσός, λιβάνι και σμύρνα.

Ο Μελχιόρ έφερε τον χρυσό, που συμβόλιζε ότι το βρέφος θα γινόταν βασιλιάς.

Ο Γκασπάρ έφερε το λιβάνι, σύμβολο της θείας καταγωγής.

Ο Βαλτάσαρ έφερε τη σμύρνα, η οποία συμβόλιζε τον πρόωρο θάνατο του Ιησού.

Ως αντάλλαγμα για τα δώρα, οι Μάγοι ζήτησαν ένα από τα σπάργανα του βρέφους, απόδειξη για όσους δε θα τους πίστευαν, το οποίο και τους έδωσε η ίδια η Παναγία. Πηγή

Χρυσός

Το χημικό στοιχείο χρυσός (στα λατινικά Aurum και στα αγγλικά Gold) είναι πυκνό, μαλακό, αστραφτερό, ελατό και όλκιμο στερεό μέταλλο.

Ως χημικό στοιχείο έχει ως σύμβολο το Au, ατομικό αριθμό 79 και ατομική μάζα 196,966569. Έχει θερμοκρασία τήξης 1064,43°C και θερμοκρασία βρασμού 2807 °C. Ανήκει στην ομάδα της 3ης κύριας σειράς των στοιχείων μετάπτωσης. Ο καθαρός χρυσός έχει ένα έντονο κίτρινο χρώμα. Ο χρυσός και ο χαλκός είναι τα δυο μοναδικά «έγχρωμα μέταλλα»

Η λέξη χρυσός απαντάται στην ελληνική γλώσσα από τα πανάρχαια χρόνια. Εικάζεται όμως πως έχει χεττιτική και κατά δεύτερο λόγο σημιτική προέλευση .

Η αγγλόφωνη λέξη gold είναι ανάλογη με παρόμοιες λέξεις σε πολλές γερμανικές γλώσσες, προερχόμενη από την πρωτογερμανική gulþ η οποία με τη σειρά της προήλθε από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ghel, λέξη από την οποία προήλθε και η λέξη yellow, που σημαίνει κίτρινο χρώμα, στα ελληνικά.

Το διεθνές χημικό σύμβολο Au προέρχεται από τη λατινική λέξη aurum, που σύμφωνα με κάποιες πηγές σημαίνει «λαμπερή αυγή», από την σαμπινική λέξη ausum, που κι αυτή σημαίνει «λαμπερή αυγή» . Σύμφωνα με κάποιες προσδιορισμούς σε λατινικά λεξικά, όμως, η έννοια της λέξης aurum επεκτείνεται στη σημερινή σημασία της λέξης μέταλλο . Οι διαφωνίες μεταξύ των ετυμολογιών είναι πιθανό να υφίσταται εξαιτίας της συσσώρευσης των αποδείξεων από την αρχαιολογία για τη μεγάλη αρχαιότητα της χρήσης του πολύτιμου αυτού μετάλλου στον πολιτισμό, σύμφωνα και με την έκφραση «γνωστό από την αυγή του πολιτισμού» . Και με αυτόν το σεβασμό έχει υιοθετηθεί η σημερινή σημασία της λέξης aurum, άσχετα με την αρχική ετυμολογική σημασία που είχε στη λατινική γλώσσα πηγή

Λιβάνι

Λιβάνι (στα Αραβικά lubban, λουμπάν, στα λατινικά olibanum) ονομάζεται αρωματική ρητίνη που προέρχεται από τον κορμό του δένδρου Boswellia sacra που φύεται στο Ομάν και στηνΥεμένη της Αραβικής Χερσονήσου αλλά και τη Σομαλία (Βορειοανατολική Αφρική). Επειδή όταν καίγεται αναδύει άρωμα, έχει χρησιμοποιηθεί από τα παλαιότατα χρόνια για λατρευτικούς αλλά και για κοσμικούς σκοπούς ως βασικό συστατικό παρασκευής θυμιάματος.

Αναφέρεται από την Αγία Γραφή, στην Παλαιά Διαθήκη στην Έξοδο στις οδηγίες του Κυρίου προς το Μωυσή για την παρασκευή θυμιάματος. Στο βιβλίο του Ησαΐα της Παλαιάς Διαθήκης αναφέρεται ως ιδιαίτερα πολύτιμο αγαθό, μαζί με τον χρυσό. Αναφέρεται επίσης και στο βιβλίο Άσμα Ασμάτων μαζί με τη σμύρνα ως θυμίαμα. Λιβάνι έχει βρεθεί στον τάφο του Αιγυπτίου Φαραώ Τουταγχαμών (1323 π.Χ.)

Σμύρνα – Μύρο ή Μύρρο

Μύρο ή Μύρρο ονομάζεται το αρωματικό ρετσίνι του δέντρου «Κομμιφόρος η μύρρα». Γνωστό από την αρχαιότητα το μύρο ονομάζεται και σμύρνα ή βδέλλιο. Ήταν ένα πολύ ακριβό εμπόρευμα κάτι το οποίο φαίνεται και από τα δώρα των Τριών Μάγων στον νεογέννητο Ιησού Χριστό (λιβάνι, σμύρνα και χρυσός). Το μύρο χρησιμοποιούνταν εκτενώς στους Ναούς της αρχαιότητας ως επικλητικό θυμίαμα κάτι που φαίνεται εκτενώς και από τους Ορφικούς ύμνους, στους οποίους μια σειρά Θεών καλούνται από το Μύρο. Του έχουν αποδοθεί πολλές θεραπευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται και από την Κινέζικη ιατρική, την ομοιοπαθητική και την αρωματοθεραπεία.

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Commiphora molmol (Κομμιφόρος η μύρρα) και το συναντούμε με τα ονόματα σμύρνα, βδέλλιο και μύρρα. Ανήκει στην οικογένεια των Βουρσεριδών.

Το Μύρρο είναι ελαιο-κομμεορητίνη, μία ζελατινώδη ουσία που συλλέγεται από τον φλοιό των θάμνων που φυτρώνουν στις άνυδρες περιοχές στην Αραβία και τη Σομαλία. και για χιλιετηρίδες θεωρούνταν ένας από τους θησαυρούς της Ανατολής. Οι θάμνοι ή τα μικρά δέντρα του Commiphora myrrha φυτρώνουν κυρίως στη Σομαλία. Τα φύλλα του μικρού δέντρου αποτελούνται από δύο πλευρικά φυλλάρια και τα άνθη του είναι πράσινα. Συστατικά-χαρακτήρας: Το Μύρρο περιέχει στα συστατικά του είναι έως και 17% αιθέριο έλαιο, μέχρι και 40% ρητίνη και κόμμι. Το άρωμα του είναι υπέροχο, αλλά η γεύση του είναι δυσάρεστη. Ο χαρακτήρας του είναι καυτός, ξηρός, στυφός και πικρός.

Ιστορικά στοιχεία:

Το μύρρο μνημονεύεται στη βίβλο και ήδη από την αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν ανακατεμένο με μέλι, για την περιποίηση φλεγμονών και πληγών. Επίσης το ανακάτευα με λιβάνι για καπνισμούς. Για χιλιετηρίδες το θεωρούσαν ως ένα από τους θησαυρούς της ανατολής. Ερχόταν στην Ευρώπη από τον δρόμο του λιβανιού.

Οι γιατροσοφιστές χρησιμοποιούσαν το μύρρο για τους μυϊκούς πόνους και σε έμπλαστρα για ρευματισμούς.

Οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν στις ταριχεύσεις τους και οι αρχαίες Αιγύπτιες νοικοκυρές το έκαιγαν για να ξεφορτωθούν τους ψύλλους.

Στην Κίνα ονομάζεται Mo Yao και χρησιμοποιείται από τον καιρό της Δυναστείας Τανγκ (60 μ.Χ.) κυρίως για πληγές, για την ανακούφιση από τα πρηξίματα και ως διεγερτικό του αίματος.. Το έλαιο του μύρρου το απόσταζαν από την ρητίνη και το χρησιμοποιούσαν από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας για την επούλωση των πληγών.

Συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη:

Μετά την εποχή των βροχών ο φλοιός χαράζεται και σχηματίζεται στην εντομή πικρό, κίτρινο, αρωματικό κόμμι, το οποίο όταν ξεραθεί παίρνει ακανόνιστα σχήματα και κυανέρυθρο χρώμα. Αυτό είναι το μύρρο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή βάμματος και ελαίου.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Η δράση του είναι αντιμικροβιακή, στυπτική, άφυση, αντικαταρροϊκή, αποχρεμπτική και επουλωτική. Είναι ένας αποτελεσματικό αντιμικροβιακός παράγοντας που διεγείρει την παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων και παράλληλα έχει άμεση αντιμικροβιακή δράση. Έτσι το βότανο αυτό βοηθά και υποστηρίζει τη φυσική λειτουργία της άμυνας του οργανισμού. Το χρησιμοποιούμε ειδικά στη θεραπεία λοιμώξεων του στόματος, όπως τα στοματικά έλκη, η ουλίτιδα, η πυόρροια και σε προβλήματα καταρροής, στη φαρυγγίτιδα και την ιγμορίτιδα. Βοηθά επίσης σε περιπτώσεις λαρυγγίτιδας και προβλημάτων του αναπνευστικού συστήματος. Εξωτερικά είναι ένα θεραπευτικό επουλωτικό και αντισηπτικό για τραύματα και αμυχές. Οι ρητίνες δεν είναι υδροδιαλυτές και το πιο χρήσιμο σκεύασμα μύρρου είναι το βάμμα που έχει παρασκευασθεί σε αλκοόλ 96%. Αυτό αραιώνεται καλά σε νερό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν γαργάρα.

Συνδυάζεται καλά με την Εχινάκια για τις λοιμώξεις και σαν πλύσεις στόματος για έλκη. Για εξωτερική χρήση συνδυάζεται με απόσταγμα αμαμηλίδας.. Στον τομέα των καλλυντικών χρησιμοποιείται στη σύνθεση νυχτερινών κρεμών.

Παρασκευή και δοσολογία:

Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Η ρητίνη διαλύεται δύσκολα στο νερό για αυτό πρέπει να κονιοποιηθεί για την παρασκευή του εγχύματος. Ρίχνουμε σε 1 φλιτζάνι βραστό νερό 1-2 κουταλιές του τσαγιού σκόνη και το αφήνουμε 10-15 λεπτά. Το ρόφημα το πίνουμε 3 φορές την ημέρα. Προφυλάξεις: Το αποφεύγουμε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης γιατί είναι διεγερτικό της μήτρας. (Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου (Χειρουργός οδοντίατρος) στα Χανιώτικα Νέα)

Η ιστορία των τριών μάγων που ακολουθούν το λαμπρότερο άστρο του ουρανού και ταξιδεύουν από την Ανατολή για να προσκυνήσουν το Θείο Βρέφος είναι γνωστή στους περισσότερους από μας. Μέσα στα Ευαγγέλια, οι μάγοι αναφέρονται μόνο από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο χωρίς όμως να δίδονται συγκεκριμένες λεπτομέρειες, όπως ο αριθμός τους ή η χώρα προέλευσης τους. Το Ευαγγέλιο απλά αναφέρει ότι έρχονται από την ανατολή. Η λέξη "μάγος" στα χρόνια εκείνα συνδεόταν κυρίως με τους ιερείς της περσικής θρησκείας, του Ζωροαστρισμού, οι οποίοι μελετούσαν τα άστρα και είχαν αναπτύξει την αστρολογία. Περισσότερες πληροφορίες για τους μάγους των αρχαίων χρόνων μπορούμε να αντλήσουμε από τον Ηρόδοτο, σύμφωνα με τον οποίο "Μάγοι" ονομαζόταν μία από τις έξι φυλές των Μήδων, και όσοι άνηκαν σε αυτή τη φυλή ασκούσαν καθήκοντα ιερέων ή ονειροκριτών, ασχολούνταν με τον αποκρυφισμό κ.τ.λ. Ο Ωριγένης μας λέει ότι οι Μάγοι κατάγονται από τη Χαλδαία, ενώ σύμφωνα με άλλους, ήταν Βαβυλώνιοι.

Η ιστορία μας λοιπόν συνεχίζει λέγοντας μας ότι οι τρεις Μάγοι ταξιδεύοντας, φτάνουν στα Ιεροσόλυμα και συναντούν το βασιλιά Ηρώδη και όταν του αναφέρουν τι ψάχνουν και για ποιο λόγο ακολουθούν τους οιωνούς, εκείνος τους ζητά στην επιστροφή τους να του υποδείξουν εάν και που βρήκαν αυτόν το νέο βασιλιά, με σκοπό να "τον τιμήσει" όπως ισχυρίζεται. Όμως στην πραγματικότητα θέλει να τον θανατώσει, και γι' αυτό εμφανίστηκε στους Μάγους άγγελος Κυρίου και τους υπέδειξε να μην επιστρέψουν από την ίδια διαδρομή. Οι Μάγοι συνέχισαν και έφτασαν στη Βηθλεέμ, όπου και βρήκαν το Βασιλιά των Ιουδαίων στο πρόσωπο του νεογέννητου Χριστού. Τα ονόματα τους ήταν Μελχιόρ, Γκασπάρ και Βαλτάσαρ. Πολλές οι αντιρρήσεις που υπάρχουν για τον αριθμό και τα ονόματα των μάγων, αλλά κάτι παραμένει ίδιο σε όλες τις εκδοχές. Τα δώρα, οι προσφορές τους στο Χριστό.

Τα δώρα που έφεραν οι σοφοί της ανατολής στο βασιλιά που είχε μόλις γεννηθεί ήταν χρυσός, λιβάνι και σμύρνα. Ο Μελχιόρ έφερε τον χρυσό, που συμβόλιζε ότι το βρέφος θα γινόταν βασιλιάς. Ο Γκασπάρ έφερε το λιβάνι, σύμβολο της θείας καταγωγής. Και ο Βαλτάσαρ έφερε τη σμύρνα, η οποία συμβόλιζε τον πρόωρο θάνατο του Ιησού. Ως αντάλλαγμα για τα δώρα, οι Μάγοι ζήτησαν ένα από τα σπάργανα του βρέφους, απόδειξη για όσους δε θα τους πίστευαν, το οποίο και τους έδωσε η ίδια η Παναγία.

Κίνησαν λοιπόν, να γυρίσουν στον τόπο τους. Και η διαδρομή των έντεκα ημερών που είχαν κάνει για να φτάσουν τους πήρε δύο χρόνια για να την ξανακάνουν. Αργότερα, βαπτίσθηκαν από τον Απόστολο Θωμά και χειροτονήθηκαν επίσκοποι. Το 69 μ.Χ. έλαβαν την είδηση ότι σε λίγο θα πεθάνουν. Πρώτος πεθαίνει ο Μελχιόρ, σε ηλικία 130 ετών. Μετά από έξι μέρες ο Βαλτάσαρ σκοτώνεται από έναν ειδωλολάτρη μπροστά στην Αγία Τράπεζα στα 109 του χρόνια. Μετά από άλλες έξι μέρες πεθαίνει ο Γκασπάρ στα 90 του χρόνια. Και κάπου εδώ τελειώνει η αναφορά στους Μάγους της Ανατολής, που η ιστορία τους μας λέει ότι είχαν τη σοφία για να δουν τα σημάδια, την επιμονή να τα ακολουθήσουν και την τύχη να συναντήσουν το Χριστό τις πρώτες ώρες της ζωής του στη Γη!

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ: Tα δώρα και οι μάγοι της γέννησης δεν εμφανίζονται σε κανένα άλλο κανονικό Eυαγγέλιο παρά μόνο στο Κατά Ματθαίον και, επίσης, σε μερικά από τα λεγόμενα απόκρυφα Eυαγγέλια. Ο Ματθαίος απευθυνόταν στους εξ Ιουδαίων προσήλυτους πιστούς και είχε στόχο να εξαλείψει κάθε αμφιβολία περί του Ιησού ως αναμενόμενου Μεσσία και να επιβεβαιώσει ότι ήταν σταλμένος από τον Θεό να εκπληρώσει τις προφητείες των Γραφών.

Η προσκύνηση των μάγων, σοφών ανδρών που δεν ανήκαν στο πολιτισμικό περιβάλλον του Ιησού, αποδείκνυε, λοιπόν, τη θεϊκή του ιδιότητα και τον ξεχωριστό προορισμό του: οι μάγοι ήταν ουσιαστικά οι πρώτοι εθνικοί που αναγνώρισαν και λάτρεψαν τον Ιησού. Mάλιστα κατά τον Mεσαίωνα λατρεύονταν και οι ίδιοι ως άγιοι. Το απόκρυφο Πρωτευαγγέλιο Ιακώβου, που επικεντρώνεται στη Θεοτόκο (γέννηση, παιδική ηλικία, μνηστεία με τον Ιωσήφ και τη γέννηση του Ιησού) αναφέρεται στην προσκύνηση των μάγων, με μια μικρή διαφορά σε σχέση με τον Ματθαίο. Δεν κάνει λόγο για οικία όπου βρισκόταν το θείο βρέφος, αλλά για σπήλαιο, καθώς και ότι εκεί τον προσκύνησαν οι μάγοι.

Εκτός από σμύρνα, λίβανο και χρυσάφι, ο κάθε μάγος δώρισε και από ένα κομμάτι χρυσάφι, τονίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη βασιλική πτυχή της γέννησης. Από τα παραπάνω ευαγγέλια άντλησε πολλά το αραβικό Ευαγγέλιο της Παιδικής Ηλικίας του Ιησού, που ανάγεται σε συριακό πρωτότυπο του 5ου ή 6ου αι. Οι μάγοι οδηγήθηκαν στον Ιησού από έναν άγγελο και όχι από ένα αστέρι. Δίνεται μάλιστα μια επιπλέον λεπτομέρεια. Η Θεοτόκος, για να ανταποδώσει τα δώρα των μάγων τους χάρισε, επειδή δεν διέθετε κάτι άλλο, ένα κομμάτι από το σπάργανο του Ιησού, που οι μάγοι μετέφεραν στον τόπο τους και εκεί διαφυλάχθηκε ως κειμήλιο.

Η λέξη «μάγος» στα χρόνια εκείνα συνδεόταν κυρίως με τους ιερείς της περσικής θρησκείας, του Ζωροαστρισμού, οι οποίοι μελετούσαν τα άστρα και είχαν αναπτύξει την αστρολογία. Περισσότερες πληροφορίες για τους μάγους των αρχαίων χρόνων μπορούμε να αντλήσουμε από τον Ηρόδοτο, σύμφωνα με τον οποίο «Μάγοι» ονομαζόταν μία από τις έξι φυλές των Μήδων, και όσοι άνηκαν σε αυτή τη φυλή ασκούσαν καθήκοντα ιερέων ή ονειροκριτών, ασχολούνταν με τον αποκρυφισμό.Ο Ωριγένης μας λέει ότι οι Μάγοι κατάγονται από τη Χαλδαία, ενώ σύμφωνα με άλλους, ήταν Βαβυλώνιοι.

Η ιστορία μας λοιπόν συνεχίζει λέγοντας μας ότι οι τρεις Μάγοι ταξιδεύοντας, φτάνουν στα Ιεροσόλυμα και συναντούν το βασιλιά Ηρώδη και όταν του αναφέρουν τι ψάχνουν και για ποιο λόγο ακολουθούν τους οιωνούς, εκείνος τους ζητά στην επιστροφή τους να του υποδείξουν εάν και που βρήκαν αυτόν το νέο βασιλιά, με σκοπό να «τον τιμήσει» όπως ισχυρίζεται. Όμως στην πραγματικότητα θέλει να τον θανατώσει, και γι” αυτό εμφανίστηκε στους Μάγους άγγελος Κυρίου και τους υπέδειξε να μην επιστρέψουν από την ίδια διαδρομή. Οι Μάγοι συνέχισαν και έφτασαν στη Βηθλεέμ, όπου και βρήκαν το Βασιλιά των Ιουδαίων στο πρόσωπο του νεογέννητου Χριστού. Τα ονόματα τους ήταν Μελχιόρ, Γκασπάρ και Βαλτάσαρ. Πολλές οι αντιρρήσεις που υπάρχουν για τον αριθμό και τα ονόματα των μάγων, αλλά κάτι παραμένει ίδιο σε όλες τις εκδοχές.

Τα δώρα, οι προσφορές τους στο Χριστό

Τα δώρα που έφεραν οι σοφοί της ανατολής στο βασιλιά που είχε μόλις γεννηθεί ήταν χρυσός, λιβάνι και σμύρνα.

Ο Μελχιόρ έφερε τον χρυσό, που συμβόλιζε ότι το βρέφος θα γινόταν βασιλιάς. Ο Γκασπάρ έφερε το λιβάνι, σύμβολο της θείας καταγωγής. Και ο Βαλτάσαρ έφερε τη σμύρνα, η οποία συμβόλιζε τον πρόωρο θάνατο του Ιησού. Ως αντάλλαγμα για τα δώρα, οι Μάγοι ζήτησαν ένα από τα σπάργανα του βρέφους, απόδειξη για όσους δε θα τους πίστευαν, το οποίο και τους έδωσε η ίδια η Παναγία.

Πρώτος πεθαίνει ο Μελχιόρ, σε ηλικία 130 ετών. Μετά από έξι μέρες ο Βαλτάσαρ σκοτώνεται από έναν ειδωλολάτρη μπροστά στην Αγία Τράπεζα στα 109 του χρόνια. Μετά από άλλες έξι μέρες πεθαίνει ο Γκασπάρ στα 90 του χρόνια. Και κάπου εδώ τελειώνει η αναφορά στους Μάγους της Ανατολής, που η ιστορία τους μας λέει ότι είχαν τη σοφία για να δουν τα σημάδια, την επιμονή να τα ακολουθήσουν και την τύχη να συναντήσουν το Χριστό τις πρώτες ώρες της ζωής του στη Γη!

Οι τρείς μάγοι πού πήγαν να προσκυνήσουν τον νεογέννητο Χριστό στην φάτνη του εκείνη την νύκτα της μεγάλης μυσταγωγίας πού το άστρο έλαμψε με διαφορετικό φώς για να αναγγείλει το ξεχωριστό γεγονός, αυτοί οι μάγοι, ήρθαν με δώρα.

Δώρα ιδιαίτερα, αλλιώτικα για ένα νεογέννητο. Δώρα συμβολικά. Γιατί εκείνη την νύκτα όπως λέει και ο Φώτης Κόντογλου «ἑνωθήκανε τὰ οὐράνια μὲ τὰ ἐπίγεια» Οί μυστηριακοί μάγοι είχαν καταγωγή από την Χαλδαία αλλά ξεκίνησαν ξεχωριστά από την Περσία, την Αραβία και την Αίγυπτο να έρθουν στο προσκύνημα του Ιησού. Η Χαλδαία ήταν γνωστή ως χώρα των μάγων και των αστρονόμων. Μάγους λέγανε αυτούς πού είχαν περίεργες δυνάμεις. Πού έκαναν πράγματα μαγικά και θαυματουργά.

Όμως τι ακριβώς συμβόλιζαν οι μάγοι , τι ακριβώς συμβόλιζαν με τά δώρα τους στην φάτνη της γέννησης;

Η θεολογική παράδοση δεν τους τοποθετεί ούτε τυχαία αλλά ούτε και από ιστορική τεκμηρίωση της παρουσίας τους εκεί. Τους τοποθετεί από κάποια γνώση. Αρχαία γνώση. Γνώση τόσο παλαιά όσο και η παρουσία του ανθρώπου πάνω στην γή.

Το τρία είναι ένας ιερός αριθμός. Το τρία είναι η ίδια η δημιουργία. Σύμφωνα με τον Πυθαγόρα μία τελεία είναι η αρχή για να γίνει κάτι. Τραβώντας όμως από την τελεία μια ευθεία προς τά επάνω έχουμε το ύψος. Κατεβάζοντας πάλι μια ευθεία διαγωνίως έχουμε το πλάτος και συγχρόνως την εμφάνιση μιάς πρώτης μορφής. Έτσι λοιπόν οι μάγοι είναι τρείς και ήρθαν με τρία δώρα.

Από την αρχαία απόκρυφη γνώση , λέγετε πώς η δημιουργία χωρίζετε σε τρείς κόσμους. Ο κόσμος του ίδιου του Δημιουργού, του Θεού, πού βρίσκετε στο υψηλότερο σημείο του ουρανού και στον οποίο δεν έχουμε πρόσβαση με την υλική μας υπόσταση αλλά μόνο νοητικά , και ο οποίος ονομάζεται «Πρωτόκοσμος».

Ο δεύτερος κόσμος , ο λεγόμενος «Δευτερόκοσμος», είναι ο μεσολαβητικός κόσμος ανάμεσα στον Δημιουργό και το δημιούργημα πού βρίσκεται στον «Τριτόκοσμο». Ο «Δευτερόκοσμος» είναι ο ψυχισμός της δημιουργίας . Εκεί είναι ο χώρος όλων των σπερμάτων. Εκεί βρίσκονται τά πάντα, όσα υπήρξαν , όσα υπάρχουν και όσα θα υπάρξουν στο μέλλον. Είναι ο Πλατωνικός κόσμος των ιδεών. Αυτός βρίσκεται έξω από το ζωδιακό κύκλο μέσα στον οποίο ανήκει το ηλιακό μας σύστημα. Σε αυτόν τον κόσμο δεν έχουμε υλική πρόσβαση παρά μόνο με την συναισθηματική προσευχή. Εντούτοις λέγετε ότι υπάρχει πρόσβαση και η υλική ανθρώπινη παρουσία μόνο σε αυτούς πού έχουν καθαρή καρδιά .

Κάτι ακόμα πού λέγετε για αυτόν τον κόσμο είναι πώς είναι ο κόσμος-πύλη για τον παράδεισο.

Ο Τριτόκοσμος είναι ο κόσμος της υλικής πραγμάτωσης της δημιουργίας. Ο κόσμος μας.

Οι τρείς μάγοι λοιπόν έφεραν στον Ιησού τρία δώρα μυστικά. Τον χρυσό, το λιβάνι και την σμύρνα. Σύμβολα των τριών κόσμος της δημιουργίας.

Η προσωπικότητα και το δώρο του κάθε μάγου αντιπροσωπεύει τον κόσμο πού κωδικοποιείται πίσω από την παρουσία τους.

Ο Μελχιώρ ήταν γέροντας με κατάλευκα μαλλιά και γένια. Αυτός πρόσφερε το χρυσάφι ως δώρο στον Κύριο και συμβόλιζε τον Θεό και το χρυσάφι τον Πρωτόκοσμο.

Ο δεύτερος ονομαζόταν Γάσπαρ και ήταν νέος με ροδαλό πρόσωπο και αγένειος. Αυτός πρόσφερε το λιβάνι ως δώρο στον Κύριο και συμβόλιζε τον Δευτερόκοσμο όπου όπως λέγετε εκεί είναι ο κόσμος πού όλοι είναι νέοι υγιείς και ωραίοι. Τό λιβάνι συμβολίζει το μέσων πρόσβασης με την προσευχή.

Ο τρίτος ονομαζόταν Βαλτάσαρ, είχε μελαχρινή επιδερμίδα και δασύτριχη γενειάδα. Αυτός πρόσφερε ως δώρο στον Κύριο το μύρο. Εύκολα καταλαβαίνουμε πώς συμβόλιζε το επίπεδο πού ζούμε με την υλική μας υπόσταση , τον Τριτόκοσμο. Η σμύρνα ως μύρο είναι το δώρο πού αλείφει το σώμα του τριτόκοσμου.

Τώρα, υπάρχει και η ακόμα πιο πέρα γνώση πού θα χρειαζόταν μεγάλη ανάλυση και αφορά την συμβολική παρουσία των δώρων πού με πολλή ευλάβεια φυλάσσονται στην Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου στο Αγιον Όρος.

Ό χρυσός βρίσκεται υπό την μορφή εικοσιοκτώ επιμελώς σκαλισμένων επιπέδων πλακιδίων, ποικίλων σχημάτων (παραλληλογράμμων, τραπεζοειδών, πολυγώνων κτλ.) και διαστάσεων περίπου 5 εκ. χ 7 εκ. Κάθε πλακίδιο έχει διαφορετικό σχέδιο πολύπλοκης καλλιτεχνικής μικροεπεξεργασίας. Ό λίβανος1 και ή σμύρνα2 διατηρούνται ως μείγμα υπό την μορφή εξήντα δύο περίπου σφαιρικών χανδρών μεγέθους μικρής ελιάς.

Επειδή κυρίως ή πνευματική αλλά και ή υλική, ιστορική και αρχαιολογική αξία των Τιμίων Δώρων είναι ανυπολόγιστη, φυλάσσονται με ιδιαίτερη επιμέλεια στο θησαυροφυλάκιο της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου. Για λόγους ασφαλείας είναι κατανεμημένα σε διάφορες λειψανοθήκες, μόνο μέρος δε αυτών εκτίθεται εις προσκύνησιν των επισκεπτών της Ιεράς Μονής ή μεταφέρεται προς αγιασμό εκτός Αγίου Όρους στις κατά τόπους Ιερές Μητροπόλεις.

Τα δώρα των μάγων και ο συμβολισμός τους

του Κων. Α. Οικονόμου δασκάλου

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ: Tα δώρα και οι μάγοι της γέννησης δεν εμφανίζονται σε κανένα άλλο κανονικό Eυαγγέλιο παρά μόνο στο Κατά Ματθαίον και, επίσης, σε μερικά από τα λεγόμενα απόκρυφα Eυαγγέλια. Ο Ματθαίος απευθυνόταν στους εξ Ιουδαίων προσήλυτους πιστούς και είχε στόχο να εξαλείψει κάθε αμφιβολία περί του Ιησού ως αναμενόμενου Μεσσία και να επιβεβαιώσει ότι ήταν σταλμένος από τον Θεό να εκπληρώσει τις προφητείες των Γραφών.

Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ: Ο απολογητής Ιουστίνος (+165), θεωρούσε ότι οι μάγοι κατάγονταν από την Αραβία, όπως και ο Τερτυλλιανός (τέλη 2ου αι.), ο οποίος τους απέδιδε και βασιλική ιδιότητα. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος, πίστευε ότι οι μάγοι ήταν Πέρσες. Ο σύγχρονός του Αθανάσιος, επίσκοπος Αλεξανδρείας, διέδιδε ότι ήταν Αιγύπτιοι. Ο θεολόγος και μάρτυρας Ωριγένης, από την Αλεξάνδρεια, ήταν αυτός που για πρώτη φορά (αρχές 3ου αι.) δήλωσε τον αριθμό των μάγων: ήταν τρεις, όσα και τα δώρα τους. Σχετικά καθυστερημένα, τον 6ο αι., οι μάγοι απέκτησαν τα ονόματά τους: Κάσπαρ ή Γάσπαρ, Μελχιώρ και Βαλτάσαρ. Η πρωτοχριστιανική παράδοση ήταν συγκεχυμένη σχετικά με τις λεπτομέρειες της γέννησης του Ιησού και της ταυτότητας των μάγων, διότι οι χριστιανοί της πρώτης γενιάς έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στον σταυρικό θάνατο και στην ανάσταση, ενώ τα ευαγγέλια είχαν περισσότερο κηρυγματικό και διδακτικό χαρακτήρα. Προφανώς οι Μάγοι ήταν σοφοί που είχαν πρόσβαση σε αστρονομικές ή υπερβατικές γνώσεις, διέθεταν κύρος και ασκούσαν πολιτική επιρροή στην πατρίδα τους. Πιθανόν να ήταν Πέρσες ιερείς του Zωροαστρισμού. Οι Πέρσες πάντως τους θεωρούσαν ομοεθνείς τους και μάλιστα η παράδοση αναφέρει ότι το 614 μ.Χ., όταν ο στρατός του Χοσρόη Β΄ κατέλαβε και λεηλάτησε την Iερουσαλήμ, δεν κατέστρεψε τον Ναό της Γεννήσεως επειδή στην είσοδό του είχε μια εικόνα με θέμα την προσκύνηση των μάγων.

Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΩΝ: Τι σήμαιναν, άραγε, τα Δώρα τα οποία οι Μάγοι προσέφεραν στον ενσαρκωμένο Θεό; Λίβανος, σμύρνα, χρυσός είναι τα δώρα που έφεραν ≪οι μάγοι εξ Aνατολής≫ στο θεϊκό βρέφος. Ο λίβανος είναι μια ευώδης ρητίνη που συλλέγεται με τομή στον λεπτό φλοιό του δέντρου βουσουελλία η καρτέρειος. (φύεται στις αμμώδεις εκτάσεις της Αραβίας, της Σομαλίας, των Ινδιών και του Λιβάνου. Χρησιμοποιήθηκε σαν θυμίαμα για κοσμική και λατρευτική χρήση από τα πανάρχαια χρόνια (Αιγύπτιοι, Βαβυλώνιοι, Εβραίοι). Eυώδης ρητίνη είναι και η σμύρνα, που εκκρίνεται από τον φλοιό του φυτού μύρα η κομμιοφόρος (ή και άλλων συγγενών φυτών που φύονται στην Αραβία και την Αιθιοπία). H σμύρνα χρησιμοποιούνταν ευρύτατα στην ιατρική, ενώ, όταν ο Ιησούς ήταν στον σταυρό, Τού χορηγήθηκε σμύρνα ως καταπραϋντικό του πόνου, ενώ, κατά την παράδοση, με σμύρνα και αλόη αλείφθηκε το σώμα του όταν εξέπνευσε.

Η επιλογή των συγκεκριμένων δώρων δεν είναι χωρίς σημασία. Eίναι δώρα πολύτιμα, τόσο για τη χρηστική τους αξία όσο και για την υψηλή συμβολική αξία που τα περιβάλλει. Το χρυσάφι, με τη λάμψη του και τον αναλλοίωτο χαρακτήρα του, είναι δώρο για βασιλικές γεννήσεις, ο λίβανος ήταν δηλωτικός της θεϊκής ιδιότητας του Ιησού (“Κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν σου≫ Ψαλμός του Δαβίδ) ενώ η σμύρνα της θνητής. (Ειρηναίος Λουγδούνου - 2ος αι.). Για τη σμύρνα μάλιστα προσθέτει ο Δαμασκηνός: ≪την σμύρναν επήγαν ως τριήμερον νεκρόν, όπου έμελλε να γίνη, διότι τον Χριστόν με σμύρναν τον ήλειψαν και τον έθηκαν εις τον τάφον, καθώς το ιερόν Ευαγγέλιον μαρτυρεί≫

ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΑΝ ΤΑ ΔΩΡΑ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ: Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση, προ της Κοιμήσεως της, η Θεοτόκος παρέδωσε τα Δώρα μαζί με τα Άγια Σπάργανα του Χριστού, την Τίμια Έσθήτα και την Αγία Ζώνη της στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων όπου και παρέμειναν μέχρι το έτος 400 μ.Χ. περίπου. Τότε ο αυτοκράτορας Αρκάδιος τα μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί παρέμειναν μέχρι την άλωση της πόλης από τους Φράγκους το έτος 1204 μ.Χ. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν για λόγους ασφαλείας, μαζί με αλλά ιερά κειμήλια, στη Νίκαια της Βιθυνίας, προσωρινή πρωτεύουσα του Βυζαντίου, όπου καί παρέμειναν για εξήντα περίπου χρόνια. Με την εκδίωξη των Σταυροφόρων επί αυτοκράτορος Μιχαήλ Παλαιολόγου επεστράφησαν στην Κωνσταντινούπολη όπου και παρέμειναν μέχρι την άλωση του 1453. Μετά την Άλωση η Μάρω, χριστιανή σύζυγος του σουλτάνου Μουράτ Β' (1421-1451) καί μητρυιά του Μωάμεθ Β' του Πορθητού, τα μετέφερε αυτοπροσώπως στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου στο Αγιον Όρος. Η Μονή αυτή της ήταν γνωστή επειδή ό πατέρας της, Γεώργιος Βράγκοβιτς δεσπότης της Σερβίας, έκτισε το καθολικό της εις τιμήν του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Κατά την αγιορείτικη παράδοση, καθώς η Μάρω ανέβαινε από τον αρσανά (λιμάνι) στην Μονή, η Θεοτόκος την εμπόδισε με υπερφυσικό τρόπο να πλησίασει στη Μονή και να παραβίαση το άβατον του Αγίου Όρους. Αυτή υπάκουσε και παρέδωσε τα Τίμια Δώρα στους μοναχούς, οι όποιοι και έστησαν στο σημείο εκείνο της θεομητορικής παρουσίας ένα Σταυρό πού σώζεται μέχρι σήμερα και λέγεται ≪Σταυρός της Βασιλίσσης≫. Το σουλτανικό έγγραφο με τις σχετικές πληροφορίες παραδόσεως των Τιμίων Δώρων φυλάσσεται στο αρχείο της Μονής του Αγίου Παύλου. Ο χρυσός βρίσκεται υπό την μορφή εικοσιοκτώ σκαλισμένων επιπέδων πλακιδίων, ποικίλων σχημάτων και διαστάσεων περίπου 5 επί 7 εκ. Κάθε πλακίδιο έχει διαφορετικό σχέδιο πολύπλοκης καλλιτεχνικής επεξεργασίας. Ο λίβανος και η σμύρνα διατηρούνται ως μείγμα με μορφή εξήντα δύο σφαιρικών χανδρών μεγέθους μικρής ελιάς. Η αυθεντικότητα των Τιμίων Δώρων στηρίζεται κατά ένα μέρος στην προφορική παράδοση καί κατά το υπόλοιπο στην ιστορία. Όμως η αυθεντικότητα των Τιμίων Δώρων επιβεβαιώνεται από την άρρητη εύωδία που ορισμένα απ' αυτά αδιαλείπτως καί ορισμένα κατά καιρούς αναδίδουν και η ιαματική καί θαυματουργική χάρις πού μέχρι τις μέρες μας αναβλύζουν.

Μέσα στο βαθύ σκοτάδι του χειμώνα γεννιέται ο πνευματικός Ήλιος φέρνοντας το χαρμόσυνο μήνυμα των Χριστουγέννων. Το φως της αγάπης αναβλύζει από όλα τα έθιμα φωτίζοντας την μαγεία των ημερών με την εσωτερική της διάσταση.

Η μαγική ατμόσφαιρα του τελευταίου δεκαήμερου του Δεκέμβρη έχει ιδιαίτερη επίδραση σε όλους μας. Αγγίζει τα κατάβαθα της ψυχής μας και έχει την ικανότητα να μας ξανακάνει παιδιά. Τούτη η ατμόσφαιρα φαντάζει αληθινή στα μάτια μας και μας ωθεί να ξαναγεννηθούμε στη μαγεία της παιδικής αθωότητας. Αναβιώνοντας τα έθιμα νιώθουμε την ανθρώπινη και αναντικατάστατη ανάγκη επαφής με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Μα πάνω από όλα, να πετάξουμε τις μάσκες και τα προσωπεία, ώστε να ανοίξει διάπλατα η καρδιά, ώστε να ξεχειλίσει με αγνή αγάπη και αδελφοσύνη για όλο τον κόσμο.

Τα Χριστούγεννα τα γιορτάζουμε μία φορά το χρόνο, ως γεγονός που συνέβη μία και μοναδική φορά και αφορά στην έλευση του Θεανθρώπου.

Μέσα από το πιο βαθύ σκοτάδι φαίνεται να αναδύεται μια υπέροχη αυγή. Είναι οι μέρες που το Φως γιορτάζει τη γέννησή του και μαζί του και ολόκληρη η πλάση. Η ελπίδα αναγεννάται και το όραμα ενός καλύτερου κόσμου αναβιώνει. Χριστούγεννα! Μια λέξη που το άκουσμά της ξεσηκώνει ό,τι πιο όμορφο υπάρχει μέσα μας. Μια γιορτή αφιερωμένη στη γέννηση του Σωτήρα του Κόσμου. Ένας ύμνος στο εσωτερικό Φως που μεσουρανεί, διαλύοντας το σκοτάδι του μεσονυκτίου.

Η γιορτή της γέννησης του Σωτήρα, της αναγέννησης του Ήλιου και της Χριστικής Δύναμης χάνεται στα βάθη της αρχαιότητας, πολύ πριν τη γέννηση του ιστορικού Ιησού Χριστού. Οι αρχαίοι λαοί συνήθιζαν να γιορτάζουν τον ερχομό του Λυτρωτή Ήλιου, ο οποίος προσωποποιήθηκε αργότερα στην ημέρα του Χειμερινού Ηλιοστασίου. Είναι εκείνη η στιγμή του Χειμώνα, η 21 Δεκέμβρη, κατά την οποία παρατηρείται αστρονομικά η μικρότερη διάρκεια ημέρας και η μεγαλύτερη διάρκεια νύχτας. Από εκεί και πέρα η μέρα διαρκώς μεγαλώνει, έως ότου εξισωθεί με τη νύχτα, κατά την Εαρινή Ισημερία. Σε αυτή την πορεία ο Ήλιος νικά το σκοτάδι, μετά καταφθάνει η άνοιξη, και η εποχή της αναγέννησης της φύσης φθάνει στο ζενίθ της, κατά το Θερινό Ηλιοστάσιο στις 21 Ιούνη.

Τούτη η γιορτή έχει να κάνει με το σπόρο που έχει θαφτεί κάτω από το έδαφος, μέσα στη χειμωνιά, και προετοιμάζεται για να βλαστήσει την εποχή της άνοιξης, μια κυοφορία που σχετίζεται με την ίδια την πηγή του φωτός και της ζωής, ένας κύκλος επαναγέννησης.

Υπάρχει μια ακόμη βαθύτερη αντιστοιχία αυτού του ρυθμού, που σχετίζεται με κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Είναι μια ευκαιρία εξέλιξης, που μας δίνεται ώστε να σπείρουμε τους εσωτερικούς μας σπόρους, προκειμένου να βλαστήσουν, να ανθίσουν και να θεριστούν οι καρποί. Είναι η εσωτερική σπορά, που παρέχει στον καθένα μας τη δυνατότητα να εισχωρήσει στα ψυχικά του περιεχόμενα και να επιλέξει το μονοπάτι επίτευξης που θα χαράξει. Είναι μια αναγέννηση που πραγματοποιείται κάτω από το φως της ίδιας μας της Ψυχής, κάτω από τη λάμψη του εσωτερικού Ήλιου.

Έτσι η γέννηση του Χριστού, του υπέρτατου συμβόλου της Αγάπης, συνδέεται αδιάσπαστα με όλη αυτή τη διαδικασία, και ο Ιησούς αποκτά τη θέση του ως Σωτήρας του Κόσμου. Είναι ένα θεϊκό σύμβολο Αγάπης, που αγκαλιάζει τη δημιουργία, και φέροντας το Φως του διαλύει τη σκοτεινιά. Εδώ και χιλιάδες χρόνια μας αγκαλιάζει όλους η μαγική ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων, τυλίγοντάς μας με το φως της αγνής αγάπης και αθωότητας, αισθήματα που θα έπρεπε να καλλιεργούμε σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, μέσα στη σύντομη ζωή μας.

Ως αρχετυπική κατάσταση, τα Χριστούγεννα συμβαίνουν καθημερινά και αφορούν τον καθένα μας, αλλά και όλους μαζί. Κάθε φορά που η ύλη-Ηρώδης μετρά τους υπηκόους της για να σταθμίσει τη δύναμή της, η άλλη πλευρά της πνευματικής μας όψης μάς δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε τη θεϊκή μας καταγωγή - τον τόπο γέννησής μας - και να «απογραφούμε». Και όταν η σοφία-Ιωσήφ και το ρεύμα συνειδητότητας-Μαρία αναγνωρίσει την αγνότητα του πνεύματός μας, υπακούοντας στη φωνή του Ανώτερου Εαυτού, τότε μπορούμε να κυοφορήσουμε το νέο άνθρωπο, τον ανώτερο άνθρωπο, τον πνευματικό άνθρωπο επί της Γης.

Ο Χριστός, ως ενσυνείδητος νους, επέτρεψε στην υπερσυνείδητη πραγματικότητα να εκδηλωθεί, και κάτω από τη θεϊκή βούληση ο Υιός του ανθρώπου έγινε Υιός του Θεού. Για να πραγματωθεί κάτι τέτοιο μέσα μας, πρέπει να εξαγνίσουμε σε τέτοιο βαθμό την ύπαρξή μας, ώστε να επιτρέψουμε τη ροή της θείας ενέργειας να εισχωρήσει και να πνευματοποιήσει τον εαυτό μας συνολικά. Και για αυτό το λόγο, είναι απαραίτητη η εξαγνιστική φύση του Αγίου Πνεύματος, ώστε να φωτίσει το άδυτο της δικής μας ύπαρξης, μέσω του φωτός του Χριστού. Τότε μόνο μπορεί να γεννηθεί ο Υιός της Σοφίας, ο εσωτερικός άνθρωπος, το Χριστικό πνεύμα μέσα μας. Η γέννηση του Χριστού μέσα μας είναι αποτέλεσμα της ατομικής μας ενδοσκόπησης. Αυτή η αυτογνωσία οδηγεί στην κατανόηση της ενότητας όλων των πραγμάτων, όλων όσων συνθέτουν την ανθρώπινη ύπαρξη.

Η γέννηση είναι δύσκολη, και γίνεται μέσα στο σκοτάδι της νύχτας, γιατί πάντα το νέο αναδύεται μέσα από τα βάθη του ασυνείδητου, έτσι όπως αποκαλύπτεται στο φως του συνειδητού. Γιατί το φως εμφανίζεται πάντα μέσα στο σκοτάδι, για να χαράξει νέα πορεία.

Μέσα από τη μήτρα του μικρόκοσμου, το νέο Φως θα γεννηθεί στη σκοτεινή μας διάνοια, που συμβολίζεται με το σπήλαιο. Η γέννηση μέσα στη φάτνη δηλώνει ότι η διάνοια, η εκδηλωμένη Σοφία, το ‘Aγιο Πνεύμα μπορεί να κατοικήσει τώρα στο σώμα. Έτσι, ο Υιός ενσαρκώνεται στο φυσικό σώμα, δηλαδή στην ενσυνείδητη πραγματικότητα, επιτρέποντας στον Υιό του Ανθρώπου και στον Υιό του Θεού να συνυπάρχουν, Πνεύμα και Ύλη μαζί. Η φάτνη αντιπροσωπεύει τα τέσσερα κατώτερα ενεργειακά κέντρα, το σώμα της υλικής φύσης μας, ενώ τα ζώα της φάτνης συμβολίζουν τη ζωτική μας ενέργεια, η οποία από την πρώτη στιγμή, μπαίνει στην υπηρεσία του Υιού, κάτω δηλαδή από τον έλεγχο της δύναμης της διάνοιας. Έτσι, οι τέσσερις ζωτικές δυνάμεις τον προσκυνούν, δηλώνουν υποταγή και υπηρεσία στο έργο της πνευματοποίησης του σώματος. Και το σώμα γίνεται ο ναός του ζώντος Θεού.

Η ατμόσφαιρα της αγάπης, της θαλπωρής και της αδελφοσύνης, που ξεπηδάει από την αναγνώριση του εσωτερικού φωτός που ανατέλλει, φωτίζει την ύπαρξη και την οδηγεί στην ουσιαστική απελευθέρωση και την ταύτισή της με τη θεϊκή αρχή. Ίσως είναι η ευκαιρία για να ακούσουμε τη φωνή του θεϊκού παιδιού που γεννιέται μέσα μας. Ίσως είναι μια ευκαιρία να εκφράσουμε την αθωότητα και την αγνή αγάπη που κάθε παιδί κρύβει μέσα του και να νιώσουμε πραγματικά πως ο κόσμος μας μπορεί να γίνει πολύ καλύτερος.

Αρχαία Ελλάδα και άλλες Παραδόσεις

Οι αρχαίοι Έλληνες, αυτή τη χειμερινή εποχή του Ήλιου, γιόρταζαν τη γέννηση του θεού Διoνύσου. Τον αποκαλούσαν «σωτήρα» και θείο «βρέφος», γεννημένο από την παρθένο Σεμέλη, αλλά και «βασιλέα των βασιλέων», «μονογενή Υιό του Θεού», «το άλφα και το ωμέγα», «θεός Κύριος γεννηθείς εκ Θεού» και πολλά άλλα. Ήταν καλός «Ποιμήν» και οι ιερείς του κρατούσαν την ποιμενική ράβδο, όπως συνέβαινε και με τον Όσιρι. Το χειμώνα θρηνούσαν το σκοτωμό του Διονύσου από τους Τιτάνες, αλλά στις 30 Δεκεμβρίου γιόρταζαν την αναγέννησή του. Οι Ιέρειες ανέβαιναν στην κορυφή του ιερού βουνού και κρατώντας ένα νεογέννητο βρέφος φώναζαν «ο Διόνυσος ξαναγεννήθηκε, ο Διόνυσος ζει». Σε επιγραφή αφιερωμένη στο Διόνυσο αναγράφεται: «Εγώ είμαι που σε προστατεύω και σε οδηγώ, εγώ είμαι το ‘Aλφα και το Ωμέγα».

Αυτή η αρχαία ελληνική γιορτή, είχε επίσης ταυτιστεί με τη γιορτή του Ήλιου, τον οποίο οι αρχαίοι λαοί είχαν θεοποιήσει. Και συγκεκριμένα με τον φωτοφόρο Απόλλωνα του Ήλιου, ο οποίος απεικονιζόταν πάνω στο ιπτάμενο άρμα του και μοίραζε το φως του Ήλιου. Οι αρχαίοι λαοί αναπαριστούσαν την κίνηση του Ήλιου με τη ζωή ενός ανθρώπου, όπου γεννιόταν κατά τη χειμερινή τροπή του Ήλιου και μεγάλωνε βαθμιαία, καθώς αυξάνονταν και οι ώρες που ο Ήλιος φωταγωγούσε τη Γη. Στη συνέχεια πέθαινε και ανασταινόταν το Μάρτιο, την ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, συμβολίζοντας με αυτό τον τρόπο την αναγέννηση του φυτικού βασιλείου, μέσα από τη μήτρα της Γης.

Οι πρόγονοί μας την ονόμαζαν και Τριέσπερον, μία γιορτή προς τιμήν όλων των πυρφόρων και ηλιακών θεοτήτων, όπως ο Ηρακλής, αλλά και του ίδιου του Ήλιου. Το Τριέσπερον ξεκινούσε με το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, τη νύκτα της 21ης προς την 22α του Δεκέμβρη, τη μεγαλύτερη δηλαδή νύκτα του έτους και κορυφωνόταν με την αναγέννηση του φωτοδότη Ηλίου, τη νύκτα της 24ης προς 25ης, όταν η ημέρα έχει ήδη μείνει «στάσιμη» για τρία μερόνυχτα.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, αυτή την εποχή του έτους, κατέβαιναν από τον ψυχρό Βορρά νεράιδες, τραγουδώντας και βαστώντας κλαδιά περιτυλιγμένα με βαμβάκι, κάτι που μάς θυμίζει το σημερινό χριστουγεννιάτικο δένδρο και τα κάλαντα.

Στη σκανδιναβική μυθολογία αναφέρεται πως ο θεός Οντίν ταξίδευε σε όλο τον κόσμο την περίοδο του χειμώνα, πάνω στο οκτάποδο άλογό του και μοίραζε δώρα ή τιμωρίες. Κατά την ίδια περίοδο η ευγενική γερμανική θεά Χέρτα μοίραζε στον κόσμο τα δώρα του καλού, της τύχης και της υγείας.

Η εορτή αυτή πέρασε και στην αρχαία Ρώμη, με τα δημοφιλή Σατουρνάλια και τα Κρόνια, προς τιμήν του Κρόνου, την εποχή του Δεκέμβρη. Κατά τη διάρκειά της οι άνθρωποι διασκέδαζαν με άφθονο φαγητό και ποτό, αντάλλασσαν σκωπτικούς χαρακτηρισμούς, ρόλους (οι δούλοι με τους αφέντες), αλλά και μικρά δώρα. Τα Σατουρνάλια ήταν από τις σημαντικότερες γιορτές, ονομάζονταν ακόμη και Dies Invicti Solis, δηλαδή «Ημέρα του Αήττητου Ήλιου», που είχε τις ρίζες της στη γιορτή του φωτοφόρου Απόλλωνα-Ήλιου!

Ήδη από τα ομηρικά χρόνια έχουμε και το έθιμο του χοίρου, τα γνωστά χοιροσφάγια προς τιμήν της θεάς Δήμητρας, όπου έκαναν θυσίες χοίρων για την ευφορία της γης. Μια πραγματική γιορτή, την εποχή των Χριστουγέννων, που κρατούσε τρεις ολόκληρες μέρες, με γέλια, χαρά, γλέντια και καλό κρασί.

Σύμφωνα με ένα ρωμαϊκό αλμανάκ, ο εορτασμός των Χριστουγέννων γιορταζόταν στη Ρώμη από το 336 μ.Χ. Στην ανατολική πλευρά της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ωστόσο, μία γιορτή που γινόταν στις 6 Ιανουαρίου μνημόνευε την εμφάνιση του Θεού ή του Αγίου Πνεύματος, κατά τη γέννηση και τη βάπτιση του Χριστού. Εξαίρεση αποτελούσε στην Ιερουσαλήμ, όπου γιορταζόταν μόνο η γέννηση του Χριστού.

Στην αρχαία Ρώμη η εορτή άρχιζε στις 17 Δεκεμβρίου και διαρκούσε επτά ήμερες. Στην εορτή αυτή οι άνθρωποι αντάλλασσαν δώρα, συνήθως λαμπάδες, και στα παιδιά έδιναν πήλινες κούκλες και γλυκά σε σχήμα βρέφους, για να θυμίζουν το Κρόνο, που τρώει τα παιδιά του. Σταδιακά, λοιπόν, τα γενέθλια του θεού Ήλιου μετατράπηκαν σε γενέθλια του Υιού του Θεού.

Κατά τον 4ο αιώνα, ο εορτασμός της γέννησης του Χριστού στις 25 Δεκέμβρη υιοθετήθηκε σταδιακά από τις περισσότερες ανατολικές εκκλησίες. Αντίθετα, η αρμενική εκκλησία ποτέ δε δέχτηκε την 25η Δεκέμβρη ως την ημέρα γέννησης του Χριστού. Ακόμη και σήμερα τα Χριστούγεννα γιορτάζονται στις 6 Ιανουαρίου. Μετά την αποδοχή των Χριστουγέννων στις ανατολικές εκκλησίες, καθιερώθηκε και ο εορτασμός της βάπτισης του Χριστού την Ημέρα των Φώτων (επιφάνεια), στις 6 Ιανουαρίου. Στη Δύση, ωστόσο, τα Επιφάνεια ήταν η ημέρα κατά την οποία εορταζόταν η επίσκεψη των Μάγων στο νεογέννητο Ιησού.

Οι Αιγύπτιοι στις 25 Δεκέμβρη γιόρταζαν τη γέννηση του θεού-Ήλιου Όσιρι. Μετά τη δολοφονία του ένα δένδρο φύτρωσε, στο οποίο η Ίσιδα, σε κάθε επέτειο της γέννησής του, άφηνε δώρα γύρω του.

Παρόμοια, κοντά στις 25 Δεκέμβρη του σημερινού ημερολογίου, οι Πέρσες λάτρευαν τη γέννηση του αήττητου-ήλιου και θεού Μίθρα, ο οποίος συμβόλιζε τον Ήλιο, το Φως. Ο Μίθρας γεννήθηκε σε μια σπηλιά και δέχτηκε δώρα από τρεις βοσκούς. Είχε 12 μαθητές και έκανε πολλά θαύματα, ενώ θάφτηκε μετά το θάνατό του και αναστήθηκε μέσα σε τρεις ημέρες. Ήταν ο θεός του Φωτός, που ανέτειλε για να δώσει Φως, Αλήθεια και Δικαιοσύνη στον κόσμο. Η σπηλιά δείχνει ότι ο Θεός έρχεται από το σκοτάδι για να ρίξει το Φως του στους ανθρώπους, να τους λυτρώσει από το σκότος! Την ίδια ημέρα γινόταν και ο εορτασμός του φρυγικού θεού ‘Aτι, ενώ στην ιουδαϊκή παράδοση τελείτο η Γιορτή της Αφιέρωσης, όπου γιορταζόταν η επαναφιέρωση του Ναού του Σολομώντα.

Εκτός από την ημέρα της γέννησης, πολλές από τις παραδόσεις των Χριστουγέννων, όπως ανταλλαγή δώρων, στολισμοί, κάλαντα, Χριστουγεννιάτικο δέντρο, έχουν τις ρίζες τους σε παλαιότερες θρησκείες. Πιο συγκεκριμένα τα κάλαντα! Πίσω από τα κάλαντα κρύβεται ένα αρχαίο ελληνικό έθιμο με το όνομα Ειρεσιώνη, που αναφέρεται ήδη από τον Όμηρο, ο οποίος σκάρωνε τραγούδια, που μαζί με παιδιά τα τραγουδούσαν στα σπίτια, ευχόμενοι πλούτο, χαρά και ειρήνη. Συμβόλιζε την ευφορία και γονιμότητα της γης, γιορταζόταν δυο φορές το χρόνο, μία την άνοιξη, με σκοπό την παράκληση των ανθρώπων προς τους θεούς, κυρίως του Απόλλωνος-ήλιου και των Ωρών, για προστασία της σποράς, και μία το φθινόπωρο, για να τους ευχαριστήσουν για τη συγκομιδή των καρπών. Ταυτόχρονα με τις ευχαριστίες προς τους θεούς έδιναν ευχές και στους ανθρώπους. Την ονομασία τους την πήραν τα κάλαντα από την λατινική λέξη calenda, που διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ. Αλλά και το κόψιμο της βασιλόπιτας! Aποτελεί εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού εθίμου του «εορταστικού άρτου» και του μελιπήκτου, στις μεγάλες αγροτικές γιορτές, όπως τα Θαλύσια και τα Θαργήλια. Οι αρχαίοι Έλληνες τα πρόσφεραν προς τιμήν της θεάς Δήμητρας, αλλά και προς τους νεκρούς ή τους κακούς δαίμονες, φροντίζοντας για την εξασφάλιση της υγείας, της καλής τύχης και της ευλογίας.

Αποσυμβολισμός των Χριστουγεννιάτικων Εθίμων

Το άστρο της Βηθλεέμ

Μία χειμωνιάτικη νύχτα, ένα νέο αστέρι ήρθε να λάμψει στον ουρανό. Ήταν τόσο φωτεινό, που έκανε τη νύχτα μέρα, αναγγέλλοντας πως κάτι πολύ σπουδαίο και υπέροχο συνέβη στον κόσμο. Οι βοσκοί της Βηθλεέμ είδαν το άστρο και τρομοκρατήθηκαν από τη λάμψη του. Ένας άγγελος, όμως, εμφανίστηκε και τους είπε: «Μη φοβάστε. Το αστέρι ήρθε για να σας φέρει χαρμόσυνα νέα, να σας γεμίσει με ευφορία και να σας οδηγήσει εκεί όπου γεννήθηκε ένα βρέφος, ο Ιησούς, που θα φέρει επί γης Ειρήνη και Χαρά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα».

Θα μπορούσε αυτό το Αστέρι που καθοδηγεί τους Μάγους να είναι ένα θεϊκό θαύμα, και να τοποθετήθηκε στον ουρανό απ’ τον ίδιο το Θεό για να υποδηλώσει τη γέννηση του μονογενή του Υιού. Θα μπορούσε να είναι ένα δώρο από τον ίδιο τον Ιησού και πιο συγκεκριμένα από την Ανώτερη Συνείδηση προς την ανθρωπότητα. Είναι το σύμβολο που ανατέλλει με τη νέα συνειδητότητα, τη Χριστική έλευση στο υποσυνείδητο της ψυχικής αντίληψης, ατομικό για τον Ιησού και συλλογικό για την ανθρώπινη ύπαρξη.

Λέγεται πως οι τρεις σοφοί - Κασπάρ, Μελχιόρ, και Βαλτάσαρ - είναι οι αντιπρόσωποι της λευκής, της κίτρινης και της μαύρης Φυλής και ότι συμβολίζουν τους λαούς της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής, που το ‘Aστρο τους οδηγεί στο Σωτήρα του Κόσμου. Εκείνος είναι που τελικά θα ενώσει τα διασκορπισμένα έθνη υπό το λάβαρο της Ειρήνης και της Καλής Θέλησης.

Οι τρεις Μάγοι

Οι τρεις Μάγοι ήταν από τα πιο μυστήρια πρόσωπα του αρχαίου κόσμου. Επρόκειτο για μια ιδιαίτερη κάστα ιερέων που εμφανίζονται στη Βαβυλωνία και την Περσία αλλά και στα περισσότερα ιερατεία της Ανατολής. Ο τίτλος «Μάγοι», κατά πάσα πιθανότητα, έχει σανσκριτικές ρίζες και πρέπει να προέρχεται από τη λέξη «μάγια» που σημαίνει «εκείνο που μπορεί να υπολογιστεί». Οι Μάγοι, λοιπόν, ήταν σοφοί μελετητές του ουράνιου θόλου, οι οποίοι υπολόγιζαν και κατέγραφαν τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων.

Λέγεται, σύμφωνα με μια εκδοχή, ότι ο Κασπάρ ερχόταν από την Ταρσό, ο Μελχιόρ από τη Βαβυλωνία και ο Βαλτάσαρ από την Αφρική. Υπάρχει, όμως, ένα μυστήριο σχετικό με τον αριθμό των Μάγων. Πόσοι ήταν τελικά; Η παράδοση αναφέρει άλλοτε δύο και άλλοτε περισσότερους. Τον αριθμό «τρεις» τον ανέφερε ο Πάπας Λέων τον 5ο αιώνα, ο οποίος, όπως και ο Ωριγένης, τον καθόρισε από τα τρία δώρα που προσφέρθηκαν στον Ιησού Χριστό. Ο Ματθαίος αναφέρει ότι όταν γεννήθηκε ο Ιησούς, μάγοι από την Ανατολή κατέφθασαν στην Ιερουσαλήμ και ζητούσαν να μάθουν πού βρισκόταν ο νέος βασιλιάς για να τον προσκυνήσουν.

Μόλις οι Μάγοι έφτασαν στο στάβλο, υποκλίθηκαν με σεβασμό στο θείο βρέφος και έδωσαν τα δώρα τους χρυσάφι, σμύρνα και λιβάνι. Μια συμβολική κίνηση που υπεδείκνυε την ψυχική του πραγματικότητα, την πορεία της ζωής του, το θείο του πεπρωμένο. Η Παναγία θέλοντας να ανταποδώσει τα δώρα των Μάγων, έδωσε στον καθένα ένα κομμάτι από τα σπάργανα του νεογέννητου Ιησού.

Το χρυσάφι του Μελχιόρ συμβολίζει τη βασιλική καταγωγή Του, το λιβάνι του Βαλτάσαρ συμβολίζει τη θεϊκή Του καταγωγή και η σμύρνα του Κασπάρ συμβολίζει τη θνητή Του καταγωγή. Ουσιαστικά πρόβλεψαν πως είναι ο αληθινός Βασιλιάς των Ουρανών, ο Ανώτατος Ιερέας και εκείνος που με τη θυσία του θα αποβεί ο υπέρτατος Σωτήρας όλων.

Αναλυτικότερα μπορούμε να πούμε πως ο Χρυσός, είναι το δώρο των Αγγελικών δυνάμεων προς τον εαυτό και συμβολίζει την ευημερία. Αυτός ο πλούτος προσφέρεται από τις δημιουργικές δυνάμεις μέσα στο σώμα, καθώς λειτουργούν μέσα από το πρώτο κέντρο του αδενικού μας συστήματος, αυτό που καλούμε γονάδες. Σε αυτό το κέντρο ανθίζει το δέντρο της ζωής, αποστολή του οποίου είναι η προμήθεια των δυνάμεων, η θεραπεία και η ανάπτυξη. Αυτή η υλική ευημερία στο φυσικό επίπεδο είναι απαραίτητη, καθώς ο χρυσός, οι φυσικές δυνάμεις, θα υποστηρίξουν την πνευματικοποίηση του σώματος προς την ολοκλήρωση, με σκοπό την επίτευξη της Χριστότητας.

Η σμύρνα είναι το δώρο του νοητικού επιπέδου. Συμβολίζει την πικρία του νου, αποτέλεσμα της ύψιστης κατανόησης που θα εισπράξει ο Υιός του Ανθρώπου, από τα πάθη του έως την Ανάσταση και την Ανάληψή του. Είναι η πικρία της θνητής διάνοιας πάνω στις διεργασίες που θα υποστεί ο νους, σταύρωση των ιδεών, για τον ερχομό των Χριστικών δυνάμεων μέσα στην ενσυνείδητη πραγματικότητα. Αυτή η πικρία είναι ένα δώρο κατανόησης, καθώς ο νους θα αντιληφθεί την πνευματική, μη υλική, διάσταση της ύπαρξής του.

Το λιβάνι συμβολίζει την αγνή, συναισθηματική φύση του Υιού, η οποία μέσω της Μαρίας έχει ήδη εξαγνιστεί, ώστε αυτή η φύση να μπορεί τώρα να ανυψωθεί στην ανώτερη συγκινησιακή πραγματικότητα που αντιπροσωπεύει το ‘Aγιο Πνεύμα.

Το Χριστόψωμο

Είναι το ευλογημένο ψωμί του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, ζυμώνεται με ιδιαίτερη ευλάβεια και φροντίδα και στολίζεται περίτεχνα. Κόβεται ανήμερα τα Χριστούγεννα· αφού πρώτα το σταυρώσει ο νοικοκύρης του σπιτιού, το μοιράζει στη συνέχεια σε όλους. Πολλοί βλέπουν εδώ το συμβολισμό της Θείας Κοινωνίας, όπως ο Χριστός μοίρασε τον άρτο της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του. Μερικοί συνήθιζαν στη μέση του χριστόψωμου να βάζουν ένα άβαφο αυγό, που συμβόλιζε τη γονιμότητα.

Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο

Πολλοί μύθοι διηγούνται πως το έλατο είναι ένα από τα δέντρα του κήπου της Εδέμ. Πως είναι το δέντρο της Ζωής, του οποίου τα φύλλα μετατράπηκαν σε βελόνες όταν η Εύα έκοψε τον απαγορευμένο καρπό και δεν ξανάνθισε. Ένας άλλος μύθος διηγείται πως ο Αδάμ έφερε ένα κλαδάκι του δέντρου του Καλού και του Κακού μαζί του από την Εδέμ. Αυτό το κλαδάκι έγινε αργότερα το έλατο, που χρησιμοποιήθηκε για το χριστουγεννιάτικο δέντρο και για το Σταυρό.

Όπως προείπαμε, οι χριστουγεννιάτικες δοξασίες και παραδόσεις, αποτελούν ένα μίγμα από κατάλοιπα της λατρείας του Σατούρνο, αλλά και άλλων δοξασιών που αναμίχθηκαν με τις χριστιανικές, για να ξεχαστεί στο πέρασμα των αιώνων η αρχική τους προέλευση.

Το δέντρο, ως χριστουγεννιάτικο σύμβολο, χρησιμοποιήθηκε μετά τον 8ο αιώνα. Εκείνος που καθιέρωσε το έλατο ως χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν ο άγιος Βονιφάτιος. Προκειμένου να σβήσει την ιερότητα που απέδιδαν οι ειδωλολάτρες στη δρυ, την αντικατέστησε με το έλατο, ως χριστιανικό σύμβολο. Φυσικά, στο πέρασμα των αιώνων, το νόημα του χριστουγεννιάτικου δέντρου πήρε αναρίθμητες μορφές. Αρχικά, για να συμβολίσει την ευτυχία που κρύβει για τον άνθρωπο η γέννηση του Χριστού, άρχισε να γεμίζει με διάφορα χρήσιμα είδη, κυρίως φαγώσιμα και αργότερα ρούχα και άλλα είδη καθημερινής χρήσης, υποδηλώνοντας έτσι την προσφορά των θείων δώρων.

Στην πατρίδα μας, το χριστουγεννιάτικο δέντρο το έφεραν στην Αθήνα οι Βαυαροί. Για πρώτη φορά στολίστηκε δέντρο στα ανάκτορα του Όθωνα το 1833 και μετά στην Αθήνα. Από το Β' παγκόσμιο πόλεμο και μετά το δέντρο με τις πολύχρωμες μπάλες μπήκε σε όλα τα ελληνικά σπίτια. Πρόδρομος του χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι το χριστόξυλο ή δωδεκαμερίτης ή σκαρκάνζαλος, ένα χοντρό ξύλο, δηλαδή, από αχλαδιά ή αγριοκερασιά. Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομάκρυναν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους. Οι πρόγονοί μας τοποθετούσαν το χριστόξυλο στο τζάκι του σπιτιού την παραμονή των Χριστουγέννων και έκαιγε μέχρι τα Φώτα. Ο λαός λέει ότι καθώς αυτό καίγεται, θα ζεσταίνεται ο Χριστός εκεί στην κρύα σπηλιά της Βηθλεέμ.

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο εξαπλώθηκε από τη Γερμανία και ρίζωσε και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για να ταξιδέψει στη συνέχεια έως την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ωστόσο, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η προέλευσή του δεν είναι Γερμανική. Ο καθηγητής χριστιανικής αρχαιολογίας Κώστας Καλογύρης υποστηρίζει ότι το έθιμο του δέντρου έχει ανατολίτικη προέλευση. Χειρόγραφο κείμενο του Βρετανικού Μουσείου αναφέρεται σε ένα ναό που έχτισε το 1512 ο Αναστάσιος ο Α΄ στα βόρεια της Συρίας και στον οποίο υπήρχαν δύο μεγάλα ορειχάλκινα δέντρα.

Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, το στόλισμα του δέντρου καθιερώθηκε από το Μαρτίνο Λούθηρο, ο οποίος περπατώντας τη νύχτα στα δάση αντίκριζε τα αστέρια και συνέλαβε την ιδέα ενός φωτεινού δέντρου, που θα απεικόνιζε την έλευση του Χριστού.

Όμως, σε μερικά μέρη της χώρας το χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν είναι από έλατο, αλλά από κλαδί ελιάς, το οποίο στολιζόταν με χρυσωμένα πορτοκάλια, καρύδια και διάφορα παιχνίδια. Ενώ πολλές φορές αντί γι’ αυτό στόλιζαν ξύλινα καραβάκια. Κατά την αρχαιότητα το καράβι συμβόλιζε τον ερχομό του θεού Διονύσου, όπου γινόταν επίκληση για βλάστηση της γης, για καρποφορία και καλή σοδειά. Το ελληνικό παραδοσιακό καραβάκι αποτελεί παράδοση των παλαιών εποχών της χώρας μας, αποτελούσε ένα είδος τιμής και καλωσορίσματος στους ναυτικούς που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους. Συναντάμε το καραβάκι σε πολλά νησιώτικα σπίτια, όπου συνόδευε τα παιδιά καθώς έλεγαν τα κάλαντα.

Ο άη Βασίλης

Την παραμονή των Χριστουγέννων, σε ολόκληρο τον κόσμο, τα παιδιά κρεμούν τις κάλτσες τους και περιμένουν με λαχτάρα τα δώρα από τον άη Βασίλη...αφήνοντάς του γλυκίσματα με γάλα, ως ευχαριστία που τα θυμήθηκε.

Προικισμένος με εξαιρετικές δυνάμεις, μπορεί να κάνει το γύρο του κόσμου μέσα σε μία και μόνη νύχτα, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται σε αμέτρητα μέρη. Ξεκινά κάθε χρόνο από τη Λαπωνία του Βορρά, τις παραμονές της πρωτοχρονιάς, για να χαρίσει δώρα σε όλα τα παιδιά της γης.

Ο άη Βασίλης είναι παγκοσμίως σήμερα για τους Χριστιανούς μια λαογραφική μορφή, η οποία διανέμει δώρα σε όσους ήταν «καλοί» κατά τη διάρκεια του χρόνου. Είναι κυρίαρχο πρόσωπο του εορτασμού της Πρωτοχρονιάς και των Χριστουγέννων. Η γνωστή παρουσία του με κόκκινη στολή, λευκή γενειάδα, πάντα γελαστός, με το σάκο γεμάτο δώρα, με έλκηθρο που το σέρνουν ελάφια ή τάρανδοι με κουδουνάκια στο λαιμό τους, αποτελεί σήμερα τον αγαπημένο ήρωα των παιδιών, ακόμη και σε χώρες μη χριστιανικές.

Στη Δύση το πρόσωπο του αγίου Βασιλείου έχει ταυτιστεί με την ιστορία του Αγίου Νικολάου, που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Στην ιστορία του αγίου Νικολάου οι βόρειοι λαοί πρόσθεσαν στοιχεία των δικών τους παραδόσεων (τάρανδοι, έλκηθρο, άστρο του Βορρά, μεγάλες κάλτσες κ.λπ.), μια κουλτούρα που τον συνοδεύει μέχρι και σήμερα.

Για τους ορθόδοξους χριστιανούς ο άη Βασίλης ανάγεται στο Μέγα Βασίλειο, ο οποίος έζησε στην Καππαδοκία της Μικράς Ασίας και αφιέρωσε όλη του τη ζωή στη βοήθεια προς το συνάνθρωπο. Θεωρείται στην παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής, αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας.

Ο Μέγας Βασίλειος πέθανε την 1η Ιανουαρίου του 379. Αυτή η ημερομηνία, θεωρήθηκε απ’ όλους τους χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη στη νέα χρονιά. Γι’ αυτό και την ημέρα της Πρωτοχρονιάς περιμένουμε όλοι τον άγιο Βασίλη να ευλογήσει τα σπιτικά μας και να πάρει το δικό του κομμάτι από τη βασιλόπιτα.

Αλλά και στη Σουηδία τα παιδιά περιμένουν με ανυπομονησία τον Γιουλετόμπεν, ένα ξωτικό που το έλκηθρό του τραβούν οι γίδες του Θορ, του θεού του κεραυνού. Στην Πολωνία τα δώρα έρχονται από τα αστέρια, ενώ στην Ουγγαρία τα φέρνουν οι άγγελοι. Στη Συρία τα φέρνει μια καμήλα στις 6 Ιανουαρίου, ενώ στην Ιταλία, αλλά και στις ισπανόφωνες χώρες, τα δώρα τα φέρνει η μάγισσα Μπεφάνα. Σύμφωνα με το μύθο, τη νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός την επισκέφθηκαν οι τρεις Μάγοι για να ξεκουραστούν, φεύγοντας της πρότειναν να πάει μαζί τους. Εκείνη όμως αρνήθηκε, αλλά στη συνέχεια νιώθοντας τύψεις το μετάνιωσε. Από τότε, κάθε χρόνο, πετάει με τη σκούπα της και μοιράζει δώρα σε όλα τα παιδιά, ελπίζοντας ότι κάποιο από αυτά είναι ο Χριστός. Γεμίζει τις κάλτσες των καλών παιδιών με δώρα, ενώ τις κάλτσες των «άτακτων» παιδιών με κάρβουνο, το οποίο είναι απλώς ένα γλυκό σε σχήμα κάρβουνου!

Η Χριστουγεννιάτικη Κάλτσα

Είναι μία άδεια κάλτσα ή σάκος σε σχήμα κάλτσας, που συνηθίζουν να κρεμάνε τα παιδιά την παραμονή των Χριστουγέννων, για να τη βρει ο άγιος Βασίλης και να τη γεμίσει με μικρά παιχνίδια, γλυκίσματα, φρούτα και χρήματα, όταν έρθει να τους επισκεφτεί.

Στην Ολλανδία τα παιδιά γεμίζουν τις κάλτσες τους με άχυρα και καρότα, για τα ελάφια του άγιου Βασίλη. Στην Ουγγαρία γυαλίζουν τα παπούτσια τους πριν τα βάλουν δίπλα στην πόρτα ή το περβάζι του παραθύρου. Στην Ιταλία τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια τους έξω από το σπίτι την παραμονή των Θεοφανίων, στις 5 του Γενάρη, για να τα βρει η καλή μάγισσα Μπεφάνα, ενώ στο Πουέρτο Ρίκο βάζουν γρασίδι και λουλούδια σε μικρά κουτάκια και τα τοποθετούν κάτω από τα κρεβάτια τους, για τις καμήλες των τριών Μάγων.

Το Ρόδι

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία, ντυμένοι όλοι με τα καλά τους ρούχα, για να παρακολουθήσουν τη λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και να υποδεχτούν με ευλογία το νέο χρόνο. Ο νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόδι, για να το λειτουργήσει. Επιστρέφοντας σπίτι μπαίνει με το δεξί και σπάζει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα λέγοντας: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος και όσες ρόγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά».

‘Aλλη ευχή που συνηθίζεται να λέγεται κατά το σπάσιμο του ροδιού είναι: «όσο βαρύ είναι το ρόδι, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι μας, όσο γεμάτο καρπούς είναι το ρόδι, να είναι γεμάτο το σπίτι μας με καλά και όσο κόκκινο είναι το ρόδι, τόσο κόκκινη να είναι και η καρδιά μας!»

Στην Αράχωβα, μαζί με το ρόδι κρατούν και ένα λιθάρι που το «ξαστρίζουν αποβραδίς», δηλαδή τ’ αφήνουν τη νύχτα κάτω από τα άστρα. «Σαν το λιθάρι γεροί και σαν το ρόδι γεμάτοι» φωνάζουν, πετώντας τα.

Από άλλη παράδοση παίρνουμε την πληροφορία πως, από την παραμονή μια οικογένεια λέει σε κάποιο δικό της, που τον θεωρεί καλότυχο και γουρλή, να έρθει την πρωτοχρονιά και να κάνει ποδαρικό. Μόλις περάσει στο σπίτι, τον βάζουν να πατήσει ένα σίδερο, για να είναι όλοι σιδερένιοι και γεροί, ενώ η νοικοκυρά τον φιλεύει με μήλα ή καρύδια και μια κουταλιά γλυκό.

Η δύναμη του ροδιού, πίστευαν στην αρχαία Ελλάδα, πως ήταν οι κόκκοι του, που συμβόλιζαν την αφθονία και τη γονιμότητα, αλλά και το κόκκινο χρώμα του, που φέρνει τύχη καλή.

Στην ελληνική μυθολογία προστάτιδες θεές της ροδιάς ήταν η Ήρα και η Αφροδίτη. Η Ήρα ήταν θεά του γάμου και η Αφροδίτη του πάθους. Επομένως, το ρόδι βοηθούσε στην οικογενειακή ευτυχία και τον έρωτα. Για αυτό ακόμη και οι νεόνυμφοι σπάζουν το ρόδι στο κατώφλι του νέου σπιτιού τους, συνήθεια που κρατάει από τα ομηρικά χρόνια.

Το Στεφάνι

Το χριστουγεννιάτικο στεφάνι αποτελείται κυρίως από γκι, κουκουνάρια και έναν τεράστιο κόκκινο φιόγκο και συνηθίζεται να στολίζει τα σπίτια μας τα Χριστούγεννα. Έχει κυκλικό σχήμα, γιατί συμβολίζει γονιμότητα και αιωνιότητα, και πιστεύεται ότι φέρνει ευτυχία για τη νέα χρονιά. Πολλές φορές επάνω του τοποθετούνται κεριά, που συμβολίζουν τον ήλιο στο χειμερινό ηλιοστάσιο, ενώ οι κόκκινοι καρποί του και τα κουκουνάρια συμβολίζουν το θέρο.

Το Γκι

Ένας παλιός μύθος λέει ότι το γκι φύτρωσε για πρώτη φορά στις πατημασιές του Χριστού, όταν βάδιζε στη γη, και τα αγκαθωτά φύλλα του, αλλά και οι κόκκινοι καρποί του συμβόλιζαν τα μαρτύρια του Σωτήρα και τις σταγόνες από το αίμα του. Για αυτό το γκι λέγεται και «αγκάθι του Χριστού» σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ευρώπης και γι’ αυτό ίσως ονομάστηκε και «‘Aγιο Δέντρο».

Στην πραγματικότητα, ο ιξός, όπως είναι η ελληνική ονομασία του φυτού, είναι ειδωλολατρικής προέλευσης, και δεν έχει χριστιανικό συμβολισμό. Έλκει την καταγωγή του από τις παγανιστικές τελετές. Λέγεται ότι Ρωμαίoι συνήθιζαν να στέλνουν κλαδιά δέντρων μαζί με άλλα δώρα στους φίλους τους, κατά τη διάρκεια της γιορτής για τα Σατουρνάλια. Το έθιμο αυτό υιοθετήθηκε και από τους πρώτους χριστιανούς, όπου διακοσμούσαν τα σπίτια με κλαδιά δέντρων, την ίδια εποχή με τους ειδωλολάτρες, καθώς τα Σατουρνάλια ξεκινούσαν περίπου μία εβδομάδα πριν από τα Χριστούγεννα.

Το γκι, όμως, υπήρχε ήδη από τα αρχαία χρόνια. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι αν το γκι φυτευτεί κοντά σε ένα σπίτι ή αγρόκτημα διώχνει μακριά το δηλητήριο, το προστατεύει από τους κεραυνούς και τη μαγεία, ενώ τα λουλούδια του κάνουν το νερό να παγώνει. Λέγεται ακόμα πως, αν πετάξει κανείς κομμάτι ξύλου από τον κορμό του σε οποιοδήποτε ζώο, έχει την ιδιότητα να το ημερεύει.

Η προέλευση των διακοσμήσεων με το συγκεκριμένο φυτό φαίνεται να συνδέεται και με τους Δρυίδες, οι οποίοι διακοσμούσαν τις καλύβες τους με αειθαλή δέντρα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, για να τα χρησιμοποιούν τα πνεύματα του δάσους ως κατοικία τους, αλλά και οι ίδιοι σε διάφορες τελετές. Σε άλλους πολιτισμούς, όπως στους Κέλτες, αναφέρεται ότι ο ιξός είχε μαγικές ιδιότητες και χρησιμοποιείτο ως αντίδοτο δηλητηρίου.

Μας είναι γνωστό, επίσης, πως για να έχουν μια χρονιά ευημερίας, ευτυχίας και καρποφορίας οι ερωτευμένοι, αρκεί να ανταλλάξουν φιλιά κάτω από ένα κλαδί γκι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.

Η Κρεμμύδα

Ένα από τα γούρια που έχει επικρατήσει να θεωρείται ότι ξορκίζει την κακοδαιμονία και προσελκύει την καλή τύχη είναι η γνωστή μας πρωτοχρονιάτικη κρεμμύδα.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι τους προστάτευε από κάθε κακό, από καταστροφές, αρρώστιες ή βασκανίες. Ήδη, τον 6ο π.Χ. αιώνα, φέρεται πως κρέμαγε ο Πυθαγόρας την κρεμμύδα πάνω από την πόρτα του, ως σύμβολο καλής υγείας και αναγέννησης. Η Χρυσοβασιλίτσα, όπως αλλιώς λέγεται, ακόμα και ξεχασμένη σε κάποια γωνιά του σπιτιού, βγάζει φύλλα τέτοια εποχή, και ξαναρχίζει τον κύκλο της ζωής της. Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει ολόγυρα, σε έμψυχα και άψυχα.

Λογικά, λοιπόν, συνδέθηκε με την Πρωτοχρονιά και το ξεκίνημα μιας καινούριας χρονιάς, γεμάτη ελπίδες και προσδοκίες. Στις μέρες μας, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τοποθετείται η κρεμμύδα έξω από το σπίτι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, για να φέρει υγεία και τύχη στην οικογένεια.

Οι Καλικάντζαροι

Μα τι νάναι αυτοί οι καλικάντζαροι; Είναι, καθώς έλεγαν οι γιαγιάδες μας, αερικά, ξωτικά, δαιμόνια, τελώνια; Η αρχή των μύθων που είναι σχετικοί με τους καλικάντζαρους βρίσκεται στα πολύ παλιά χρόνια. Οι αρχαίοι πίστευαν πως όταν οι ψυχές έβρισκαν την πόρτα του ‘Aδη ανοιχτή, ανέβαιναν στον απάνω κόσμο και τριγύριζαν παντού, χωρίς έλεγχο και περιορισμούς.

Πολύ αργότερα, οι Βυζαντινοί γιόρταζαν το εορταστικό Δωδεκαήμερο με μουσικές, τραγούδια και μασκαρέματα. Πείραζαν τους ανθρώπους στους δρόμους, έμπαιναν απρόσκλητοι σε ξένα σπίτια κι αναστάτωναν τους νοικοκύρηδες. Κι όλα αυτά έως την παραμονή των Φώτων, οπότε με τον μεγάλο αγιασμό όλοι σταματούσαν και ησύχαζαν.

Με το πέρασμα του χρόνου, όλα αυτά τα παράξενα φερσίματα, τα μασκαρέματα και οι φόβοι των ανθρώπων έμειναν ζωντανά στη μνήμη του λαού μας, και η πλούσια φαντασία τους γέννησε σιγά-σιγά τα μικρά, αλαφροΐσκιωτα πλάσματα που τα ονόμασαν καλικάντζαρους.

Σύμφωνα με σύγχρονη δοξασία, πρόκειται για «δαιμόνια» που εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο. Επειδή από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα ο Χριστός είναι ακόμη αβάφτιστος, είναι και «τα νερά αβάφτιστα». Έτσι βρίσκουν ευκαιρία οι καλικάντζαροι να αλωνίσουν, κάνοντας σκανταλιές στον κόσμο.

Κάποιοι πιστεύουν πως είναι μαυριδεροί, ασχημομούρηδες, ψηλοί και ξερακιανοί. ‘Aλλοι λένε ότι φοράνε σιδεροπάπουτσα. Για άλλους, έχουν κόκκινα μάτια, πόδια τράγου και τριχωτό σώμα, ενώ καθένας τους έχει και από ένα κουσούρι. Είναι διχόγνωμοι και φιλόνικοι και δεν μπορούν να ολοκληρώσουν μία δουλειά. Γι' αυτό και δεν μπορούν να κάνουν κακό και στους ανθρώπους, παρόλο που αυτή είναι η μεγάλη τους επιθυμία.

Καθώς η παράδοση ρίζωνε, οι καλικάντζαροι απέκτησαν και άλλα ονόματα όπως: καλιοντζήδες, καλκάνια, καλιτσάντεροι, καρκάντζαροι, σκαλικαντζέρια, σκαντζάρια, τζόγιες, βερβελούδες, καλλισπούρδοι, καρκαλάτζαροι, καρκατσέλια, καρκαντζόλοι, καψιούρηδες, κολοβελόνηδες, λυκοκάντζαροι, μνημοράτοι, παγανοί, παρωρίτες, πλανητάροι, σιφιώτες, τσιλικρωτά, σταχτοπάτηδες κ.α.

Ολόκληρο το χρόνο οι καλικάντζαροι ζουν κάτω από τη γη, προσπαθώντας, άλλος με τσεκούρι, άλλος με πριόνι ή μπαλτά και άλλοι με νύχια και σουβλερά δόντια, να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη. Κόβουν-κόβουν, μέχρι που απομένει πολύ λίγο, αλλά τότε έρχονται τα Χριστούγεννα και, επειδή φοβούνται μην πέσει η γη και τους πλακώσει, λένε «αφήστε το να πάμε πάνω στη γη και θα πέσει μοναχό του». Ανεβαίνουν, λοιπόν, για να τυραννήσουν τους ανθρώπους και τα Θεοφάνια, που ο ιερέας αγιάζει τα σπίτια, επιστρέφουν και βλέπουν το δέντρο ολάκερο, ακέραιο, άκοπο. Και πάλι κόβουν και πάλι έρχονται τα Χριστούγεννα, και πάλι από την αρχή.

Για να αποφύγουν οι νοικοκυραίοι τους καλικαντζάρους κρεμούσαν την κρεμμύδα ή έκαναν το σημείο του Σταυρού στην πόρτα, στα παράθυρα, στις καμινάδες, στους στάβλους και στα αγγεία λαδιού και κρασιού, ενώ άγιαζαν τα σπίτια λέγοντας το Πάτερ ημών. Υπάρχουν, όμως, και εκείνοι που θεωρούσαν πως όσα έκαναν οι καλικάντζαροι ήταν πιο πολύ διασκεδαστικά, παρά τρομακτικά, και θέλοντας να τους καλοπιάσουν τους πέταγαν γλυκά και τηγανίτες στην καπνοδόχο ή τη στέγη των σπιτιών. Με πόση χαρά και ζωτικότητα μας γεμίζουν ακόμη και σήμερα οι συμβολισμοί όλων αυτών των παραδόσεων, καθώς μας ξυπνούν τις μνήμες των παιδικών μας χρόνων.

Η Ουσία της Εσωτερικής Παράδοσης

Η ουσιαστική όμως φύση της παράδοσης και όλων αυτών των εθίμων, που χάνεται στο χρόνο, βρίσκεται στο αρχέτυπο της αληθινής προσφοράς, της άδολης αγάπης και της ενότητας, που έχει ως σκοπό να ανοίγει δρόμους χαράς και ευτυχίας σε κάθε ανθρώπινη καρδιά. Έχει σκοπό να κρατά ζωντανή στη μνήμη μας την άρρηκτη σχέση της απλής μας ύπαρξης με το ανώτερο πνευματικό θεϊκό κομμάτι μας. Είμαστε και εμείς παιδιά με θεϊκή καταγωγή, μόνο που αυτό έχει χαθεί βαθιά στη λήθη της υλικής μας εκδήλωσης. Έχοντας βαθιά συνειδητότητα θα μπορούσαμε και εμείς να εκφράσουμε όλα όσα η Χριστική αγάπη αντιπροσωπεύει. Το σημαντικότερο είναι ότι σχετίζεται με την πνευματική εκδήλωση μιας τέτοιας ύψιστης παρουσίας, με τον βαθύτερο συμβολισμό ενός φωτεινού άστρου, που καλεί τον καθένα μας να αναγεννηθεί σαν εσωτερική ύπαρξη και να εκφράσει αγάπη, ειρήνη, ευτυχία και ενότητα σε κάθε πλάσμα της γης.

Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων

Η Γέννηση του Ιησού σε πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου

Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον Μέγα Βασίλειο στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το έτος 376 μ.Χ.^[2] Άλλες Ιστορικές πηγές επισημαίνουν πως ο εορτασμός των Χριστουγέννων άρχισε να τηρείται στη Ρώμη γύρω στο 335^[3], αν και κάποιοι ερευνητές βασιζόμενοι σε αρχαίους ύμνους με χριστουγεννιάτικη θεματολογία^[4] θεωρούν ότι τα πρώτα βήματα που οδήγησαν στον εορτασμό αυτό έγιναν μέσα στον 3ο αιώνα.

Επί Πάπα Ιουλίου Α' (337-352) τα Χριστούγεννα σταμάτησαν να γιορτάζονται μαζί με τα Θεοφάνεια και θεσπίσθηκε ως επέτειος η 25 Δεκεμβρίου κατόπιν έρευνας των αρχείων της Ρώμης, όπως πιστεύεται, επί της απογραφής που έγινε επί αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, σε συνδυασμό με υπολογισμό ρήσης του Ευαγγελίου (το οποίο και συνέτεινε) του Προδρόμου λεχθείσα περί τον Χριστόν:"Εκείνος δει αυξάνειν, εμέ δε ελατούσθαι" (Ιωάνν. γ'30). Με βάση αυτή την υποθετική πηγή, η Γέννηση του Χριστού ορίσθηκε κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο όπου και αρχίζει η αύξηση των ημερών. Στον καθορισμό της 25ης Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας εορτασμού συντέλεσαν προφανώς η μεγάλη εθνική εορτή του "ακατανίκητου" θεού Ήλιου (Dies Natalis Solis Invicti) και ο εορτασμός των γενεθλίων του Μίθρα που ήταν διαδεδομένα σε όλη την επικράτεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με την έννοια ότι η επιλογή αυτής της ημέρας ως ημέρας γέννησης του Χριστού είχε να κάνει με την προσπάθεια αντικατάστασης των παγανιστικών (μη χριστιανικών) γιορτών που τηρούνταν εκείνον τον καιρό, όπως τα Σατουρνάλια και τα Μπρουμάλια^[5]

Συνεπώς, όταν ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας, προσπάθησε να απορροφήσει και να δώσει νέα διάσταση και νέα σημασία σε πανάρχαια λατρευτικά έθιμα και λατρευτικές συνήθειες αιώνων. Πάντως, παρά τις απαγορεύσεις της εκκλησίας για πολλές από τις εκδηλώσεις^[6] που τελούνταν στην αντίστοιχη του Δωδεκαημέρου περίοδο ή τις νομοθεσίες^[7], αυτές διατηρήθηκαν κυρίως στην ύπαιθρο^[8] καθ' όλη την διάρκεια των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων, μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Σε μεταγενέστερη εποχή πολλά από τα έθιμα τους (ανταλλαγή δώρων, γλέντια, χαρτοπαίγνια κ.ο.κ.) μεταβιβάστηκαν στον εορτασμό τής Πρωτοχρονιάς^[9].

Στη Ρώμη το καλεντάρι των Φιλοκαλίων (354 μ.Χ.) περιλαμβάνει στην ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου, απέναντι από την παγανιστική Natalis invicti, δηλ. "γέννηση του ακατανίκητου (ήλιου)", την φράση "VIII kaalitan nattis Christus in Bethleem Iudea".

Από τη Δύση ο εορτασμός της Γεννήσεως στις 25 Δεκεμβρίου πέρασε και στην Ανατολή γύρω στο 376. Το 386 ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρότρυνε την εκκλησία της Αντιόχειας να συμφωνήσει στην 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα εορτασμού της Γέννησης. Τον καιρό του Αγ. Αυγουστίνου (354-430) η ημερομηνία της Γιορτής της Γέννησης είχε καθοριστεί, πάντως ο Αυγουστίνος την παραλείπει από τον κατάλογό του με τις σημαντικές χριστιανικές επετείους (PL 33.200).

Με τον χρόνο επεκράτησε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο εκτός της Αρμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που συνεχίζει τον συνεορτασμό με τα Θεοφάνια.

Το 529 ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός απαγόρευσε την εργασία και τα δημόσια έργα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων και τα ανακήρυξε δημόσια αργία. Ως το 1100, καθώς είχε επεκταθεί η δράση των ιεραποστολών στις παγανιστικές ευρωπαϊκές φυλές, όλα τα έθνη της Ευρώπης γιόρταζαν τα Χριστούγεννα. Εντούτοις, αργότερα, εξαιτίας της Μεταρρύθμισης απαγορεύτηκε ή περιορίστηκε κατά περιόδους η τήρησή του εορτασμού τους σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική, καθώς θεωρούνταν ότι περιλάμβανε σε μεγάλο βαθμό ειδωλολατρικά στοιχεία^[10].

Εορτολόγιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Της εορτής των Χριστουγέννων προηγείται νηστεία «τεσσαράκοντα ημερών» που αρχίζει από την εορτή του αποστόλου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου). Η Υμνολογία της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας περιλαμβάνει λαμπρούς ύμνους για τη μεγάλη αυτή εορτή των διασημότερων υμνογράφων της Εκκλησίας όπως του Ρωμανού του Μελωδού, Ιωάννου του Δαμασκηνού, Κοσμά επισκόπου Μαϊουμά κ.ά.

Η ημέρα της εορτής του αποστόλου Φιλίππου, στις 14 Νοεμβρίου, στο λαϊκό καλεντάρι χαρακτηρίζεται ως Μικρή Αποκριά, γιατί από την επομένη αρχίζει η νηστεία των σαράντα ημερών για τα Χριστούγεννα, η οποία και λέγεται Μικρή Σαρακοστή. Αυτή η ημερομηνία σε πολλές χώρες της Ευρώπης και Αμερικής θεωρείται ως έναρξη των εορτών των Χριστουγέννων. Το χρονικό διάστημα που περικλείει τις γιορτές των Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Θεοφανείων, ονομάζεται Δωδεκαήμερο.

Η εορτή των Χριστουγέννων είναι η σημαντικότερη από τις ακίνητες εορτές της Ορθοδόξου Εκκλησίας και γι' αυτό έχει προεόρτια και μεθέορτη περίοδο. Όλες τις σχετικές διατάξεις για τις ακολουθίες αυτές τις βρίσκει κανείς στο Τυπικό της Εκκλησίας.

Στη Δύση η εορτή των Χριστουγέννων εορτάζεται λαμπρότερα από εκείνη της Ανάστασης, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει στην Ανατολή.

Ανήμερα των Χριστουγέννων σύμφωνα με το ελληνικό/ορθόδοξο εορτολόγιο, γιορτάζουν αρκετά ελληνικά ονόματα: η Χριστίνα και o Χρήστος, η Εμμανουέλα και ο Εμμανουήλ, η Χρυσαυγή, η Χρύσα. ^[11]

Βιβλική αφήγηση της γέννησης του Χριστού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκ των τεσσάρων Ευαγγελιστών μόνο ο Λουκάς και ο Ματθαίος αρχίζουν τις αφηγήσεις τους από τη Γέννηση του Ιησού. Οι δύο αυτές περιγραφές φέρονται να συμπληρώνουν η μία την άλλη. Ενώ πληρέστερη φέρεται του Λουκά. Από τον συνδυασμό των παραπάνω και άλλων πηγών, το ιστορικό έχει ως εξής:

Επί Ρωμαίου Αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου και Ηγεμόνα Κυρήνιου της Συρίας , διατάχθηκε απογραφή πληθυσμού σε όλη την Αυτοκρατορία. (Λουκάς Β’ 1-3). Άγγελος Κυρίου επισκέφθηκε τον Ιωσήφ και τον ενημέρωσε για την Θεία Γέννηση του Θεανθρώπου εκ της Παρθένου Μαρίας (Ματθαίος Α’ 20). Τότε ο Ιωσήφ παρέλαβε την Μαρία και από την Ναζαρέτ ήλθαν στη Βηθλεέμ (της Ιουδαίας) που Βασιλεύς της περιοχής ήταν ο Ηρώδης ο Μέγας όπου και γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός (Ματθ. Β’ 1, - Λουκ. Β’ 4-7). Άγγελος Κυρίου εμφανίζεται σε ποιμένες αγγέλλοντας το χαρμόσυνο γεγονός ενώ πλήθος αγγέλων ψάλλουν «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία» (Λουκ. Β’ 8-14). Ενώ συμβαίνουν αυτά, άστρο φωτεινό (έχει προταθεί ως εξήγηση ο Κομήτης του Χάλεϋ) εξ Ανατολής οδηγεί τρεις^[12] Μάγους^[13] προς τα Ιεροσόλυμα, που, μετά τη συνάντηση με τον Βασιλέα Ηρώδη, συνεχίζουν και φθάνουν στη Βηθλεέμ όπου μαζί με τους βοσκούς προσκυνούν τον Θεάνθρωπο προσφέροντας Χρυσόν Λίβανο και Σμύρνα. (Ματθ. Β’ 2-12).

Οι χριστιανοί θεωρούν ότι η γέννηση του Χριστού εκπληρώνει τις προφητείες των Εβραϊκών Γραφών και ότι ως Μεσσίας ήλθε για να λυτρώσει τους ανθρώπους από τις αμαρτίες τους.

Η Γέννηση του Χριστού, τοιχογραφία από το ναό της Περιβλέπτου στο Μυστρά

Υμνογραφία Χριστουγέννων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Βυζαντινή υμνογραφία των εορτών των Χριστουγέννων χαρακτηρίζεται όχι μόνο πλούσια και πανηγυρική αλλά έχει και μεγάλη ποιητική αξία. Οι καταβασίες, τα μεγαλυνάρια, τα στιχηρά ιδιόμελα, τα κοντάκια των ύμνων, οι κανόνες εκφράζουν αισθήματα δέους και θάμβους, κατάνυξης και ευλάβειας. Οι μεγάλοι υμνογράφοι στους ύμνους τους συμπυκνώνουν σε απαράμιλλους στίχους όλη τη θεολογία της Εκκλησίας.

Απολυτίκιο Χριστουγέννων

«Ἡ Γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως ἐν αυτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο Σὲ προσκυνεῖν τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης καὶ Σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν Κύριε δόξα Σοι.»

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός (8ος αι.) συνέθεσε τον «κανόνα εις την Χριστού γέννησιν»:

«Νύμφης πανάγνου τὸν πανόλβιον τόκον, ἰδεῖν ὑπὲρ νοῦν ἠξιωμένος χορός, ἄγραυλος, ἐκλονεῖτο τῷ ξένῳ τρόπῳ τάξιν μελωδούσάν τε τῶν Ἀσωμάτων, Ἄνακτα Χριστόν, ἀσπόρως σαρκούμενον»

Ο Μέγιστος των Υμνογράφων Ρωμανός ο Μελωδός συνθέτει στιχηρά προεόρτια και τρία κοντάκια για τα Χριστούγεννα μεταξύ των οποίων το πλέον γνωστό:

«Ἡ Παρθένος σήμερον τὸν Ὑπερούσιον τίκτει καὶ ἡ Γῆ τὸ σπήλαιον τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει Ἄγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογοῦσι Μάγοι δὲ μετὰ αστέρος ὁδοιποροῦσι Δι’ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέον ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»^[14]

Στιχηρά ιδιόμελα για την Γέννηση έχουν γράψει επίσης ο Μοναχός Κυπριανός (σύγχρονος του Αγ. Ιωάννου του Δαμασκηνού) που φέρεται και ως ο δημιουργός των σύντομων στιχηρών (όπως «Οίκος του Εφραθά, η πόλις η Αγία, των προφητών η δόξα, ευτρέπισον τον οίκον, εν ω το θείον τίκτεται»), ο Ανατόλιος Στουδίτης (ίδιας εποχής) στον οποίο αποδίδονται τα απόστιχα της κυριώνυμης ημέρας και το μεθεόρτιο δοξαστικό: «Αίμα και πυρ και ατμίδα καπνού ...», ο Ανδρέας ο Πηρός ή Τυφλός (8ος αι.): «Χριστού τα γενέθλια πιστώς προεορτάσωμεν...», ο Βυζάντιος ή Βύζας : «Φάτνη δε υπεδέχου τον τω λόγω λύσαντα της αλόγου πράξεως ημάς τους γηγενείς ...» κ.ά.

Από τους υμνογράφους της εορτής γνωστοί είναι οι Ιωάννης ο Μοναχός, ο γνωστός Κοσμάς ο Μαϊουμά ο μελωδός: «Χριστός γεννάται δοξάσατε, Χριστόν εξ Ουρανού απαντήσατε ...», ο Ανδρέας Κρήτης, η Κασσία, ποιήτρια του δοξαστικού ιδιόμελου του Εσπερινού «Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης ...» κ.ά.

Ιστορική έρευνα της ημερομηνίας γέννησης του Ιησού Χριστού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ακριβής χρονολόγηση της ζωής του Ιησού είναι αδύνατη αφού οι υπάρχουσες μαρτυρίες που προέρχονται από την Καινή Διαθήκη χαρακτηρίζονται από χρονολογική ασάφεια και επίσης το αφετηριακό 1 μ.Χ. δεν εναρμονίζεται επακριβώς με τα γενικότερα ιστορικά δεδομένα των χρόνων εκείνων.

Το ημερολόγιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γέννηση του Ιησού τοποθετείται γύρω στο 7 ή 6 π.Χ. ή μεταξύ του 4 ως 1 π.Χ.^[15] Αυτό συμβαίνει καθώς το σημερινό ημερολόγιο, στηρίζεται βασικά στους υπολογισμούς του μοναχού και αστρονόμου Διονυσίου του Μικρού, που κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. καθόρισε με τα δεδομένα που είχε τότε, το έτος 754 από κτίσεως Ρώμης ως το χρόνο της γέννησης του Ιησού, αντί του έτους 747 όπως θα έπρεπε με τα σημερινά δεδομένα. Αυτό σημαίνει πως, αν σήμερα ήταν δυνατό να γίνει επανακαθορισμός του παγκόσμιου ημερολογίου, η αρχή του χριστιανικού ημερολογίου θα βρισκόταν επτά περίπου χρόνια νωρίτερα. Τη στιγμή αυτή, συμβαίνει το παράδοξο να θεωρούμε ότι εξαιτίας των λανθασμένων υπολογισμών, η γέννηση του Ιησού να τοποθετείται σε χρόνια προ Χριστού.

Οι πληροφορίες των Ευαγγελίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πέρα από αυτό, τα λίγα στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη κατά προσέγγιση χρονολόγηση της γέννησης του Ιησού, προέρχονται κυρίως από το Ευαγγέλιο του Λουκά και του Ματθαίου και αφορούν:

Τη γέννηση του Ιησού επί αυτοκράτορα Αυγούστου (Λουκ. 2,1), του οποίου η βασιλεία διήρκεσε για μεγάλο χρονικό διάστημα (27 π.Χ. - 14 μ.Χ.)

Τη γέννηση του Ιησού "εν ταις ημέραις Ηρώδου βασιλέως της Ιουδαίας" (Λουκ. 1,5), του οποίου επίσης η βασιλεία στην Ιουδαία ήταν από τις μακρότερες χρονικά (37-4 π.Χ.).

Στις περιγραφές για το άστρο της Βηθλεέμ (Ματθ. 2,2)

•Στα γεγονότα της "πρώτης" απογραφής, η οποία "εγένετο ηγεμονεύοντος της Συρίας Κυρηνίου" (Λουκ. 2,2) (12-8 π.Χ. ή 8-6 π.Χ.)

"Η προσκύνηση των μάγων". Πίνακας του Don Lorenzo Monaco

Οι Μάγοι και ο Θάνατος του Ηρώδη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πιο γνωστό σημείο στην προσπάθεια προσέγγισης χρονολογικά της γέννησης του Ιησού, είναι ο θάνατος του Ηρώδη του Μεγάλου. Μπορεί να ειπωθεί με σχετική ακρίβεια ότι ο Ηρώδης πέθανε κατά το έτος 750 "από κτίσεως Ρώμης" (4 π.Χ.) ή λίγο πριν και στη συνέχεια κηρύχθηκε πένθος μιας εβδομάδας. Εφ' όσον ο Ιησούς, γεννήθηκε "εν ημέραις Ηρωδου του βασιλέως", πρέπει να γεννήθηκε σίγουρα πριν από το 750 "από κτίσεως Ρώμης" (4 π.Χ.) κατά το οποίο πέθανε ο Ηρώδης.

Αλλά το πρόβλημα είναι, πόσο πριν.

Λαμβάνοντες υπ' όψη τη διαταγή του Ηρώδη να φονευθούν τα νήπια στη Βηθλεέμ "από διετούς και κατωτέρω", υπολογίζεται ότι ο Ιησούς μπορεί να γεννήθηκε έως και δύο χρόνια πριν από τον θάνατο του Ηρώδη. Δηλαδή οι υπολογισμοί φτάνουν στο 6 π.Χ. υποθέτοντας ότι ο Ηρώδης θα επιμήκυνε τον σχετικό χρόνο για να είναι βέβαιος ότι μέσα σ' αυτό το χρονικό διάστημα θα είχε οπωσδήποτε γεννηθεί ο μελλοντικός βασιλιάς των Ιουδαίων. Εξάλλου κατά την ευαγγελική ρήση, αφού ο Ηρώδης κάλεσε τους Μάγους, τους έστειλε στη Βηθλεέμ, όπου συνάντησαν πλέον τον Ιησού ως "παιδίον" και όχι ως βρέφος. Συνεπώς, οι σχετικοί αυτοί υπολογισμοί οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο Ιησούς μάλλον θα γεννήθηκε σε χρονικό διάστημα δύο τουλάχιστο χρόνια πριν το θάνατο του Ηρώδη, δηλαδή περίπου το έτος 747 ή 748 "από κτίσεως Ρώμης" (7 ή 6 π.Χ.).

Το άστρο της Βηθλεέμ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το άστρο της Βηθλεέμ, αν τελικά αφορούσε κάποιο αστρονομικό φαινόμενο, οδηγεί και πάλι στο έτος 747 από κτίσεως Ρώμης ή 7 π.Χ., αφού κατά τον Κέπλερ και άλλους αστρονόμους υπήρξε πράγματι τότε ένα παρόμοιο ουράνιο φαινόμενο που προκαλείται κατά τη συνάντηση των τριών πλανητών, του Κρόνου, του Δία και της Αφροδίτης. Στο φαινόμενο αυτό, μετά παρέλευση δύο ή τριών μηνών, ο Δίας δύει ή εξέρχεται από την τροχιά. Τότε παρατηρείται και πάλι το ίδιο έντονο φωτεινό φαινόμενο που παρουσιάζεται στην αρχή, σαν να εμφανίζεται εκ νέου.

Το γεγονός αυτό ταιριάζει με την παρατήρηση του Ματθαίου ότι οι Μάγοι πορευόμενοι προς τη Βηθλεέμ, "είδον" τον "αστέρα" και "εχάρησαν χαράν μεγάλην σφόδρα", προσθέτοντας ότι το "αστέρι" αυτό ήταν ίδιο με εκείνο "ον είδον εν τη Ανατολή" (Ματθ. 2,9-10). Καθώς ένα ταξίδι από τη Μεσοποταμία στην Παλαιστίνη με τα μέσα της εποχής απαιτούσε δύο ή τρεις μήνες, η χρονική αυτή απόσταση ταιριάζει με την αντίστοιχη φυσική κίνηση του πλανήτη Δία και τη διπλή εμφάνιση του κατά την είσοδο και έξοδο από την τροχιά συνάντησης με τους άλλους δύο πλανήτες.

Η απογραφή Κυρηνίου και οι δυσκολίες χρονολόγησης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την αποκάλυψη που είχε ο Ιωσήφ για τα συμβαίνοντα στην Μαρία, πέρασαν οι υπόλοιποι μήνες της αναμονής μέχρι το χρόνο του τοκετού. Τότε, "εγένετο εν ταις ημέραις εκείναις και εξήλθεν δόγμα παρά Καίσαρος Αυγούστου απογράφεσθαι πάσαν την οικουμένην" (Λουκ. 2,1). Από την ιστορία γνωρίζουμε, ότι ο αυτοκράτορας Αύγουστος είχε διατάξει και άλλοτε τέτοιες γενικής φύσεως απογραφές. Κατά συνέπεια, η αναφορά του Λουκά σε μια παρόμοια απογραφή δεν πρέπει να δημιουργεί προβλήματα. Η αναφορά, όμως, στη συγκεκριμένη αυτή απογραφή του Κυρηνίου, δημιουργεί δυσκολίες από πλευράς χρονολόγησης των γεγονότων της Καινής Διαθήκης, καθώς την εποχή στην οποία αναφέρεται η απογραφή του Ιωσήφ και της Μαρίας, στην ηγεμονία της Συρίας βρισκόταν ο Σέντιος Σατουρνίνος και όχι ο Κυρήνιος.

Μέσα από μελέτη των πηγών, προκύπτει ότι η πρώτη ηγεμονία του Κυρηνίου, αν υπήρξε, τοποθετείται μεταξύ των ετών 12-8 π.Χ. Η πρώτη λύση που δόθηκε στο πρόβλημα της χρονολόγησης ήταν να υποτεθεί πως ο Κυρήνιος εκτέλεσε την απογραφή προς το τέλος της θητείας του (8 π.Χ.), όπως διέταξε ο Αύγουστος Οκταβιανός. Η απογραφή αυτή επειδή ήταν η "πρώτη" που γινόταν στους Ιουδαίους διήρκεσε πολύ χρόνο και την έφερε εις πέρας, σύμφωνα και με τον Τερτυλλιανό, ο διάδοχος του στην ηγεμονία της Συρίας, ο Σέντιος Σατουρνίνος. Έτσι, οι μεν Ρωμαίοι ανέφεραν στα ρωμαϊκά έγγραφα το όνομα εκείνου που ολοκλήρωσε την απογραφή, του Σέντιου Σατουρνίνου, οι δε Ιουδαίοι, από τους οποίους άντλησε την πληροφορία ο Ευαγγελιστής Λουκάς, κράτησαν στη μνήμη τους το όνομα αυτού που την άρχισε και ο οποίος αργότερα, το 6-7 μ.Χ., διενήργησε και την άλλη απογραφή. Συνεπώς, αφού ο Ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρει "απογραφή πρώτη εγένετο", εννοείται ότι γνώριζε τη δεύτερη απογραφή του 6-7 μ.Χ. και χρησιμοποίησε το επίθετο "πρώτη" σε αντιδιαστολή προς τη δεύτερη απογραφή. Η απογραφή, επομένως, που αναφέρει ο Λουκάς πρέπει να αποφασίσθηκε την περίοδο 12 π.Χ. έως 8 π.Χ. και να συνδέθηκε με το όνομα του Κυρήνιου αντί του Σατουρνίνου.

Η δεύτερη λύση, που προτείνεται, είναι εκείνη η οποία δέχεται μεν επί Κυρηνίου την αρχή της απογραφής περί το 9 π.Χ., η πρακτική ολοκλήρωση της όμως, ιδιαίτερα στις περιοχές της Συρίας, Παλαιστίνης κ.λπ., πραγματοποιήθηκε από το διάδοχο του, Σατουρνίνο, έξαρχο της Συρίας από το 8-6 π.Χ. Αλλά η απογραφή συνέχιζε να ονομάζεται "απογραφή Κυρηνίου" εξαιτίας σχετικού διατάγματος, και προς την οποία είναι σύμφωνο το σχετικό κείμενο του Λουκά.

Ως τρίτη λύση έχει προταθεί η συνύπαρξη δύο έξαρχων σε κάποια περιοχή, σύμφωνα με πρακτική της εποχής εκείνης, ιδιαίτερα κατά την περίοδο διαδοχής, για ενημέρωση και ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας. Μπορεί έτσι να υποτεθεί ότι κατά τη χρονική περίοδο μεταξύ των ετών 8-6 π.Χ., κατά τό σύστημα της συνδιοίκησης υπάρχουν στην εξαρχία της Συρίας δύο αξιωματούχοι, ο Κυρήνιος και ο Σατουρνίνος, εκδοχή που προσφέρει μία ακόμη λύση στο πρόβλημα της απογραφής.

Η σφαγή των νηπίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το χαρμόσυνο γεγονός της γέννησης του Χριστού, κατά τον Ευαγγελιστή Ματθαίο, κλείνει με το θλιβερό συμβάν της σφαγής των νηπίων "υπό του Ηρώδου αναιρεθέντα"^[16], τα οποία σύμφωνα με το το εορτολογικό Συναξάρι της Ορθόδοξης Εκκλησίας ανέρχονται σε 14.000 αν και στα ιερά κείμενα δεν υπάρχει καμιά αναφορά αριθμητικής φύσης. Από πλευράς καθαρά ιστορικής ακρίβειας, τα γεωγραφικά και πληθυσμιακά δεδομένα της εποχής εκείνης οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στη Βηθλεέμ και τα περίχωρα της θα ζούσαν τότε περίπου 1.000 κάτοικοι κι επομένως τα άρρενα νήπια "διετούς και κατωτέρω" δεν θα ξεπερνούσαν τα 30 με 40, ίσως και λιγότερα^[17]. Επειδή δε μια τέτοια σφαγή αριθμητικά θ΄ αποτελούσε μια τεράστια γενοκτονία, γεγονός που δεν το αναφέρει κανένας ιστορικός ούτε ο Ιώσηπος, λογικό είναι πολλοί ερευνητές να θεωρούν τον αριθμό των νηπίων που αναφέρει ο Συναξαριστής ως αναξιόπιστο, φανταστικό και εμβόλιμο κατά του Ηρώδη. Η αναφορά ωστόσο, από τον ευαγγελιστή Ματθαίο στο γεγονός της σφαγής, γίνεται για να τονισθεί η εκπλήρωση της προφητείας του Ιερεμία "Τότε ἐπληρώθη τὸ ῥηθὲν διὰ ᾽Ιερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος, Φωνὴ ἐν ῾Ραμᾶ ἠκούσθη, κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· ῾Ραχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελεν παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν." Ο υπολογισμός εξάλλου των σφαγιασθέντων νηπίων σε μερικές δεκάδες, εξηγεί την απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στους ιστορικούς της εποχής, δικαιολογεί όμως τον "κλαυθμό και οδυρμό" της μικρής κοινωνίας της περιοχής.

Λαογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο τα Χριστούγεννα αναγνωρίζονται ως εθνικές διακοπές. Στις 26 Ιουνίου του 1870 η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής αναγνώρισε τα Χριστούγεννα ως ομοσπονδιακές διακοπές. Η ημέρα των Χριστουγέννων είναι η μόνη κοινή επίσημη αργία σε όλους τους λιμένες του κόσμου.

Στις κυρίως Χριστιανικές χώρες, τα Χριστούγεννα είναι η σημαντικότερη οικονομικά περίοδος διακοπών του έτους και επίσης γιορτάζονται σαν κοσμικές διακοπές σε πολλές χώρες με μικρούς Χριστιανικούς πληθυσμούς. Χαρακτηρίζονται κατά ένα μεγάλο μέρος με την ανταλλαγή δώρων μέσα στις οικογένειες και από τα δώρα που φέρνει ο Άγιος Βασίλης (για τους ορθόδοξους) ή Santa Claus (για το Δυτικό κόσμο), ένας μεγάλος εύθυμος άντρας με μια άσπρη γενειάδα. Οι τοπικές και περιφερειακές παραδόσεις των Χριστουγέννων είναι ακόμα πιο πλούσιες και ποικίλες παρά τη μεγάλη επιρροή των Αμερικάνικων ή Βρετανικών Χριστουγεννιάτικων μοτίβων που διαδίδονται μέσω της λογοτεχνίας, της τηλεόρασης και άλλων μέσων.

Έθιμα - Λαογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Χριστουγεννιάτικα έθιμα χωρών

Φάτνη (Δήμου Αργυρούπολης 2006)

Γενικά τα έθιμα στις "εορτές των Χριστουγέννων" προέρχονται από ένα συνδυασμό θρησκευτικών (χριστιανικών και πρότερων), και λαϊκών παραδόσεων που εορτάζονται κυρίως από τους χριστιανούς της Ευρώπης και Αμερικής αλλά και από άλλους λαούς μη χριστιανικούς (Κινέζοι, Ιάπωνες κλπ). Στην Ελλάδα συνδυάζονται διεθνή έθιμα όπως ο Άϊ Βασίλης και η υποδοχή του νέου έτους με ελληνικά έθιμα όπως το πρωτοχρονιάτικο ρόδι και ιστορίες με καλικάντζαρους. Κάθε χώρα έχει τα ιδιαίτερα Χριστουγεννιάτικα έθιμά της.

Ανταλλαγή δώρων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημαντικότατο έθιμο στις γιορτές των Χριστουγέννων είναι η ανταλλαγή δώρων. Ιδιαίτερα για τα παιδιά, η εποχή των Χριστουγέννων είναι αυτή κατά την οποία λαμβάνουν σημαντικό αριθμό δώρων από τους γονείς και συγγενείς τους, αλλά και από τον Άϊ Βασίλη, ο οποίος κατά τη διεθνή παράδοση φέρνει τα δώρα κατεβαίνοντας από την καμινάδα του σπιτιού και τα τοποθετεί μέσα στις κάλτσες που είναι κρεμασμένες μπροστά από το τζάκι (κάλτσες των δώρων).

Χριστουγεννιάτικα τραγούδια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημαντικά έθιμα στις εορτές των Χριστουγέννων θεωρούνται τα Κάλαντα Χριστουγέννων, τα κάλαντα Πρωτοχρονιάς και τα κάλαντα Φώτων που ψάλλουν συνήθως μικρά παιδιά. Επίσης πολύ δημοφιλή είναι και τα Χριστουγεννιάτικα τραγούδια (διεθνή και εθνικά).

Χριστουγεννιάτικη διακόσμηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύρια έθιμα στη διακόσμηση είναι ο στολισμός του δένδρου των Χριστουγέννων (διεθνές), η απεικόνιση Φάτνη της Γεννήσεως ή Φάτνη των αλόγων, το Αλεξανδριανό ή Αστέρι της Βηθλεέμ (διεθνές), το χριστουγεννιάτικο καράβι (ελληνική συνήθεια που έχει σχέση με την ενασχόληση των Ελλήνων με τη θάλασσα, αλλά και εκκλησιαστική αναφορά - η Εκκλησία συχνά συμβολίζεται με πλοίο), ο στολισμός τα φώτα των Χριστουγέννων (διεθνές) και το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο. Στην Ελλάδα το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε στα βασιλικά ανάκτορα όταν ήταν βασιλιάς ο Όθωνας.

Χριστουγεννιάτικο καράβι (Δήμου Δάφνης 2006)

Φαγητά των Χριστουγέννων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την περίοδο των Χριστουγέννων στην Ελλάδα προετοιμάζονται (και καταναλώνονται) ιδιαίτερα φαγητά και γλυκά, όπως η γαλοπούλα, το χριστόψωμο, η βασιλόπιτα, τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες κλπ. που συμπληρώνουν το πατροπαράδοτο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Τοπικά έθιμα σε περιοχές της Ελλάδας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο διήγημα του "Τα χριστουγεννιάτικα τσαρούχια" ο Γ. Αθάνας έχει δώσει παραστατικά τη χρησιμότητα του εθίμου του σφαξίματος του χοίρου στην οικιακή οικονομία της Ρούμελης και όχι μόνο:

"Στα μέρη μας, γράφει, σφάζουνε τα θρεφτά γουρούνια την παραμονή των Χριστουγέννων. [...] το πετσί τους γδέρνεται, αλατίζεται και απλώνεται στον ήλιο. Απ' αυτήν βγαίνουν τα γουρνοτσάρουχα της φαμελιάς. Το πάχος γίνεται γλίνα, οι χοντράδες γίνονται τσιγαρήθρες, κι έπειτα μένουν τα κόκκαλα για μαγειρευτά, τα εντόσθια για πηχτές και για ματιές, το κρέας για λουκάνικα και για παστουρμά. Μ' ένα καλό γουρούνι περνάει τον υπόλοιπο χειμώνα η φτωχοφαμελιά".

Στη Θεσσαλία, στη Ρούμελη, στο Μωριά αλλά και στη Νησιωτική Ελλάδα, κυρίως του Αιγαίου, χαρακτηριστικά της γιορτής των Χριστουγέννων ήταν το διαρκές άναμμα της φωτιάς (κρατάει όλο το Δωδεκαήμερο) που έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα κατά των καλικάντζαρων και των κακών πνευμάτων και το σφάξιμο και μαγείρεμα του γουρουνιού. Όσοι δεν είχαν γουρούνι σφάζανε γίδα ή πρόβατο. Στόλιζαν το σπίτι με κλαδιά κέδρων και αγριοκερασιάς. Δεν λούζονταν, γιατί το θεωρούσαν γρουσουζιά, κι έβαζαν ένα αγοράκι να κάνει ποδαρικό.

Η αναπαράσταση της φάτνης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γνωστή αναπαράσταση με τους μάγους να επισκέπτονται τον νεογέννητο Ιησού στη φάτνη μάλλον είναι πάντως ιστορικά ανακριβής, καθώς η Καινή Διαθήκη λέει ότι η επίσκεψή τους έγινε "εις την οικίαν"^[18] όπου βρισκόταν το "παιδίον" με τη Μαρία (Ματθ. 2:11). Αν το "παιδίον" σημαίνει παιδάκι ή αγοράκι^[19] τότε η λεπτομέρεια αυτή εξηγεί γιατί ο Ηρώδης διέταξε να θανατωθούν τα νήπια "από διετούς και κατωτέρω", και όχι απλώς τα βρέφη (Ματθ. 2:16). Κατ' άλλους, απλώς ο Ηρώδης έβαλε χρονικά όρια ασφαλείας για να επιτύχει με βεβαιότητα το σκοπό του^[20].

Χριστουγεννιάτικοι νησιώτικοι χοροί (Πλατεία Κοτζιά Αθήνα 2006)

Για τους Ευρωπαίους και τους Βορειοαμερικανούς, το γεγονός της γέννησης του Χριστού συνδέθηκε με χιόνια και έλατα, που βέβαια δεν υπάρχουν στην Παλαιστίνη.

Έθιμα στη Βηθλεέμ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Βηθλεέμ όσο και τα Ιεροσόλυμα είναι οι πόλεις όπου γιορτάζονται τρεις φορές τα Χριστούγεννα.

•Οι Καθολικοί και οι Διαμαρτυρόμενοι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα την 25η Δεκεμβρίου σύμφωνα με το νέο Γρηγοριανό ημερολόγιο, ενώ
•οι Ελληνορθόδοξοι στις 7 Ιανουαρίου του νέου έτους, ημερομηνία που αντιστοιχεί στις 25 Δεκεμβρίου κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο.
•Η Αρμενική Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει τα Χριστούγεννα μαζί με τα Θεοφάνια στις 19 Ιανουαρίου, ημερομηνία που αντιστοιχεί στις 6 Ιανουαρίου κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο.

Σήμερα στη γενέτειρα του Χριστού κατοικούν περίπου 35.000 Μουσουλμάνοι και 15.000 Χριστιανοί.

Νηστεία Χριστουγέννων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν τα Χριστούγεννα στην ορθόδοξη εκκλησία προηγείται νηστεία 40 ημερών, η Σαρακοστή των Χριστουγέννων ή Μικρή Σαρακοστή, η οποία είναι λιγότερο αυστηρή από αυτήν του Πάσχα. Η ημέρα της εορτής του Αποστόλου Φιλίππου, στις 14 Νοεμβρίου, τελευταία μέρα πριν τη Σαρακοστή, στο λαϊκό καλαντάρι χαρακτηρίζεται ως Μικρή Αποκριά. Αυτή η ημερομηνία σε πολλές χώρες της Ευρώπης και Αμερικής θεωρείται ως έναρξη των εορτών των Χριστουγέννων.

Οικονομική σημασία των Χριστουγέννων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο σύγχρονο κόσμο τα Χριστούγεννα έχουν ιδιαίτερη σημασία για την καταναλωτική αγορά. Όλα σχεδόν τα έθιμα με κυριότερο αυτό της ανταλλαγής δώρων δημιουργούν σημαντική διακίνηση προϊόντων. Σε κάποια καταστήματα δε όπως αυτά που πουλάνε παιχνίδια, ο όγκος πωλήσεων κατά τη διάρκεια των γιορτών των Χριστουγέννων λέγεται ότι αγγίζει το μισό των ετήσιων πωλήσεων.

Νότια της Ιερουσαλήμ και σε απόσταση 9 χιλιομέτρων περίπου, πάνω σ' ένα λοφίσκο κατάφυτο από αμπέλια, συκιές και ελιές βρίσκεται η Βηθλεέμ, μια κωμόπολη της Παλαιστίνης.

Το όνομά της σημαίνει τόπος άρτων, τόπος γόνιμος.

Σήμερα οι Άραβες τη λένε Μπέιτ-Λαχμ, δηλαδή τόπος κρέατος, γιατί εκτρέφει πολλά πρόβατα.

Η Βηθλεέμ ήταν διάσημη για τους Εβραίους, γιατί εκεί σταμάτησε ο Αβραάμ κατεβαίνοντας για τη Μεσοποταμία αλλά και γιατί εκεί γεννήθηκαν γνωστοί άνδρες της Παλιάς Διαθήκης, όπως ο Ωβήδ, ο Ιεσσαί και ο σπουδαιότερος βασιλιάς του Ισραήλ, ο Δαβίδ.

Η μεγαλύτερη όμως δόξα της Βηθλεέμ είναι ότι εκεί σ' ένα σπήλαιο γεννήθηκε

ο Ιησούς Χριστός.

Από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια το Σπήλαιο ήταν γνωστό και το τιμούσαν οι Χριστιανοί.

Αργότερα, γύρω στο 100 μ.Χ., ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, λεηλάτησε όλη την Παλαιστίνη και βεβήλωσε το Σπήλαιο.

Στην εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η μητέρα του, η Αγία Ελένη, το 327 μ.Χ. έχτισε μεγαλοπρεπή Ναό. Έχει σχήμα σταυρού και είναι ένα από τα σπουδαιότερα σωζόμενα μνημεία Βυζαντινής Αρχιτεκτονικής.

Κάτω ακριβώς από το Καθολικό του ναού βρίσκεται το Άγιο Σπήλαιο, διαστάσεων 12Χ4 και ύψους τριών μέτρων, στο οποίο μπαίνει κανείς αφού κατέβει τα 13 σκαλοπάτια που έχει.

Το Άγιο Σπήλαιο φωτίζεται μόνο από καντήλια.

Στο σημείο που γεννήθηκε το Θείο Βρέφος υπάρχει ένα μεγάλο αστέρι από ασήμι και μάρμαρο, στο δάπεδο.

Πάνω από το σημείο αυτό είναι η Αγία Τράπεζα των Ορθοδόξων. Σε άλλο σημείο του Σπηλαίου βρίσκεται η Αγία Φάτνη, που ανήκει στους Λατίνους.

Εκεί, κάθε χρόνο στις 25 Δεκεμβρίου γίνεται με συγκινητική μεγαλοπρέπεια ο γιορτασμός της γέννησης του Ιησού, με παρουσία επισήμων, του Πατριάρχη και πολλών πιστών.

Σύμφωνα με την παράδοση οι Πέρσες κατακτητές το 614, σεβάστηκαν το Ναό της Γεννήσεως και δεν τον κατέστρεψαν, αναγνωρίζοντας τους 3 Πέρσες Μάγους, στο ψηφιδωτό που βρισκόταν στον δυτικό τοίχο του Νάρθηκα, με την παράσταση της Γεννήσεως του Χριστού και της Προσκυνήσεως από των Μάγων.

Ο Ιερός Ναός της Γεννήσεως. Στο βάθος διακρίνεται το καθολικό του Ναού

Το καθολικόν του Ιερού Ναού της Γεννήσεως

Ο Ιερός Ναός εσωτερικά (δίπλα στο καθολικό). Εκεί που διακρίνεται η μορφή του μοναχού, κατεβαίνει κανείς τα σκαλοπάτια και βρίσκεται μπροστά στο Άγιο Σπήλαιο της Γεννήσεως του Χριστού

Η είσοδος για το Ιερό Σπήλαιο

Το Άγιο Σπήλαιο της Γεννήσεως του Χριστού

άποψη του εξωτερικού χώρου του Ναού της Γεννήσεως το 1875

Το εσωτερικό του ναού το 1887

Φύλακες του σημείου της γεννήσεως το 1894

ο χορός πίσω από την είσοδο που οδηγεί στο σημείο της γεννήσεως το 1895

Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις στη Βηθλεέμ το 1895

Το Άγιο Σπήλαιο είναι σκαλισμένο στο φυσικό βράχο και είναι ο αυθεντικός τόπος της Γέννησης.

Ευτυχώς για εμάς τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, το 1757 με διάταγμα του σουλτάνου Οσμάν του τρίτου, το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ανακτά πλήρως την δικαιοδοσία του Ναού και του Σπηλαίου.

Ο τόπος που γεννήθηκε ο Ιησούς ανήκει στους Έλληνες Ορθόδοξους. Ένα ασημένιο δεκατετράκτινο αστέρι που συμβολίζει το φωτεινό άστρο της γέννησης του Χριστού υποδεικνύει τη θέση που ενσαρκώθηκε ο Θείος λόγος. Απέναντι από τον τόπο της Γέννησης είναι η Αγία Φάτνη και σύμφωνα με την παράδοση , η αγία Ελένη βρήκε την αυθεντική πήλινη φάτνη την οποία αντικατέστησε με μια ασημένια .Αυτή η φάτνη μεταφέρθηκε στη βασιλική της Σάντα Μαρία Μαντζόρε στη Ρώμη και σωζόταν ως το 12ο αιώνα.

Πλάι στη φάτνη βρίσκεται το προσκύνημα των μάγων και βορειοδυτικά του σπηλαίου υπάρχει μια δεξαμενή από όπου η Παρθένος άντλησε απ αυτήν νερό για να πλύνει το Θείου Βρέφος.

Το αειπάρθενον της Θεοτόκου

Η Παναγία ήταν άνθρωπος, γεννήθηκε από ανθρώπους και μετείχε σε όλα, όσα χαρακτηρίζουν το ανθρώπινο γένος. Δεν παρασύρθηκε όμως από την κακία που επικρατεί στη ζωή. Νίκησε την αμαρτία και έδωσε τέλος στην πονηρία. Η νίκη αυτή πραγματοποιήθηκε με την τέλεια ταπείνωση και την απόλυτη αγάπη, ενώ οι δύο μαζί ολοκληρώνουν την αληθινή παρθενία.

Η Παναγία δεν είναι απλώς Παρθένος. Είναι η Παρθένος. Η Αειπάρθενος. Ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης βλέπει στο πρόσωπο κάθε παρθένου το τέλος της κυριαρχίας του θανάτου. Και πραγματικά ο θάνατος που κληροδοτείται από τον γενάρχη στους απογόνους του σταματά κάθε φορά στο σώμα του ή της παρθένου. Έτσι το παρθενικό σώμα γίνεται το τέλος της διαδοχής των θανάτων που άρχισαν από τον πρώτο άνθρωπο και έφθασαν ως αυτό. Ο Χριστός, ως Υιός της Παρθένου που δεν έχει φυσικό απόγονο, είναι η καινή κτίση.

Η παρθενία ως απλή βιολογική κατάσταση δεν έχει καμιά θεολογική ή σωτηριολογική σπουδαιότητα. Η παρθενία της Παναγίας δεν είναι απλή βιολογική, αλλά καθολική ψυχοσωματική κατάσταση. Είναι η κατάσταση της πλήρους και καθολικής αναφοράς στο Θεό. Είναι το ήθος της. Η Παρθένος δεν κατέχει τίποτα για τον εαυτό της. Δεν κατέχεται από τίποτα και από κανένα, αλλά προσφέρει τα πάντα και τον εαυτό της εξολοκλήρου στο Θεό: «Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου». Έτσι ολοκληρώνεται η παρθενία. Διαφορετικά δεν έχει καμιά ιδιαίτερη άξια. Άλλωστε και η Εύα που οδήγησε τον κόσμο στην πτώση ήταν παρθένος. Ως παρθένος συνέλαβε τη συμβουλή του διαβόλου και γέννησε την παρακοή και το θάνατο. Η Παναγία όμως με την απόλυτη εμπιστοσύνη και υπακοή της στο Θεό γέννησε το Χριστό που έφερε στον κόσμο τη σωτηρία και την ανακαίνιση.

Η καινή κτίση, που εισάγεται στον κόσμο με την Παναγία, πραγματοποιείται με σύμπτωση αντιθέσεων. Ό,τι προηγουμένως γινόταν ως έκτακτη επέμβαση του Θεού στην ιστορία, δηλαδή ως θαύμα, παρουσιάζεται με την Παναγία ως καινή φύση και ιστορία. Η παρθενία συμβαδίζει με τη μητρότητα. Η διακοπή της διαδοχής των θανάτων συμπίπτει με την απαρχή της φανερώσεως της ζωής. «Η γαρ αυτή και παρθένος και μήτηρ, καινοτομούσα την φύσιν τη συνόδω των αντικειμένων, είπερ των αντικειμένων παρθενία και γέννησις».

Στη σύμπτωση αυτή των αντιθέσεων κορυφώνεται η ανθρώπινη συνεργασία στο έργο της σωτηρίας. Η παρθενία ως καθολική αυτοπροσφορά του ανθρώπου προς τον Θεό, ως τέλειος κατά κόσμο θάνατος, συνάπτεται με την πλήρη αυτοπροσφορά του Θεού προς τον άνθρωπο με την τέλεια ενανθρώπηση. Έτσι η Παναγία γίνεται η απαρχή της καινής κτίσεως και ο οδηγός της πνευματικής τελειώσεως. «Αύτη τε απαρχή αγία και της προς τον Θεόν φερούσης ηγεμών ανθρώποις». Αυτή δέχεται πρώτη το πλήρωμα της χάριτος του Θεού και το κάνει μεθεκτό στον καθένα κατά το μέτρο της καθαρότητός του. Θαυμάσια περιγραφή του προσώπου και της ζωής της Παναγίας ως προτύπου πνευματικής τελειώσεως παρουσίασε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σε ομιλία εις τα εισόδια της Θεοτόκου.

Η Παναγία τοποθετείται ψηλότερα από τις αγγελικές δυνάμεις. Είναι «τιμιωτέρα των Χερουβίμ και ενδοξότερα ασυγκρίτως των Σεραφίμ». Το μεγαλείο που γνωρίζει η ανθρώπινη φύση στο πρόσωπο της Παναγίας υπερβάλλει το μεγαλείο ολόκληρης της κτίσεως. Έτσι κατανοείται και ο χαιρετισμός της που συναντούμε στο Θεοτοκάριο: «Χαίροις μετά Θεόν η Θεός τα δευτερεία της Τριάδος η έχουσα». Στο μεγαλείο αυτό της Παναγίας μετέχει και κάθε άνθρωπος που ζει κατά το πρότυπο της Παναγίας.

Το μεγαλείο του ανθρώπου θεμελιώνεται στην κατασκευή του «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Θεού. Το μεγαλείο όμως του ανθρώπου που αμαύρωσε το «κατ’ εικόνα» και έχασε το «καθ’ ομοίωσιν», κερδίζεται με τη συναίσθηση και αναγνώριση της αχρειότητάς του. Η αχρειότητα αυτή δεν έγκειται μόνο στην παράλειψη των οφειλών του προς τον Θεό. Υπάρχει και όταν ο άνθρωπος ανταποκριθεί εξολοκλήρου στο θείο θέλημα: «Όταν ποιήσητε πάντα τα διαταχθέντα υμίν, λέγετε ότι δούλοι αχρείοι έσμεν, ότι ο οφείλομεν ποιείν πεποιήκαμεν».

Η ζωή της Παναγίας μας σκιαγραφείται από τους Ευαγγελιστές, τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας (συναξάρια και τροπάρια των Θεομητορικών εορτών) και τους λόγους των Αγίων Πατέρων. Αυτές είναι οι πηγές για το κείμενο που ακολουθεί.

Οι γονείς της

Η Θεοτόκος ήταν κόρη του πλούσιου κτηνοτρόφου Ιωακείμ και της Άννας, που καταγόταν από το βασιλικό γένος του Δαυίδ.

Επειδή ο Ιωακείμ και η Άννα ήταν άτεκνοι (η Άννα ήταν στείρα), παρακαλούσαν για πολλά χρόνια το Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί, με την υπόσχεση ότι το παιδί που θα γεννηθεί, θα το αφιερώσουν σ' Αυτόν. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ατεκνία την εποχή εκείνη ήταν ντροπή κατάρα για ένα ανδρόγυνο και όλοι τους περιφρονούσαν μέσα στην κοινωνία. Ακόμα και οι ιερείς δεν δέχονταν τα δώρα που πρόσφεραν στο ναό του Θεού, λόγω της ατεκνίας τους. Εξαιτίας αυτού η μεν Άννα πήγε μέσα στον κήπο τους, ο δε Ιωακείμ ανέβηκε στο βουνό και εκεί με δάκρυα παρακαλούσαν το Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί και να λύσει την ατεκνία τους. Και ο Θεός τους προμήνυσε με τον αρχάγγελό Του Γαβριήλ ότι θα συλλάβει η πρώην άγονος και στείρα Άννα και θα γεννήσει παιδί άγιο.

Πράγματι η Άννα συνέλαβε, και γέννησε τη Βασίλισσα του κόσμου. Η Εκκλησία μας εορτάζει το γεγονός αυτό της συλλήψεως στις 9 Δεκεμβρίου: «η σύλληψις της Αγίας Άννης, μητρός της Υπεραγίας Θεοτόκου».

Η Γέννηση της Θεοτόκου

Έτσι λοιπόν συνελήφθη και γεννήθηκε η αγία Παρθένος Μαρία· όχι βέβαια χωρίς σαρκική συνάφεια των γονέων της. Γεννήθηκε σε εννέα μήνες και, ναι μεν ήταν καρπός της υποσχέσεως του Θεού, αλλά έγινε με σπέρμα ανδρός με τη συνεύρεση των γονέων της. Μόνο ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός γεννήθηκε από την αγία Παρθένο Μαρία με τρόπο ανέκφραστο και ανερμήνευτο, όπως Εκείνος Μόνος γνωρίζει, χωρίς να υπάρχει το σαρκικό θέλημα.

Σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ. Μάλιστα οι πατέρες της αγιοταφικής αδελφότητας δείχνουν στους προσκυνητές τον τόπο γέννησης της Θεοτόκου, που βρίσκεται κοντά στην προβατική κολυμβήθρα. Ονομάστηκε Μαριάμ (Μαρία εξελληνισμένο) που σημαίνει Κυρία, Ελπίδα.

Η Εκκλησία μας εορτάζει τη γέννηση της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου: «το Γενέθλιον της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας».

Η είσοδος της Θεοτόκου στον Ναό

Όταν η Μαρία έφθασε τον τρίτο χρόνο της ηλικίας της, την έφεραν οι γονείς της σύμφωνα με την υπόσχεσή τους στο Ναό, και την παρέδωσαν στους ιερείς. Σύμφωνα με το έθιμο, τη συνόδευσαν λαμπαδοφορούσες «παρθέναι των Εβραίων».

Αφού την παρέλαβε ο ιερέας και προφήτης Ζαχαρίας, πατέρας του Ιωάννου Προδρόμου, κινούμενος από τη θεία βουλή, την οδήγησε στο εσωτερικό και αγιώτερο μέρος του Ναού, στα άγια των Αγίων. Εκεί έζησε δώδεκα χρόνια και αξιωνόταν καθημερινά θείες φανερώσεις, ενώ θείος άγγελος ο Αρχάγγελος Γαβριήλ της έφερνε συνεχώς ουράνια τροφή. Έτσι, ζώντας μέσα στο χώρο της αγιότητας, ετοιμαζόταν ο «έμψυχος ναός εις κατοίκησιν του Κυρίου».

Η Εκκλησία μας εορτάζει το γεγονός με την εορτή των Εισοδίων στις 21 Νοεμβρίου: «μνήμη της εν τω Ναώ Εισόδου της Θεομήτορος»

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Όταν η Μαρία έγινε δεκαπέντε ετών, οι γονείς της είχαν κοιμηθεί, γι' αυτό οι ιερείς φρόντισαν να την αποκαταστήσουν. Προέκριναν ως καταλληλότερο τον δίκαιο Ιωσήφ. Η Γραφή τον ονομάζει Δίκαιο: «Ιωσήφ δε ο ανήρ αυτής, δίκαιος ων...» (Ματθ. α';19), που σημαίνει πως είχε όλες τις αρετές. Ο Γέροντας Ιωσήφ ήταν χήρος και πατέρας με επτά παιδιά από άλλη γυναίκα. Αυτά είναι τα «θετά» αδέλφια του Ιησού και όχι παιδιά της Θεοτόκου, η οποία είναι Αειπάρθενος, παρέμεινε δηλαδή Παρθένος και μετά τη γέννηση του Κυρίου και ποτέ δεν ήλθε σε σαρκική επαφή με τον Ιωσήφ, όπως βλάσφημα διδάσκουν οι προτεστάντες και άλλοι αιρετικοί. Έτσι ο αρραβώνας ήταν απαραίτητος, για να καλυφθεί η υπερφυσική γέννηση του Ιησού με την παρουσία του Ιωσήφ.

Ο Ιωσήφ παρέλαβε τη Μαριάμ και ήρθε στη Ναζαρέτ. Τον τέταρτο μήνα μετά την έξοδό της απ' το Ναό, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάστηκε μπροστά της λέγοντάς: «Χαίρε, κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου, ευλογημένη συ εν γυναιξί...».

Η Μαριάμ ακούγοντας το χαιρετισμό ταράχτηκε. «Μη φοβάσαι» της λέγει ο Αρχάγγελος «Μη φοβού Μαριάμ εύρες γαρ χάριν παρά τω Θεώ» (Λουκ. α'28-30). Γι' αυτό θα συλλάβεις και θα γεννήσεις Υιό και θα τον ονομάσεις Ιησού. «Και ιδού συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν, και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν» (Λουκ. α'31).

Η Παρθένος στο άκουσμα αυτό ρωτάει τον άγγελο: «Πως έσται μοι τούτο; Επεί άνδρα ου γινώσκω;» (Πως θα γίνει αυτό, αφού δεν γνωρίζω σαρκικά άντρα;). Καί ο άγγελος της λύνει την απορία λέγοντάς της: «Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις Υψίστου επισκιάσει σοι» (Λουκ. α'35) (Θα έλθει σε σένα το Άγιο Πνεύμα και θα σε σκεπάσει η Δύναμη του Υψίστου).

Τότε η Παρθένος, αποκρίθηκε προς τον άγγελο: «Ιδου η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου».(Λουκ. α'37) (Να η δούλη του Κυρίου, ας γίνει σ' εμένα σύμφωνα με τον λόγο σου).

Από εκείνη τη στιγμή ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός σαρκώθηκε στη μήτρα της αειπαρθένου Μαρίας για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους.

Η Εκκλησία μας εορτάζει τον Ευαγγελισμό στις 25 Μαρτίου: «ο Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας».

Η Μαριάμ επισκέπτεται την Ελισάβετ

Η μακαρία Παρθένος Μαριάμ, έχοντας μέσα στα σπλάχνα της Αυτόν που δεν τον χωράει το σύμπαν, έφυγε βιαστικά από τη Ναζαρέτ για κάποια πόλη στα ορεινά της Ιουδαίας, όπου κατοικούσε το ευλογημένο ανδρόγυνο, ο Ζαχαρίας με την Ελισάβετ. Σκοπός της ήταν να βρει την Ελισάβετ, που ήταν συγγενής της, και να την συγχαρεί για την εγκυμοσύνη της γεροντικής της ηλικίας, την οποία πληροφορήθηκε από τον άγγελο «και ιδού Ελισάβετ η συγγενής σου και αυτή συνειληφυία υιόν εν γήρει αυτής, και  ούτος μην έκτος εστίν αυτή τη καλουμένη στείρα» (Λουκ. α 38) (και να που η Ελισάβετ η συγγενής σου έχει συλλάβει και αυτή γιο στα γηρατειά της, και αυτός είναι ο έκτος μήνας της εγκυμοσύνης γι' αυτήν που τη φωνάζανε στείρα). Περισσότερο όμως ήθελε να της διηγηθεί τα μεγάλα και θαυμαστά που ευδόκησε και έκαμε σ' αυτήν ο παντοδύναμος Θεός. «Και εγένετο ως ήκουσεν η Ελισάβετ τον ασπασμόν της Μαρίας, εσκίρτησε το βρέφος εν τη κοιλία αυτής». Η Ελισάβετ μόλις άκουσε τον χαιρετισμό της Παρθένου αισθάνθηκε ότι το εξάμηνο βρέφος στα σπλάχνα της σκίρτησε από χαρά. Και με το σκίρτημα αυτό ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, πριν ακόμα δει το φως του αισθητού ηλίου, προφητεύει την ανατολή του νοητού Ηλίου (του Χριστού). Αμέσως τότε η γερόντισσα Ελισάβετ, με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, αναγνώρισε την Παρθένο Μαριάμ σαν Μητέρα του Κυρίου και Θεού μας και δοξολόγησε μεγαλόφωνα το Χριστό που έφερε στα σπλάχνα της: «και πόθεν μοι τούτο ίνα έλθη η μήτηρ του Κυρίου μου προς με;» (Λουκ. α 43). Και η Παρθένος Μαρία πλημμυρισμένη από την αγαλλίαση που της έδωσε το Άγιο Πνεύμα, έψαλλε την ονομασθείσα- ωδή της Θεοτόκου: «Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον και ηγαλλίασε το πνεύμα μου επί τω Θεώ τω σωτήρί μου...» (Λουκ. α 46-47).

Στη συνέχεια η Μαριάμ έμεινε τρεις μήνες κοντά στην Ελισάβετ, και έπειτα επέστρεψε στο σπίτι της. «Έμεινε δε Μαριάμ συν αυτή ωσεί μήνας τρεις και υπέστρεψεν εις τον οίκον αυτής» (Λουκ. α'56).

Οι αμφιβολίες του Ιωσήφ και η διάλυσή τους από τον άγγελο.

Ο Ιωσήφ, μετά από λίγο καιρό, προβληματίζεται έντονα διότι «πριν η συνελθείν αυτούς ευρέθη εν γαστρί έχουσα εκ Πνεύματός Αγίου»(Ματθ. α 18). Ανθρώπινα ερμηνεύοντας την αδικαιολόγητη εγκυμοσύνη της Παναγίας, αποφασίζει να την διώξει μυστικά. Επειδή ήταν «δίκαιος», δεν ήθελε να την διαπομπεύσει παραδειγματικά, όπως προέβλεπε ο νόμος. «Ιωσήφ δε ο ανήρ αυτής, δίκαιος ων και μη θέλων αυτήν παραδειγματίσαι, εβουλήθη λάθρα απολύσαι αυτήν»(Ματθ. α'19).

Τότε παρουσιάζεται στον Ιωσήφ άγγελος Κυρίου και του λέει: «Ιωσήφ, υιός Δαυίδ μη φοβηθής παραλαβείν Μαριάμ την γυναίκά σου, το γαρ εν αυτή γεννηθέν εκ Πνεύματός εστιν Αγίου»(Ματθ. α'20). Έτσι ο Ιωσήφ έκανε όπως τον διέταξε ο άγγελος και, αφού παρέλαβε την Παρθένο στο σπίτι του, «ουκ εγίνωσκεν αυτήν» (Ματθ. α'25), δεν την γνώρισε σαρκικά ποτέ ως σύζυγο, ούτε και όταν γέννησε τον πρωτότοκο και μοναδικό γιο της, τον Ιησού.

Το ταξίδι στη Βηθλεέμ και η γέννησις του Κυρίου

Με το διάταγμα του αυτοκράτορα Καίσαρα Αυγούστου να απογραφεί όλος ο πληθυσμός που ήταν κάτω από την Ρωμαϊκή κυριαρχία, ο Ιωσήφ και η εγκυμονούσα Μαριάμ έπρεπε να απογραφούν στον τόπο της καταγωγής τους, στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. «Εξηλθε δόγμα παρά Καίσαρος Αυγούστου απογράφεσθαι πάσαν την οικουμένην»(Λουκ. β'1). Έτσι ύστερα από ένα κουραστικό ταξίδι, φθάνουν στη Βηθλεέμ.«';Ανεβη δε και ο Ιωσήφ από της Γαλιλαίας, εκ πόλεως Ναζαρέτ εις την Ιουδαίαν εις πόλιν Δαυίδ ήτις καλείται Βηθλεέμ, δια το είναι αυτόν εξ οίκου και πατριάς Δαυίδ» (Λουκ. β'4).

Λόγω της πληθώρας των απογραφομένων, δε βρίσκουν πουθενά κατάλυμα. «Ουκ ην αυτοίς τόπος εν τω καταλύματι»(Λουκ. β'6).

Μόνο σ' ένα σταύλο βρήκαν λίγο χώρο για την παραμονή τους.

Εκεί θέλησε να γεννηθεί ο φιλάνθρωπος και ταπεινός Κύριος, ο Λυτρωτής του κόσμου, όπου και τον σπαργάνωσε η Θεοτόκος σε μια φάτνη των ζώων για να ζεσταθεί. «Εκεί επλήσθησαν αι ημέραι του τεκείν αυτήν, και έτεκε τον υιόν αυτής τον πρωτότοκον, και εσπαργάνωσεν αυτόν και ανέκλινεν αυτόν εν τη φάτνη»(Λουκ. β'6-7). Εκεί τον προσκύνησαν και οι ποιμένες.

Η περιτομή του Κυρίου

Σε οκτώ μέρες από τη γέννηση, η Παρθένος και ο Ιωσήφ έκαναν, σύμφωνα με το νόμο, την περιτομή του παιδιού και του έδωσαν το όνομα «Ιησούς». «Και ότε επλήσθησαν ημέραι οκτώ του περιτεμείν το παιδίον, και εκλήθη το όνομα αυτού Ιησούς, το κληθέν υπό του αγγέλου προ του συλληφθήναι αυτόν εν τη κοιλία» (Λουκ. Β'21).

Η Εκκλησία μας εορτάζει το γεγονός αυτό στις 1 Ιανουαρίου.

Ο σαραντισμός της Θεοτόκου με τον Ιησού

Σαράντα μέρες μετά τη γέννησή Του, ο Ιησούς σύμφωνα με τον Ιουδαϊκό νόμο οδηγείται για πρώτη φορά στα Ιεροσόλυμα, στο ναό του Θεού, για να σαραντίσει. Η Παρθένος εδώ συναντά τον πρεσβύτη Συμεών, που παρακαλούσε το Θεό να μην πεθάνει πριν δει το Μεσσία: «Νυν, απολύεις τον δούλόν σου, Δέσποτα, κατά το ρήμα σου εν ειρήνη, ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου, ο ητοίμασας κατά πρόσωπον πάντων των λαών, φως εις αποκάλυψιν εθνών και δόξαν λαού σου Ισραήλ». Τώρα, Κύριε, ας πεθάνω, γιατί είδα με τα μάτια μου τον Σωτήρα μας, ανέκραξε.

Μετά κοιτάζει τη Θεοτόκο και της λέγει: «Ούτος κείται εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών εν τω Ισραήλ και εις σημείον αντιλεγόμενον»(Λουκ. β';34). (Αυτός θα γίνει αιτία να πέσουν και να σηκωθούν πολλοί στο Ισραήλ και θα προκαλέσει διχογνωμία). Και συνεχίζει για την Παναγία: «Και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία»(Λουκ. β';35). (και σένα την ψυχή σου θα την διαπεράσει πόνος οξύς, σα σπαθιά), υπονοώντας τη σταύρωση του Γιου της. Η Εκκλησία μας εορτάζει το γεγονός με την εορτή της Υπαπαντής, στις 2 Φεβρουαρίου: «η Υπαπαντή του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εν η εδέξατο Αυτόν εις τας αγκάλας αυτού ο Δίκαιος Συμεών»

Η προσκύνηση των Μάγων

Μετά τη γέννηση του Ιησού και τον σαραντισμό, η Θεοτόκος με τον Ιωσήφ παρέμειναν στη Βηθλεέμ. Στο διάστημα αυτό, «μάγοι από ανατολών παρεγένοντο εις Ιεροσόλυμα»(Ματθ. β'1).

Μετά την προσκύνηση του Κυρίου, οι Μάγοι επιστρέφουν στην πατρίδα τους, γιατί άγγελος Κυρίου τους ειδοποίησε να φύγουν από άλλο δρόμο και να μη πάνε στον Ηρώδη, που ήθελε να σκοτώσει τον Ιησού. «Και χρηματισθέντες κατ'; όναρ μη ανακάμψαι προς Ηρώδην, δι' άλλης οδού ανεχώρησαν εις την χώραν αυτών»(Ματθ. β' 12).

Η φυγή στην Αίγυπτο

Πριν ο Ηρώδης διατάξει τη σφαγή των νηπίων «από διετούς και κατωτέρω, κατά τον χρόνον, ον ηκρίβωσε παρά των μάγων»(Ματθ. β' 16), άγγελος Κυρίου παρουσιάζεται «κατ' όναρ» στον Ιωσήφ και του λέγει: «Να πάρεις το παιδί και τη μητέρα Του και να φύγεις στην Αίγυπτο. Να μείνεις εκεί, έως ότου θα σε ενημερώσω. Ο Ηρώδης θέλει να σκοτώσει το παιδί». «Παράλαβε το παιδίον και την μητέρα αύτού και φεύγε εις Αίγυπτον, και ίσθι εκεί, έως αν είπω σοι. Μέλλει γαρ Ηρώδης ζητείν το παιδίον του απολέσαι αυτό»(Ματθ. β' 13).

Πράγματι, ο Ιωσήφ ξύπνησε αμέσως τη Θεοτόκο και έφυγαν μέσα στο σκοτάδι σαν πρόσφυγες. Έφτασαν στην Αίγυπτο και έμειναν εκεί μέχρι το θάνατο του Ηρώδη: «Ο δε εγερθείς παρέλαβε το παιδίον και την μητέρα αυτού νυκτός και ανεχώρησεν εις Αίγυπτον, και ην εκεί έως της τελευτής Ηρώδου»(Ματθ. β' 14-15).

Σήμερα στο παλαιό Κάιρο, κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, βρίσκεται το σπήλαιο με το πηγάδι, όπου έμεινε η αγία οικογένεια κατά τη διάρκεια της διαμονής της στην Αίγυπτο.

Μετά το θάνατο του Ηρώδη και ύστερα από ειδοποίηση του αγγέλου η αγία οικογένεια επέστρεψε «εις γην Ισραήλ», όπου εγκαταστάθηκε και πάλι στη Ναζαρέτ: «Και ελθών κατώκησεν εις πόλιν λεγομένην Ναζαρέτ, όπως πληρωθή το ρηθέν δια των προφητών, ότι Ναζωραίος κληθήσεται»(Ματθ. β'23). Εδώ ο γέροντας Ιωσήφ εργαζόταν ως ξυλουργός και από μικρός ο Ιησούς τον βοηθούσε, ενώ παράλληλα «ηύξανε και εκραταιούτο πνεύματι»(Λουκ. β'40).

Ο Ιησούς δωδεκάχρονος στα Ιεροσόλυμα

Η Παρθένος και ο Ιωσήφ, ως καλοί Ιουδαίοι, ανέβαιναν μια φορά το χρόνο στα Ιεροσόλυμα, για να προσκυνήσουν στο ναό. Όταν ο Ιησούς έγινε δώδεκα χρόνων, τον πήραν μαζί τους, σύμφωνα με τα Ιουδαϊκά έθιμα: «Και επορεύοντο οι γονείς αυτού κατ'; έτος εις Ιερουσαλήμ τη εορτή του Πάσχα και ότε εγένετο ετών δώδεκα αναβάντων αυτών εις Ιεροσόλυμα κατά το έθος της εορτής»(Λουκ. β'41-42). Εκεί στο Ναό παρέμεινε ο μικρός Ιησούς, διαφεύγοντας από την προσοχή των γονέων του, όπου συνέβη το θαυμαστό γεγονός της διδασκαλίας του δωδεκάχρονου Ιησού προς τους διδασκάλους και ο διάλογός Του με την Παναγία μητέρα Του: «Παιδί μου, γιατί μας έκανες έτσι; Να που ο πατέρας σου κι εγώ με πόνο σε αναζητούσαμε. Και είπε προς αυτούς: Γιατί με αναζητούσατε; Δε γνωρίζατε ότι στο σπίτι του Πατέρα μου πρέπει να είμαι;» (Λουκ. β 48-49). Και η Θεοτόκος, συνεχίζει το κείμενο του ευαγγελιστή Λουκά, «διετήρει πάντα τα ρήματα ταύτα εν τη καρδία αυτής» Και ο Ιησούς «κατέβη μετ' αυτών και ήλθεν εις Ναζαρέτ, και ην υποτασσόμενος αυτοίς»(Λουκ. β' 51).

Στον γάμο της Κανά

Η Θεοτόκος ακολούθησε τον Ιησού σ' όλες τις ευαγγελικές Του οδοιπορίες κατά τη διάρκεια της δημόσιας ζωής Του, μετά τη βάπτισή Του. Είναι όμως πάντοτε η σιωπηλή παρουσία που κινείται με υπακοή και πλήρη εμπιστοσύνη στον Θεάνθρωπο Κύριο και Υιό της.

Τελευταίοι λόγοι της Παναγίας παρουσιάζονται στα Ευαγγέλια στον γάμο της Κανά: «γάμος εγένετο εν Κανά της Γαλιλαίας και ην η μήτηρ του Ιησού εκεί.»(Ίω. β 1). Και επειδή έλειψε το κρασί «λέγει η μήτηρ του Ιησού προς αυτόν· οίνον ουκ έχουσι. Λέγει αυτή ο Ιησούς· τι εμοί και συ γύναι; Ούπω ηκει η ώρα μου. Λέγει η μήτηρ αυτού τοις διακόνοις· ο,τι αν λέγη υμίν, ποιήσατε» (Ίω. β 3-5). Η Παναγία μας κατάλαβε ότι τα λόγια αυτά του Χριστού δεν ήταν άρνηση, γι' αυτό συμβούλεψε τους υπηρέτες «να κάνετε ο,τι σας πει». Και μετά από λίγο συνέβη η θαυμαστή μετατροπή του νερού σε κρασί, το πρώτο θαύμα της δημόσιας ζωής του Κυρίου μας. Αυτή η τελευταία φράση της Παναγίας μας θεωρείται 'η Διαθήκη της Θεοτόκου', η παρακαταθήκη της για όλους τους χριστιανούς όλων των αιώνων.

«Μετά τούτο κατέβη εις Καπερναούμ αυτός και η μήτηρ αυτού και οι αδελφοί αυτού και οι μαθηταί αυτού, και εκεί έμειναν ου πολλάς ημέρας » (Ίω. β 12). Από τότε η Θεοτόκος στα Ευαγγέλια είναι η σιωπηλή παρουσία που ακολουθεί, συμπορεύεται και συμπάσχει με τον Χριστό.

Σταυρός και Ανάσταση

Ευρισκόμενη κάτω απ' τον Σταυρό, πάνω στο Γολγοθά, αισθάνεται σαν να τη διαπερνά ρομφαία, κατά την προφητεία του αγίου Συμεών του Θεοδόχου.

Ουσιαστικά δεν συμπαρίσταται μόνο στο δράμα πάνω στο Γολγοθά, αλλά συμμετέχει στον πόνο του Γιου της και Θεού της. Διπλός ο πόνος και η πίκρα. «Ειστήκεισαν δε παρά τω Σταυρώ του Ιησού η μήτηρ αυτού και η αδελφή της μητρός αυτού, Μαρία η του Κλωπά και Μαρία η Μαγδαληνή»(Ιω. ιθ' 25).

Σιωπηλή ακούει να της λέει ο Γιος της: «Γύναι, ίδε ο υιός σου» και να της δείχνει τον αγαπημένο του μαθητή Ιωάννη. Και να λέει στο μαθητή του: «Ιδου η μήτηρ σου». Και από την ώρα εκείνη, «έλαβεν ο μαθητής αυτήν εις τα ίδια» ( Ιω. ιθ';26-27). Δηλαδή πήρε την Παναγία στο σπίτι του, για να την προστατέψει σαν μητέρα του.

Την επομένη του Σαββάτου προς την Κυριακή η Παναγία μαζί με τις άλλες μυροφόρες γυναίκες πήγαν στον τάφο του Ιησού να Τον αλείψουν με αρώματα.

Μόλις έφτασαν στον τάφο, είδαν τον άγγελο Κυρίου και το κενό μνήμα και πρώτη άκουσε το χαρμόσυνο γεγονός της Ανάστασης: «Και εισελθούσαι εις το μνημείον είδον νεανίσκον καθήμενον εν τοις δεξιοίς, περιβεβλημένον στολήν λευκήν, και εξεθαμβήθησαν. Ο δε λέγει αυταίς, μη εκθαμβείσθε. Ιησούν ζητείτε τον Ναζαρηνόν, τον εσταυρωμένον. ηγέρθη, ουκ έστιν ώδε. ίδε ο τόπος, όπου έθηκαν αυτόν»(Μαρκ. ιστ' 5-6).

Όταν επέστρεφαν από τον τάφο, πρώτη τον άντίκρυσε και τον προσκύνησε, καθώς φανερώθηκε ο Κύριος λέγοντας τον πρώτο λόγο Του μετά την Ανασταση: «Χαίρετε»!

Η Παναγία κοντά στους Αποστόλους και την Πεντηκοστή

Από τις πράξεις των Αποστόλων γνωρίζουμε ότι η Παναγία παρέμεινε κοντά τους μέχρι την ημέρα της Πεντηκοστής: «Πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή και τη δεήσει συν γυναιξί και Μαρία τη μητρί του Ιησού»(Πραξ. α' 14). Και κατόπιν βέβαια, σύμφωνα με την αποστολική παράδοση, η Θεοτόκος από το σπίτι της στη Γεθσημανή, πάντοτε στήριζε, συμβούλευε και προσευχόταν για την πρώτη Εκκλησία και τους αγίους αποστόλους που ευαγγελίζονταν την οικουμένη.

Η ηλικία της Θεοτόκου, σύμφωνα με τους Αγίους Πατέρες

Η Παναγία όταν μπήκε στο Ναό ήταν τριών ετών· έμεινε στο ιερό δώδεκα χρόνια, δεκαπέντε ετών· τρεις μήνες αφού βγήκε από το ιερό μέχρι τον Ευαγγελισμό και εννέα μήνες κυοφορία, δεκαέξη ετών γεννά τον Χριστό. Έζησε με τον Χριστό τριάντα δύο χρόνους, άρα σαρανταοκτώ ετών ζει την Σταύρωση, την Ανάσταση και την Ανάληψή Του. Έζησε μετά απ' την Πεντηκοστή άλλα έντεκα χρόνια και εκοιμήθη στη Γεθσημανή, σε ηλικία πενήντα εννέα ετών.

We are so familiar with the Christmas story we’ve lost its shock factor. We see shepherd figurines in stores and front lawns, we sing about them, our children dress like them. We are confronted by the image of shepherds a hundred times each December. But do you reflect on why they are in the story?

The story of Jesus’ birth is short and includes a small cast of characters. Anyone involved plays a big role. On one level, the shepherds hear an announcement, find the baby, and go back to work. As far as we know it didn’t change their lives, they didn’t become disciples, and there is no record of them spreading the news beyond those present with Mary and Joseph. If that’s the case, why are the shepherds in the story?

The angels reserved their most magnificent announcement of Jesus’ birth for the least likely recipients. Who were shepherds, and why did they deserve such a privilege?

Shepherding is one of the oldest professions in the world. Adam was charged to have dominion over the animal kingdom (Genesis 1:26), and Abel is called a “keeper of the sheep” (Genesis 4:2). Throughout biblical history, significant men were experienced shepherds—Jacob and his sons, Moses, and David.

Shepherding is also a prominent theme in Scripture. Remember Psalm 23? “The Lord is my Shepherd . . .” God as shepherd is all over the Old Testament, and Jesus is described as a shepherd in the New Testament. Believers are comforted by Jesus’ words in John 10, “I am the good shepherd. The good shepherd lays his life down for the sheep… I know my own and my own know me . . . I lay my life down for the sheep.”

In many respects, shepherding is a noble occupation. But there is a downside to shepherding. Shepherds had a hard time maintaining religious purity as the Pharisees defined it. They couldn’t keep the Sabbath because sheep need constant protection. Shepherds spent most of their time in the fields away from society and had no influence to speak of. In modern terms they were blue-collar workers largely unnoticed by those in power. Shepherds were in the lower classes of society.

Imagine God hired you to plan the announcement of His Son, the Savior of the world. Who would you choose to tell and why? It probably wouldn’t make sense to go to Caesar or Herod—they would destroy any threat to their thrones. But wouldn’t it make sense to tell those who had favorable influence over the people? Wouldn’t it make sense to declare the arrival of the Messiah to those who studied His coming their entire lives?

Yes, it would make sense—from a human perspective and with a human agenda. But God’s perspective and God’s agenda are quite different from ours.

So why shepherds? Why would God choose to make His most spectacular announcement to a group least able to spread it? We’ll consider some possibilities next time. In the meantime, make sure you take the time to read or listen to John’s messages on Luke 2:11-20. He provides fascinating historical detail and, as always, illuminates the passage in a meaningful way.

It would make sense to announce the birth of the Messiah to students of His coming. It would make sense to proclaim His arrival to those who had the ability and authority to spread the news throughout the world. But God didn’t do that. He chose to entrust this magnificent news to a group of shepherds with no social standing and no voice in the community. Why?

God revealed Jesus’ birth to the shepherds to shame the religious leaders. God, revealing such news to the shepherds is consistent with Paul’s teaching it in 1 Corinthians 1:27-28. He says, “But God chose what is foolish to shame the wise; God chose what is weak in the world to shame the strong; God chose what is low and despised in the world, even things that are not, to bring to nothing things that are.” You might say, but the religious leaders didn’t know they were being put to shame! That’s right, and the wise, strong, and favored in the world don’t know it either. They are not put to shame in their own eyes, but in God’s eyes.

God revealed Jesus’ birth to the shepherds to bring them joy (Luke 2:10). What brought the shepherds joy was not the birth of a baby per se, but birth of the Messiah in particular. The angel said this news is “great joy for all people” (Luke 2:10), but then narrowed it by saying, “For unto you is born this day . . .” (Luke 2:11). This announcement was specifically for them. Even though only the shepherds received this announcement that night, God directed Luke to record the event so every believer can share in the joy of their Messiah’s birth.

Does it bring you joy to know the Son of God became flesh for you? Do you realize you did not deserve to hear the gospel and receive eternal life? God sent His Son to be the Savior of the world and yet many people were ignorant of His birth. The same is true today. If you’re a recipient of His gracious salvation, it’s for your joy. You did not deserve to be saved, but God revealed Himself to you for your joy.

God revealed Jesus’ birth to the shepherds for the sake of Mary and Joseph. Recall that both Mary and Joseph received the news via angelic messengers. They were young, and angelic appearances were rare—to say the least. Joseph could have divorced Mary. Mary could have rejected her divine appointment. They both could have passed the visions off as wild dreams. But they both accepted the angel’s message and obeyed the Lord. When the shepherds described their experience, Mary “treasured up all these things, pondering them in her heart” (Luke 2:19). The shepherds’ testimony confirmed to Mary and Joseph what they had experienced themselves.

Think about the grace of God in this. Have you made a significant decision—a large purchase, a job opportunity, or which school to attend—and afterward experienced an affirming sign? If we are following God’s will, we don’t need those signs of affirmation; but we find comfort in those gifts of grace from God.

God revealed Jesus’ birth to the shepherds for His own sake. What did God accomplish by making this announcement? By sharing the joy of His Son’s birth with a few shepherds and confirming to Mary and Joseph what they already knew, God received glory and praise from everyone involved. Those who heard the testimony marveled at it (Luke 2:18) and “the shepherds returned, glorifying and praising God . . .” (Luke 2:20). Think of it this way: it brought God joy to give joy to the shepherds.

When God acts, while it is for your joy and your benefit, ultimately it is for Himself. Hebrews 12:2 says, “. . . for the joy set before him [Jesus] endured the cross…” Paul explains in Ephesians that God’s work in salvation is “to the praise of his glorious grace” (Ephesians 1:6), and “to the praise of his glory” (Ephesians 1:12), and again “to the praise of his glory” (Ephesians 1:14). How much glory and praise are you giving to God this Christmas season?

As you look forward to a new year full of opportunity, remember that whatever God does, He does for your joy, your benefit and ultimately His glory.

The Christmas story from Luke 2 reads in part:

And there were in the same country shepherds abiding in the field, keeping watch over their flock by night. And, lo, the angel of the Lord came upon them, and the glory of the Lord shone round about them: and they were sore afraid. And the angel said unto them,

Fear not: for, behold, I bring you good tidings of great joy, which shall be to all people. For unto you is born this day in the city of David a Saviour, which is Christ the Lord. And this shall be a sign unto you; Ye shall find the babe wrapped in swaddling clothes, lying in a manger.

And suddenly there was with the angel a multitude of the heavenly host praising God, and saying,

Glory to God in the highest, and on earth peace, good will toward men.

And it came to pass, as the angels were gone away from them into heaven, the shepherds said one to another,

Let us now go even unto Bethlehem, and see this thing which is come to pass, which the Lord hath made known unto us.

And they came with haste, and found Mary, and Joseph, and the babe lying in a manger. And when they had seen it, they made known abroad the saying which was told them concerning this child. And all they that heard it wondered at those things which were told them by the shepherds. But Mary kept all these things, and pondered them in her heart. And the shepherds returned, glorifying and praising God for all the things that they had heard and seen, as it was told unto them. (Luke 2:8–20)

Most of us are very familiar with these scriptures, as it is tradition in many families to read this story at Christmastime every year to remind us of the true meaning of Christmas.

But who were the shepherds? Have you, like me, considered the angelophany to the shepherds in their fields something that was completely random? Were the angels announcing the birth of the Savior abroad in the land, and this was just one of the accounts that was recorded in scripture? Or was there a greater purpose to the angelic revelation specific to these shepherds?

A couple weeks ago my perception of the shepherds changed, and I gained a greater understanding of their significance. A preview of the upcoming Messiah documentary aired on BYU-TV on December 6th, in which Dr. Richard Holzapfel, professor of Church History and Doctrine at BYU, noted that the Christmas story takes on added meaning when we consider that the shepherds who were abiding by their flocks in the fields were perhaps watching over temple sheep, sheep that were being bred and protected to be sacrificed at the temple in Jerusalem. These shepherds may have been men who were accustomed to preparing lambs which symbolically represented the Messiah in their cleanliness, perfection, and their sacrifice on the altar of the temple. This gives added depth of meaning, if true, to these scriptures which tell of the angels who came to these shepherds to proclaim the birth of the Lamb of God, the Savior of mankind, who would offer the last and ultimate sacrifice.

New responsive ad for templestudy

But there are more interesting details. The place where the angels appeared to the shepherds is traditionally known as the “Tower of the Flock,” or Migdal Edar, which is very near Bethlehem. One commentator notes:

This watch tower from ancient times was used by the shepherds for protection from their enemies and wild beasts. It was the place ewes were brought to give birth to the lambs. In this sheltered building/cave the priests would bring in the ewes which were about to lamb for protection. These special lambs came from a unique flock which were designated for sacrifice at the temple in Jerusalem.

According to Edersheim in The Life And Times Of Jesus The Messiah, in Book 2, Chapter 6, states, “This Migdal Edar was not the watchtower for the ordinary flocks that pastured on the barren sheep ground beyond Bethlehem, but it lay close to the town, on the road to Jerusalem. A passage from the Mishnah (Shekelim 7:4) leads to the conclusion that the flocks which pastured there were destined for Temple sacrifices…”

…What are we to make of all of this information from the writings of the rabbis? First, we know that Migdal Edar was the watchtower that guarded the Temple flocks that were being raised to serve as sacrificial animals in the Temple. These were not just any flock and herd. The shepherds who kept them were men who were specifically trained for this royal task. They were educated in what an animal, that was to be sacrificed, had to be and it was their job to make sure that none of the animals were hurt, damaged, or blemished. These lambs were apparently wrapped in “swaddling cloths” to protect them from injury and also used to wrap the Lord Jesus.

Thus, with the establishment of Temple worship in Jerusalem, the fields outside of Bethlehem became the place where a special group of shepherds raised the lambs that were sacrificed in the Temple. Being themselves under special Rabbinical care, they would strictly maintain a ceremonially clean stable for a birthing place. The Tower of the Flock was used for birthing ewes, and the surround fields were where these shepherds grazed their flocks. These shepherds customarily kept their flocks outdoors twenty-four hours a day every day of the year, but brought the ewes in to deliver their lambs where they could be carefully cared for. It was to this place that Joseph took Mary. It was in this special stable at “Migdal Edar” that Christ was born!…

Luke 2:8–18 records that there were shepherds in the fields keeping watch over their sheep by night. Who then were these shepherds? Without question these were shepherds who resided near Bethlehem. They were none other but the shepherds from “Migdal Edar” who were well aware that the Targum hinted and many of the rabbis taught that Messiah might well be announced from “Migdal Edar” at Bethlehem. The angels only told the shepherds that they would find the Babe wrapped in “swaddling cloths and lying in a manger.” There was no need for the angels to give these shepherds directions to the birth place because they already knew. These were the men who raised sacrificial lambs that were sacrificed in the Temple. When the angelic announcement came, they knew exactly where to go, as Luke 2 indicates, for the sign of a manger could only mean their manger at the tower of the flock! You cannot explain the meaning or direction of the sign they were given or their response unless you have the right manger and the right shepherds!

Typically, “Migdal Edar”, (the tower of the flock) at Bethlehem is the perfect place for Christ to be born. He was born in the very birthplace where tens of thousands of lambs, which had been sacrificed to prefigure Him. God promised it, pictured it and performed it at “Migdal Edar”. It all fits together, for that’s the place the place where sacrificial lambs were born! Jesus was not born behind an inn, in a smelly stable where the donkeys of travelers and other animals were kept. He was born in Bethlehem, at the birthing place of the sacrificial lambs that were offered in the Temple in Jerusalem which Micah 4:8 calls the “tower of the flock.”1

I’m not sure how much of this commentator’s words can be corroborated, but it is interesting to consider.

As a side note, I also found it interesting when I was searching for an image to introduce this post that I found the painting “Annunciation to the Shepherds” by Abraham Hondius. This 17th century art piece depicts the angels in heaven forming circular ring dances, reminiscent of the ancient temple prayer circles, with the cherubim taking each other’s hands. Dr. Jeffrey Bradshaw has described this form of heavenly worship in an article recently at Meridian Magazine, which also describes temple themes in the Christmas story:

In ancient literature, heavenly worship is always described as taking a circular form. For example, in Abraham 3:23, God is described as standing “in the midst” (i.e., “in the center”) of the premortal souls. Nibley clarifies this description by observing that: “He’s surrounded on all sides.” Likewise, Lehi describes God upon his throne “surrounded with numberless concourses of angels in the attitude of singing and praising their God.” Nibley again points out: “A concourse is a circle. Of course [numberless] concourses means circles within circles.”

Similar imagery relating to sacred circles is found in the Islamic hajj, where pilgrims circumambulate the Ka’bah and offer prayer in likeness of the angels. Teaching His disciples about prayer, Jesus said that “where two or three are gathered together in my name, there am I in the midst of them [in the center].”2

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΔΕΡΦΩΝ ΤΟΥ

Ο Ιωσήφ και τ' αδέρφια του

Ο Ιακώβ περισσότερο απ' όλα τα παιδιά του αγαπούσε τον Ιωσήφ, γιατί τον είχε αποκτήσει στα γηρατειά του. Γι' αυτό και του έκανε δώρο έναν πολύχρωμο χιτώνα. Όταν είδαν οι αδερφοί του ότι ο πατέρας του τον αγαπούσε περισσότερο από όλους τους άλλους, άρχισαν να τον μισούν και να μην του φέρονται φιλικά.

Και το μίσος αυτό μεγάλωσε πιο πολύ, όταν ο Ιωσήφ τους διηγήθηκε τα δυο όνειρα που είχε δει:

Το πρώτο, πως έδεναν δεμάτια στον κάμπο. Το δικό του δεμάτι στεκόταν όρθιο ενώ τα δεμάτια των αδερφών του έπεφταν και το προσκυνούσαν. Το δεύτερο, πως ο ήλιος, το φεγγάρι και έντεκα αστέρια τον προσκυνούσαν.

Μια μέρα, ο Ιακώβ έστειλε τον Ιωσήφ να πάει στ' αδέρφια του, εκεί που έβοσκαν τα πρόβατα στη Συχέμ, για να δει τι γίνονταν.

Μόλις εκείνοι τον είδαν από μακριά και πριν ακόμα τους πλησιάσει, κατέστρωσαν σχέδιο να τον σκοτώσουν. Είπαν μεταξύ τους:

- «Να! έρχεται κείνος, ο ονειροχτυπημένος. Ας τον σκοτώσουμε λοιπόν κι ας τον ρίξουμε σ' ένα απ' αυτά τα ξεροπήγαδα κι ας πούμε στον πατέρα μας πώς τον έφαγε κάποιο θηρίο. Έτσι τα όνειρα του θα βγουν ανάποδα».

Στην απόφαση όμως αυτή δεν ήταν σύμφωνος ο Ρουβήν, πού συμβούλευε τους αδερφούς του να μην βάψουν τα χέρια τους με αδελφικό αίμα, αλλά να ρίξουν τον Ιωσήφ σ' ένα ξεροπήγαδο. Σκόπευε αυτός να έρθει αργότερα να τον τραβήξει από κει και να τον σώσει. Τ' αδέρφια του πείστηκαν, γιατί κι έτσι πίστευαν πως σίγουρα ο Ιωσήφ θα πέθαινε μες στο λάκκο από την πείνα.

Όταν ο Ιωσήφ έφτασε κοντά στ' αδέρφια του, του έβγαλαν τον πολύχρωμο χιτώνα που φορούσε, και τον έριξαν σ' ένα ξεροπήγαδο. Ύστερα κάθισαν να φάνε. Καθώς έτρωγαν, είδαν ένα καραβάνι εμπόρων Ισμαηλιτών που πήγαινε στην Αίγυπτο. Τότε ο Ιούδας είπε στ' αδέρφια του:

- «Τι θα ωφεληθούμε αν σκοτώσουμε τον αδερφό μας και κρύψουμε το θάνατό του; Καλύτερα είναι να τον πουλήσουμε στους εμπόρους».

Τ' αδέρφια του έμειναν σύμφωνα. Έτσι όταν περνούσαν οι έμποροι, ανέβασαν τον Ιωσήφ απ' το πηγάδι και τον πούλησαν για είκοσι σίκλους ασήμι στους Ισμαηλίτες εμπόρους. Ο Ρουβήν είχε αφήσει για λίγο τ' αδέρφια του και όταν γύρισε και είδε πως ο Ιωσήφ δεν ήταν πια εκεί, έσκισε τα ρούχα του και επέπληξε τ' αδέρφια του. Έπειτα εκείνοι πήραν το χιτώνα του Ιωσήφ, και τον έβαψαν με το αίμα από ένα κατσίκι που έσφαξαν. Μετά έστειλαν τον πολύχρωμο χιτώνα και τον παρουσίασαν στον πατέρα τους. Του είπαν:

- «Βρήκαμε αυτό το χιτώνα. Δες μην είναι ο χιτώνας του Ιωσήφ».

Ο Ιακώβ τον γνώρισε και είπε

- «Το πανωφόρι του παιδιού μου είναι. Τον έφαγε κάποιο θηρίο».

Ο Ιακώβ έσκισε τότε τα ρούχα του, φόρεσε στη μέση του ένα πένθιμο τρίχινο ένδυμα και θρηνολογούσε το παιδί του για πολύν καιρό. Ήρθαν κι όλα τα παιδιά του να τον παρηγορήσουν. Αλλά αυτός ήταν απαρηγόρητος κι έλεγε:

- «Πενθώντας θα κατεβώ στον τάφο να βρω το παιδί μου».

Ο ΙΩΣΗΦ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Ο πατριάρχης Ιωσήφ

Οι έμποροι, όταν πήγαν στην Αίγυπτο, πούλησαν τον Ιωσήφ στον Πετεφρή, που ήταν αξιωματούχος του Φαραώ, του βασιλιά της Αιγύπτου, και αρχηγός της σωματοφυλακής του. Ο Πετεφρής είδε πόσο καλός και τίμιος ήταν ο Ιωσήφ και πως ο Θεός ήταν μαζί του. Έτσι ο Ιωσήφ κέρδισε την εύνοια του αφεντικού του, κι εκείνος τον έκανε επιστάτη στο σπίτι του. Όλα τα υπάρχοντα του τα εμπιστεύτηκε στα χέρια του. Από τότε που τον έκανε επιστάτη στο σπίτι του και στην περιουσία του, ο Κύριος ευλόγησε το σπίτι, τα υπάρχοντα και τα κτήματα του Πετεφρή, εξαιτίας του Ιωσήφ.

Ο Ιωσήφ είχε ωραίο παράστημα κι όμορφο πρόσωπο. Επειδή όμως δεν υπάκουσε στις ερωτικές διαθέσεις της συζύγου του Πετεφρή, αυτή τον μίσησε και τον συκοφάντησε στον άντρα της. Τότε ο Πετεφρής θύμωσε και έδωσε διαταγή να πιάσουν τον Ιωσήφ και να τον βάλουν στη φυλακή.

Ο ΙΩΣΗΦ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ

Ο Κύριος όμως ήταν μαζί του και δεν τον άφησε. Η αρετή του Ιωσήφ φάνηκε ακόμη και μέσα στη φυλακή. Όλοι μέσα εκεί τον αγάπησαν και τον εκτίμησαν για την καλοσύνη και την τιμιότητά του. Έτσι κέρδισε την εύνοια του αρχιδεσμοφύλακα, ο οποίος εμπιστεύτηκε στον Ιωσήφ να επιτηρεί όλους τους κρατούμενους, και καθετί που γινόταν στη φυλακή αυτός το φρόντιζε. Έτσι ο Ιωσήφ δεν απελπίστηκε. Ήξερε πώς μια μέρα θα φαινόταν η αθωότητα του και θα ελευθερωνόταν.

Ύστερα από τα γεγονότα αυτά, ο αρχικεραστής (οινοχόος) του βασιλιά της Αιγύπτου και ο αρχιαρτοποιός, έκαναν κάτι που πρόσβαλε το βασιλιά και έπεσαν στη δυσμένειά του. Ο Φαραώ οργίστηκε εναντίον των δύο αυτών αυλικών του, και τους έβαλε σε περιορισμό στη φυλακή, στο μέρος όπου ήταν φυλακισμένος και ο Ιωσήφ. Έμειναν σε περιορισμό αρκετόν καιρό και ο αρχηγός των σωματοφυλάκων τοποθέτησε κοντά τους τον Ιωσήφ για να τους υπηρετεί.

Μια νύχτα, τόσο ο αρχικεραστής όσο και ο αρχιαρτοποιός είδαν στη φυλακή από ένα όνειρο, με τη δίκη του ξεχωριστή σημασία το καθένα. Το πρωί, όταν ο Ιωσήφ ήρθε να τους δει, πρόσεξε ότι ήταν ταραγμένοι. Τους ρώτησε λοιπόν, τι έχουν και γιατί είναι σκυθρωποί.

Αυτοί του αποκρίθηκαν πώς την περασμένη νύχτα είχαν δει δυο όνειρα και κανείς δεν μπορούσε να τους τα εξηγήσει.

Τότε ο Ιωσήφ τους είπε: «Διηγηθείτε τα όνειρα σας σε μένα και θα προσπαθήσω, με τη βοήθεια του Θεού, να σας τα εξηγήσω».

Ο αρχικεραστής του είπε: «Στο όνειρο μου είδα μπροστά μου ένα κλήμα, με τρεις κληματόβεργες. Το κλήμα βλάστησε, άνθισε, και τα τσαμπιά του έγιναν ώριμα σταφύλια. Στα χέρια μου κρατούσα το ποτήρι του Φαραώ. Πήρα τα σταφύλια, τα έστυψα στο ποτήρι του και του το έδωσα στα χέρια».

Ο Ιωσήφ του είπε: «Να ποια είναι η εξήγηση του ονείρου: Οι τρεις κληματόβεργες είναι τρεις μέρες. Τρεις μέρες ακόμη κι ο Φαραώ θα σε εξυψώσει και θα σε αποκαταστήσει στη θέση σου. Τότε θα του δίνεις το ποτήρι στο χέρι του, όπως έκανες και πρωτύτερα. Αλλά θυμήσου κι εμένα, όταν όλα θα έχουν πάει για σένα καλά, και δείξε μου καλοσύνη. Μίλησε για μένα στο Φαραώ και βγάλε με απ' αυτό εδώ το μέρος. Είμαι αθώος και δεν έκανα τίποτε για να με ρίξουν στη φυλακή».

Έπειτα απ' αυτόν ήρθε η σειρά του αρχιαρτοποιού. Αυτός είπε: «Κι εγώ είδα στο όνειρο μου ότι είχα τρία καλάθια με αρτοσκευάσματα πάνω στο κεφάλι μου. Στο πάνω καλάθι ήταν διάφορα γλυκίσματα για το Φαραώ, απ' αυτά που ψήνονται στο φούρνο, αλλά τα πουλιά τα έτρωγαν απ' το καλάθι που ήταν πάνω στο κεφάλι μου». Ο Ιωσήφ του αποκρίθηκε: «Να ποια είναι η εξήγηση: Τα τρία καλάθια είναι τρεις μέρες. Σαν περάσουν αυτές οι τρεις ημέρες ο Φαραώ θα διατάξει να σε κρεμάσουν και τα πουλιά θα τρώνε τις σάρκες σου».

Όπως εξήγησε τα όνειρα ο Ιωσήφ, έτσι κι έγινε. Έπειτα από τρεις ημέρες, που ήταν τα γενέθλια του Φαραώ, αυτός παρέθεσε δείπνο σ' όλους τους αυλικούς του. Θυμήθηκε τότε τον αρχικεραστή και τον αρχιαρτοποιό ανάμεσα στους αυλικούς του. Τον αρχικεραστή τον αποκατέστησε στο αξίωμα του, κι εκείνος έδωσε πάλι το ποτήρι στο χέρι του Φαραώ. Τον αρχιαρτοποιό όμως τον κρέμασε, όπως ακριβώς τους είχε εξηγήσει ο Ιωσήφ. Αλλά ο αρχικεραστής από την πολλή χαρά του δε θυμήθηκε τον Ιωσήφ και τον είχε ξεχάσει.

Ο ΙΩΣΗΦ ΕΞΗΓΕΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΤΟΥ ΦΑΡΑΩ

Ο Ιωσήφ και ο Φαραώ

Μετά από δύο χρόνια, ο Φαραώ είδε στον ύπνο του ένα όνειρο: Στεκόταν, λέει, κοντά στον ποταμό Νείλο, και είδε ν' ανεβαίνουν από το ποτάμι εφτά αγελάδες εύρωστες και παχιές, κι έβοσκαν στο χορτάρι. Ύστερα από αυτές, ανέβηκαν από το Νείλο άλλες εφτά αγελάδες άσχημες και καχεκτικές και στάθηκαν κοντά στις πρώτες, πλάι στις όχθες του ποταμού. Οι εφτά άσχημες και καχεκτικές αγελάδες έφαγαν τις άλλες εφτά, τις εύρωστες και παχιές. Μόλις είδε το όνειρο αυτό ο Φαραώ ξύπνησε. Όμως σε λίγο τον ξαναπήρε ο ύπνος και βλέπει και δεύτερο όνειρο: Εφτά στάχυα βλάστησαν πάνω στο ίδιο στέλεχος, μεστωμένα και ωραία. Και μετά από κείνα, βλάστησαν άλλα εφτά στάχυα, λεπτά και καμένα από το λίβα. Τα λεπτά και καμένα στάχυα κατάπιαν τα εφτά στάχυα που ήταν μεστωμένα και παχιά. Ο Φαραώ τότε ξύπνησε και κατάλαβε πως ήταν όνειρο.

Το πρωί ο Φαραώ ήταν ανήσυχος, γιατί τα όνειρα αυτά του έκαναν μεγάλη εντύπωση. Έστειλε και κάλεσε όλους τους μάγους και τους σοφούς της Αιγύπτου και τους διηγήθηκε τα όνειρα του. Κανείς όμως δεν μπόρεσε να του τα εξηγήσει. Τότε ο αρχικεραστής θυμήθηκε τον Ιωσήφ, που είχε εξηγήσει τόσο σωστά το όνειρο το δικό του και το άλλο του αρχιαρτοποιού. Το είπε λοιπόν στο Φαραώ κι εκείνος ευθύς διέταξε να βγάλουν τον Ιωσήφ από τη φυλακή και να τον φέρουν στο παλάτι.

Ο Ιωσήφ στάθηκε μπροστά στο βασιλιά, και ο Φαραώ του είπε: «Είδα ένα όνειρο, αλλά κανείς δεν μπόρεσε να μου το εξηγήσει. Άκουσα να λένε για σένα ότι εξηγείς ένα όνειρο όταν το ακούσεις». Ο Ιωσήφ του απάντησε: «Όχι εγώ, αλλά ο Θεός μπορεί να εξηγήσει τα όνειρα». Τότε ο Φαραώ του διηγήθηκε τα δύο όνειρα.

Ο Ιωσήφ είπε στο Φαραώ: «Το όνειρο σου είναι ένα. Ο Θεός φανέρωσε στο Φαραώ εκείνο που πρόκειται να κάνει. Ο εφτά ωραίες αγελάδες σημαίνουν εφτά χρόνια, και τα εφτά ωραία στάχυα σημαίνουν εφτά χρόνια ευφορία στη γη. Οι εφτά αγελάδες, οι αδύνατες και άσχημες, που ανέβηκαν κατόπιν, σημαίνουν εφτά χρόνια, όπως και τα εφτά στάχυα τα λεπτά και τα καμένα από το λίβα, σημαίνουν εφτά χρόνια δυστυχίας και πείνας. Θα έρθουν εφτά χρόνια μεγάλης αφθονίας σ' ολόκληρη τη Αίγυπτο. Ύστερα όμως απ' αυτά θα έρθουν εφτά χρόνια πείνας, η οποία θα ερημώσει τη χώρα. Τόσο βαριά θα είναι εκείνη η πείνα, που κανένας στην Αίγυπτο δε θα θυμάται πια την προηγούμενη αφθονία στη χώρα. Το γεγονός ότι ο Φαραώ είδε το όνειρο να επαναλαμβάνεται και δεύτερη φορά, σημαίνει ότι το πράγμα είναι αποφασισμένο απ' το Θεό, και ότι θα το πραγματοποιήσει γρήγορα. Και τώρα, ας φροντίσει ο Φαραώ να βρει έναν άνθρωπο μυαλωμένο και σοφό, και να τον διορίσει άρχοντα σ' όλη την Αίγυπτο. Επίσης, ας φροντίσει ώστε να διοριστούν επόπτες στη χώρα, για να κρατούν απ' αυτήν το ένα πέμπτο κατά τα εφτά χρόνια της αφθονίας. Θα συγκεντρώσουν όλα τα τρόφιμα των καλών χρόνων που έρχονται, και θα αποθηκεύσουν τα σιτηρά και θα τα φυλάξουν. Αυτές οι προμήθειες θα φυλαχτούν για τα εφτά χρόνια της πείνας που θα έρθουν στην Αίγυπτο, κι έτσι η χώρα δε θα αφανιστεί από την πείνα».

Αυτή η πρόταση φάνηκε καλή στο Φαραώ, ο οποίος τόσο εκτίμησε τα χαρίσματα του Ιωσήφ, ώστε όχι μόνον τον απελευθέρωσε, αλλά αυτόν βρήκε και ως τον κατάλληλο οικονόμο να φροντίσει για την αποθήκευση του σιταριού. Τον διόρισε αρχιφροντιστή στο βασίλειό του και του έκαμε πολλές τιμές.

Ο Φαραώ του έδωσε για γυναίκα την Ασεννέθ (Ασενάθ), κόρη του Πετεφρή, ιερέα της Ηλιούπολης. Πριν έρθουν τα χρόνια της πείνας, ο Ιωσήφ απέκτησε από την Ασεννέθ, που ήταν κόρη του Πετεφρή, ιερέα της Ηλιούπολης, δύο παιδιά, τον Μανασσή και τον Εφραίμ.

Στα εφτά χρόνια της αφθονίας, η παραγωγή της χώρας σε σιτάρι ήταν υπερεπαρκής. Ο Ιωσήφ έδειξε μεγάλη ικανότητα στην υπηρεσία του και συγκέντρωσε όλη την παραγωγή αυτών των εφτά χρόνων και την αποθήκευσε σε καινούριες αποθήκες.

Τα εφτά χρόνια της αφθονίας στην Αίγυπτο πέρασαν, κι άρχισαν να έρχονται τα εφτά χρόνια της πείνας, όπως το είχε προβλέψει ο Ιωσήφ. Και ενώ σε όλες τις χώρες επικρατούσε πείνα, στην Αίγυπτο υπήρχε ψωμί. Όταν όμως η Αίγυπτος άρχισε κι αυτή να πεινάει και η πείνα γινόταν όλο και μεγαλύτερη κι απλωνόταν σ' ολόκληρη τη χώρα, ο Ιωσήφ τότε άνοιξε τις αποθήκες και πουλούσε στους Αιγυπτίους όσο σιτάρι υπήρχε σ' αυτές. Απ' όλες τις χώρες έρχονταν στην Αίγυπτο, στον Ιωσήφ, για να αγοράσουν ακριβά το σιτάρι, γιατί η πείνα ήταν φοβερή σ' όλη τη γη. Ο Ιωσήφ ήταν ο άρχοντας στην Αίγυπτο και αυτός προσωπικά πουλούσε το σιτάρι σε όλους τους ξένους.

ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ

ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΓΙΑ ΣΙΤΑΡΙ

Ο Ιωσήφ και τ' αδέρφια του

Η ίδια πείνα ήταν και στη Χαναάν, όπου ζούσε ο Ιακώβ με τους έντεκα γιους του. Ο Ιακώβ έστειλε λοιπόν τους γιους του στην Αίγυπτο για ν' αγοράσουν σιτάρι. Αλλά το Βενιαμίν, τον αδερφό του Ιωσήφ, δεν τον έστειλε μαζί με τ' αδέρφια του, γιατί φοβήθηκε μήπως του συμβεί κανένα κακό.

Έφτασαν λοιπόν οι γιοι του Ιακώβ στην Αίγυπτο και παρουσιάστηκαν στον Ιωσήφ χωρίς να τον έχουν γνωρίσει. Τον προσκύνησαν, σκύβοντας ως τη γη. Ο Ιωσήφ τους είδε και τους αναγνώρισε και θυμήθηκε τα όνειρα που είχε δει γι' αυτούς. Έκανε σαν να τους ήταν ξένος και τούς μίλησε με αυστηρό τρόπο:

- «Από πού ερχόσαστε;» τούς ρώτησε.

- «Από τη Χαναάν, για ν' αγοράσουμε σιτάρι», απάντησαν εκείνοι φοβισμένοι.

- «Εσείς είστε κατάσκοποι, και ήρθατε για να επισημάνετε τα ανοχύρωτα σημεία της χώρας», τους είπε ο Ιωσήφ.

- «Όχι, κύριε, οι δούλοι σου ήρθαμε ν' αγοράσουμε σιτάρι. Είμαστε όλοι παιδιά του ίδιου ανθρώπου. Οι δούλοι σου είμαστε ειλικρινείς άνθρωποι, δεν είμαστε κατάσκοποι», απάντησαν εκείνοι.

- «Όχι, Ήρθατε για να παρατηρήσετε σε ποια σημεία η χώρα είναι ανοχύρωτη», τους ξαναείπε ο Ιωσήφ.

- «Οι δούλοι σου είμαστε δώδεκα αδέρφια, παιδιά του ίδιου ανθρώπου, που ζει στη χώρα της Χαναάν. Ο μικρότερος είναι τώρα μαζί με τον πατέρα μας κι ο άλλος δεν υπάρχει πια», απάντησαν εκείνοι.

- «Καλά σας είπα εγώ πως είσαστε κατάσκοποι! Μα τη ζωή του Φαραώ, δε θα φύγετε από 'δω αν δεν έρθει εδώ ο αδερφός σας ο μικρότερος. Στείλτε έναν από σας να τον πάρει. Όσο για σας θα μείνετε φυλακισμένοι. Έτσι θ' αποδειχτεί αν είναι αληθινά αυτά που λέτε. Κι αν δεν είναι, μα τη ζωή του Φαραώ, είστε κατάσκοποι!», ξαναείπε ο Ιωσήφ.

Τους έβαλε λοιπόν στη φυλακή όλους μαζί για τρεις μέρες. Την τρίτη μέρα πήγε ο Ιωσήφ στη φυλακή μαζί μ' έναν διερμηνέα, που ήξερε εβραϊκά, και τους είπε:

- «Να τι θα κάνετε για να ζήσετε, γιατί εγώ φοβάμαι το Θεό: Αν είστε ειλικρινείς, ένας από όλους σας θα μείνει κλεισμένος στη φυλακή, κι εσείς οι άλλοι να φύγετε και να πάτε σιτάρι στις πεινασμένες οικογένειες σας. Ύστερα θα μου φέρετε τον αδερφό σας το μικρότερο, για να φανεί αν είναι αληθινά τα λόγια σας και να μην πεθάνετε».

Τότε τ' αδέρφια είπαν αναμεταξύ τους στα εβραϊκά, νομίζοντας πως ο Ιωσήφ δεν τους καταλάβαινε:

- «Πράγματι, είμαστε ένοχοι απέναντι στον αδερφό μας. Βλέπαμε την αγωνία του όταν μας παρακαλούσε, κι εμείς δεν ακούγαμε. Γι' αυτό μας βρήκε αυτή η στενοχώρια».

Ο Ιωσήφ, καθώς άκουσε αυτά, συγκινήθηκε πολύ, γιατί είδε πως τ' αδέρφια του είχαν καταλάβει την κακή τους πράξη, που έκαμαν και είχαν αρχίσει να μετανοούν. Τότε λοιπόν αποσύρθηκε και έκλαψε κρυφά.

Έπειτα ξανάρθε και διέταξε να μείνει στη φυλακή μόνον ο Συμεών, τον οποίο αλυσόδεσε μπροστά στα μάτια τους. Ύστερα διέταξε να γεμίσουν τα σακιά των αδερφών του με σιτάρι, να βάλουν τα χρήματα του καθενός στο σακί του και να τους δώσουν τροφή για το δρόμο. Έτσι και τους έκαναν. Εκείνοι φόρτωσαν το σιτάρι στα γαϊδούρια τους και έφυγαν.

Όταν όμως ένας άνοιξε το σακί του να δώσει τροφή στο γαϊδούρι του, εκεί που διανυκτέρευαν, είδε μέσα τα χρήματα του. Όταν τα είδαν απόρησαν πολύ, τους ήρθε λιποθυμία και έτρεμαν από το φόβο.

Όταν ήρθαν στον πατέρα τους τον Ιακώβ, στη Χαναάν, του διηγήθηκαν όλα όσα είχαν συμβεί στην Αίγυπτο. Μετά άρχισαν ν' αδειάζουν τα σακιά τους κι ο καθένας έβρισκε μέσα στο σακί του τα χρήματά του και φοβήθηκαν πολύ.

Ο Ιακώβ όταν άκουσε πως ο άρχοντας στην Αίγυπτο απαιτούσε να στείλει το μικρό του γιο, ταράχτηκε πολύ και είπε: «Ο Ιωσήφ δεν υπάρχει πια. Ο Συμεών είναι στη φυλακή και τώρα θέλετε να πάρετε και το Βενιαμίν. Όχι, αυτό δεν γίνεται».

Ο Ρουβήν προσπάθησε να πείσει τον πατέρα του πως αυτός θα προστάτευε το Βενιαμίν και θα τον έφερνε πίσω. Όμως ό Ιακώβ έμεινε αμετάπειστος.

ΝΕΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΔΕΡΦΩΝ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ

ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Η πείνα όμως δυνάμωνε στη Χαναάν κι όταν στην οικογένεια του Ιακώβ σώθηκε όλο το σιτάρι που είχαν φέρει από την Αίγυπτο, ο Ιακώβ είπε στους γιούς του να ξαναπάνε πάλι στην Αίγυπτο. Ο Ιούδας όμως του είπε, ότι δεν μπορούν να πάνε αν δεν έχουν μαζί τον μικρότερο αδερφό τους. Ο Ιακώβ παρά τις αντιρρήσεις του, πείστηκε από τις εγγυήσεις του Ιούδα, ότι θα είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια του Βενιαμίν και πώς θα τον έφερναν οπωσδήποτε πίσω.

Έτσι ο Ιακώβ έστειλε όλους τους γιούς του, τους έδωσε και δώρα να τα προσφέρουν στον άρχοντα της Αιγύπτου. Τους έδωσε ακόμη διπλάσια χρήματα, ακόμη κι εκείνα που είχαν βρει μέσα στα σακιά. Τέλος τους έδωσε και τον Βενιαμίν.

Έτσι οι γιοί του Ιακώβ ξεκίνησαν για την Αίγυπτο. Εκεί παρουσιάστηκαν στον Ιωσήφ. Όταν ο Ιωσήφ είδε ότι είχαν μαζί τους το Βενιαμίν, είπε στον επιστάτη του σπιτιού του, να τους οδηγήσει στο σπίτι του και να ετοιμάσει τραπέζι για φιλοξενία. Αυτοί φοβήθηκαν που τους οδήγησαν στο σπίτι του Ιωσήφ, και νόμιζαν ότι τους οδήγησαν εκεί για να τους συκοφαντήσουν και να τους πάρουν ως δούλους. Ο επιστάτης του σπιτιού του Ιωσήφ τους καθησύχασε και τους έφερε το Συμεών.

Όταν ο Ιωσήφ γύρισε στο σπίτι, του πρόσφεραν τα δώρα που είχαν φέρει μαζί τους και τον προσκύνησαν ως τη γη. Αυτός τους ρώτησε για την υγεία τους και ύστερα τους είπε αν είναι καλά ο γέροντας πατέρας τους. Αυτοί απάντησαν θετικά. Όταν ο Ιωσήφ είδε το Βενιαμίν, τον αδερφό του από την ίδια μάνα, συγκινήθηκε και βγήκε για να κρύψει τα δάκρυά του.

Έπειτα τους έκαμε τραπέζι και τους έβαλε με τη σειρά σύμφωνα με την ηλικία τους, που τους έκαμε να παραξενευτούν. Διέταξε να βάλουν μπροστά στο Βενιαμίν το ωραιότερο φαγητό και ήταν πέντε φορές περισσότερο από όλων των άλλων.

Ο Ιωσήφ διέταξε τον επιστάτη του να γεμίσει τα σακιά των αδερφών του με τρόφιμα και να βάλει πάλι μέσα τα χρήματα του καθενός. Στου Βενιαμίν το σακί μαζί με τα χρήματα να βάλει και το ποτήρι του το ασημένιο. Εκείνος έκανε όπως του είπε ο Ιωσήφ.

Το πρωί μόλις χάραξε, τους άφησαν να φύγουν. Μόλις όμως βγήκαν έξω από την πόλη, ο Ιωσήφ έδωσε διαταγή να τους προλάβουν και να τους κατηγορήσουν ότι πήραν το ποτήρι του.

Τ' αδέρφια, επειδή ήξεραν πως δεν είχαν κάνει τέτοιο πράγμα, είπαν:

-«Εκείνος πού θα βρεθεί στο σακί του το ποτήρι να θανατωθεί κι όλοι εμείς οι άλλοι να γίνουμε σκλάβοι».

Ψάχνουν λοιπόν τα σακιά και το ποτήρι βρέθηκε στου Βενιαμίν το σακί. Τότε τ' αδέρφια απορώντας έσχισαν τα ρούχα τους και γύρισαν στην πόλη, όπου παρουσιάστηκαν στον Ιωσήφ.

Ο ΙΩΣΗΦ ΦΑΝΕΡΩΝΕΤΑΙ ΣΤ' ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΟΥ

Ο Ιωσήφ φανερώνεται

στ' αδέρφια του

Ο Ιωσήφ ήταν ακόμα στο σπίτι του, όταν έφτασαν εκεί τ' αδέρφια του. Εκείνοι έπεσαν μπροστά του στο έδαφος και τον προσκύνησαν. Τότε ο Ιωσήφ τους είπε:

- «Τι ήταν αυτό που κάνατε;»

Ο Ιούδας αμέσως απάντησε:

- «Πώς να μιλήσουμε και πώς να δικαιολογηθούμε; Ο Θεός αποκάλυψε την αμαρτία των δούλων σου. Είμαστε δούλοι σου και εμείς και εκείνος στον οποίο βρέθηκε το ποτήρι».

Ο Ιωσήφ όμως είπε:

- «Δεν είναι δυνατόν να κάνω κάτι τέτοιο! Μόνο αυτός που πήρε το ποτήρι θα γίνει δούλος μου. Εσείς οι άλλοι θα γυρίσετε πίσω στον πατέρα σας».

Τότε ο Ιούδας τον πλησίασε και του είπε:

- «Σε παρακαλώ, κύριε μου, επίτρεψε μου να σου μιλήσω χωρίς να οργιστείς εναντίον μου γιατί εσύ είσαι σαν Φαραώ. Έχουμε ένα γέροντα πατέρα και ένα μικρό αδερφό, που ο πατέρας μας τον απέκτησε στα γηρατειά του. Ο αδερφός αυτού του μικρού, από την ίδια μάνα, πέθανε. Ο πατέρας μας τον αγαπάει πολύ και όταν δει ότι δεν είναι μαζί μας αυτό το παιδί, τότε εκείνος θα πεθάνει. Και εμείς θα γίνουμε αιτία να πεθάνει ο πατέρα μας. Έχω εγγυηθεί στον πατέρα μου για το παιδί, ότι αν δεν του το φέρω πίσω, θα είμαι ισόβια ένοχος απέναντι του. Τώρα λοιπόν, ας παραμείνω εγώ δούλος σου και το παιδί ας γυρίσει πίσω με τους αδερφούς του. Πώς μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στον πατέρα μας, χωρίς να είναι μαζί μας το παιδί; Καλύτερα να μη δούμε τη δυστυχία που θα τον βρει».

Ο Ιωσήφ δεν μπόρεσε πια να συγκρατηθεί μπροστά και με δάκρυα στα μάτια είπε στους αδερφούς του:

- «Εγώ είμαι ο Ιωσήφ, ο αδερφός σας!

Οι αδερφοί του όμως δεν μπορούσαν να του απαντήσουν και στέκονταν μπροστά του εμβρόντητοι.

Τους είπε πάλι ο Ιωσήφ:

- «Εγώ είμαι ο Ιωσήφ ο αδερφός σας, που τον πουλήσατε στην Αίγυπτο. Αλλά τώρα μη λυπάστε και μην έχετε τύψεις που με πουλήσατε, γιατί ο Θεός με έστειλε εδώ πριν από σας για να σας σώσω τη ζωή και να μπορέσετε να επιβιώσετε στη χώρα. Δε με στείλατε, λοιπόν, εσείς εδώ, αλλά ο Θεός. Με έκανε σύμβουλο του Φαραώ, υπεύθυνο στο ανάκτορο του, και κυβερνήτη όλης της Αιγύπτου. Τώρα βιαστείτε να πάτε πίσω στον πατέρα μας και να του πείτε ότι ο γιος του ο Ιωσήφ ζει και έγινε κύριος όλης της Αιγύπτου. Να έρθει λοιπόν να εγκατασταθεί στην Αίγυπτο μαζί με τα παιδιά του και τα εγγόνια του, τα ζώα του και όλα του τα υπάρχοντα, γιατί η πείνα θα βαστάξει πέντε χρόνια ακόμη».

Αφού είπε αυτά τα λόγια ο Ιωσήφ, αγκάλιασε κλαίγοντας, τους αδερφούς του και ιδιαίτερα το Βενιαμίν.

Το γεγονός μαθεύτηκε στο ανάκτορο του Φαραώ, ότι είχαν έρθει τ' αδέρφια του Ιωσήφ, και χάρηκαν πολύ. Ο Φαραώ πρότεινε στον Ιωσήφ να φέρει τον πατέρα του, τ' αδέρφια του μαζί με τις οικογένειές τους και όλα τους τα υπάρχοντα στην Αίγυπτο. Έτσι ο Ιωσήφ έδωσε στ' αδέρφια του αμάξια, σύμφωνα με τη διαταγή του Φαραώ, καθώς και εφόδια για το δρόμο. Έδωσε σε όλους δώρα, ακόμη και για τον πατέρα τους, αλλά στο Βενιαμίν έδωσε περισσότερα.

Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒ

ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΙΩΝ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Ο Ιακώβ στην Αίγυπτο

Τ' αδέρφια του Ιωσήφ γύρισαν στη Χαναάν και γεμάτοι χαρά είπαν στον πατέρα τους πως ο Ιωσήφ ζει, είναι μεγάλος άρχοντας στην Αίγυπτο και θέλει να πάνε να ζήσουν όλοι κοντά του. Ο Ιακώβ στην αρχή έμενε ασυγκίνητος, γιατί δεν τους πίστευε. Όταν όμως είδε τα πλούσια δώρα, που είχε δώσει ο Ιωσήφ στ' αδέρφια του, πίστεψε κι αποφάσισε να πάει στην Αίγυπτο, για να δει το γιο του πριν πεθάνει. Έτσι είπε:

- «Μου φτάνει ότι ζει ακόμα ο Ιωσήφ, το παιδί μου. Θα πάω να τον δω πριν πεθάνω».

Ο Ιακώβ έφυγε από τη Χαναάν παίρνοντας μαζί του όλα του τα υπάρχοντα. Οι γιοί του τον ανέβασαν, μαζί με τα παιδιά τους και τις γυναίκες τους πάνω στ' αμάξια που είχε στείλει ο Φαραώ για να τους μεταφέρουν. Πήραν ακόμη τα κοπάδια τους και όλη τους την περιουσία, που είχαν αποκτήσει στη Χαναάν, και ήρθαν στην Αίγυπτο.

Ο Ιωσήφ, όταν έμαθε πως έρχεται ο πατέρας του, βγήκε με μια ωραία βασιλική άμαξα να τον υποδεχτεί. Κι όταν έφτασε, έπεσε στην αγκαλιά του και τον φιλούσε κι έκλαιγε από συγκίνηση. Τότε ό Ιακώβ είπε:

- «Τώρα, αγαπητό μου παιδί, ας πεθάνω, αφού είδα το πρόσωπό σου».

Ο Ιωσήφ εγκατέστησε τον πατέρα του και τ' αδέρφια του στο καλύτερο μέρος της Αιγύπτου. Τους παραχώρησε για ιδιοκτησία την περιοχή Ραμεσσή, όπως είχε διατάξει ο Φαραώ. Έτσι οι Ισραηλίτες εγκαταστάθηκαν στην Αίγυπτο. Εκεί απέκτησαν κτήματα, και πάρα πολλά παιδιά.

Ο Ιακώβ όταν πλησίαζε ο καιρός του θανάτου του, κάλεσε το γιο του τον Ιωσήφ και του ζήτησε να μην τον θάψει στην Αίγυπτο, αλλά στον τάφο των προγόνων του.

Μετά ευλόγησε τον Ιωσήφ και τα δυο του παιδιά, το Μανασσή και τον Εφραίμ. Ύστερα είπε στον Ιωσήφ: «Τώρα εγώ πεθαίνω, αλλά ο Θεός θα είναι μαζί σας και θα σας φέρει πίσω στη γη των προγόνων σας. Σ' εσένα, όμως, δίνω περισσότερα απ' ότι στους αδερφούς σου».

Στη συνέχεια ο Ιακώβ ευλόγησε όλους τους γιούς του και αφού τους έδωσε τις τελευταίες του οδηγίες, μάζεψε τα πόδια του στο κρεβάτι και ξεψύχησε. Όταν πέρασαν οι μέρες του θρήνου, ο Ιωσήφ τον μετέφερε στη γη Χαναάν και τον έθαψε στον τάφο των προγόνων του.

Ο Ιωσήφ εξακολουθούσε να κατοικεί στην Αίγυπτο, μαζί με την οικογένεια του πατέρα του. Κατά την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, ο Μωυσής πήρε τα οστά του Ιωσήφ μαζί του και αργότερα τα έθαψαν στη Συχέμ, σ' έναν αγρό τον οποίο είχε αγοράσει ο Ιακώβ.

« Δελής Χρήστος (1887-1960)

Δικαστικαί συνέπειαι εκ Διαλύσεως μνηστείας (Δικαστική διένεξις Πελοποννησίων κατά τους Καποδιστριακούς χρόνους). Δημήτριος Η. Κιουσόπουλος, Επίτ. Εισαγγελέας Αρείου Πάγου, τ. Πρωθυπουργός. Πελοποννησιακά, τόμος Ζ, Αθήναι, 1970. »

Ηρώδης ο Μέγας (73 – 4 π.Χ.*) – Η σφαγή των νηπίων κατά την Καινή Διαθήκη

Δεκεμβρίου 14, 2011 από Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού

Ηρώδης ο Μέγας (73 – 4 π.Χ.*) – Η σφαγή των νηπίων κατά την Καινή Διαθήκη

Ηρώδης

Ηρώδης ο Μέγας Βασιλιάς της Ιουδαίας, αραβικής καταγωγής. Ήταν γιος του στρατηγού Αντιπάτρου, συνεργάτη των Ρωμαίων, ο οποίος μαζί με το διεκδικητή του θρόνου Υρκανό βοήθησε τον Καίσαρα με στρατό όταν αυτός έφτασε στην Αλεξάνδρεια. Ο Αντίπατρος σε ανταμοιβή έγινε τετράρχης της Γαλιλαίος το 47 π.Χ., έπειτα κυβερνήτης της Κοίλης Συρίας και επί Αντωνίνου, Βασιλιάς της Ιουδαίας. Τα παιδιά του επίσης απέκτησαν αξιώματα και ο Ηρώδης έγινε τότε έπαρχος στη Γαλιλαία.

Ο Ηρώδης, αφού εξασφάλισε την εύνοια της Ρώμης, ελίχθηκε στις συμμαχίες του ανάμεσα στον Βρούτο, τον Μάρκο Αντώνιο και τον Οκταβιανό, τασσόμενος κάθε φορά με το μέρος του νικητή. Παρά το γεγονός ότι παρέδωσε σημαντικό έργο στην περιοχή, ωστόσο ήταν ως χαρακτήρας αδίστακτος σε κάθε εγκληματική του ενέργεια που θα μπορούσε να του εξασφαλίσει την εξουσία του, ήταν φιλόδοξος και ακόλαστος. Ήταν απάνθρωπος σε σημείο που δεν δίστασε να σφάξει την ίδια του τη γυναίκα, τρία από τα παιδιά του, τον πεθερό του και φυσικά παρέμεινε στην ιστορία ως αιμοσταγής Βασιλιάς σφάζοντας τα αθώα νήπια της Βηθλεέμ (Ματθ. Β’ 16-18). Πέθανε λίγο μετά τη σφαγή των νηπίων από φριχτή και επίπονη ασθένεια, πληρώνοντας έτσι, σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, το αποτρόπαιο έγκλημά του.

* Σημείωση Βιβλιοθήκης: Ο θεολόγος – θρησκειολόγος Δημήτρης Μπεχριδάκης, διευθυντής του περιοδικού « Θρησκειολογία- Ιερά/Βέβηλα» γράφει:

Ένα σημαντικό ζήτημα που απασχόλησε για αιώνες την έρευνα είναι αυτό της χρονολόγησης της γεννήσεως του Ιησού Χριστού. Παρ’ όλο που σήμερα θεωρείται γενικώς λυμένο, το ακριβές έτος γέννησης παραμένει άγνωστο (όπως, άλλωστε, ο μήνας και η ημέρα). Οι ευαγγελιστές τοποθετούν τα γεγονότα «εν ημέραις Ηρώδου, του βασιλέως» (Μτ. 2:1, Λκ. 1:5)· αυτή φαίνεται να είναι η πιο ασφαλής ένδειξη που έχουμε στη διάθεσή μας από χρονολογικής απόψεως.

Ο Ηρώδης ο Μέγας βασίλευσε από το 37 π.Χ. έως το 4 π.Χ., οπότε και πέθανε από υδρωπικία στο ανάκτορό του στην Ιεριχώ. Ο Χριστός γεννήθηκε σίγουρα λίγο πριν από το θάνατο του Ηρώδη, αφού οι Μάγοι επισκέφθηκαν τον τελευταίο στα Ιεροσόλυμα, προτού, δηλαδή, αναχωρήσει βαριά άρρωστος για την Ιεριχώ. Έτσι, η πλειονότητα των σύγχρονων ερευνητών έχει καταλήξει ότι η γέννηση του Ιησού πρέπει να τοποθετηθεί στο διάστημα ανάμεσα στο 6 και το 4 «προ Χριστού».

Το παράδοξο που εμφανίζεται σ’ αυτή τη χρονολόγηση οφείλεται στο σφάλμα ενός Σκύθη μοναχού, του Διονυσίου του Μικρού, ο οποίος έζησε στη Ρώμη τον 4ο αιώνα μ.Χ. και επεξεργάστηκε ένα ημερολόγιο που είχε αφετηρία το έτος γέννησης του Χριστού. Λόγω των περιορισμένων πηγών του, ο Διονύσιος δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσει με ακρίβεια ούτε το θάνατο του Ηρώδη ούτε την απογραφή του Κυρηνίου, με αποτέλεσμα να τοποθετήσει τη γέννηση μερικά χρόνια αργότερα, δηλαδή το 754 από κτίσεως Ρώμης, αντί του ορθού 747. Όταν, από τον 6ο αιώνα και εξής, το ημερολόγιο του Διονυσίου έγινε γενικά αποδεκτό, το λάθος διαιωνίστηκε, ενώ οποιαδήποτε απόπειρα διόρθωσής του στις μέρες μας θα προκαλούσε χάος.

Η σφαγή των νηπίων κατά την Καινή Διαθήκη

Του Γεωργίου Π. Πατρώνου

Ομότιμου καθηγητή Θεολογικής

Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Από το 63 π.Χ. χρονολογείται η ουσιαστική ρωμαϊκή κυριαρχία στην Παλαιστίνη. Έκτοτε, οι εμφύλιοι πόλεμοι ως μέσον άσκησης πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας στη χώρα αυτή, καθώς και οι συχνές επαναστάσεις εναντίον της Ρώμης με αρχηγούς συνήθως θρησκευτικούς ηγέτες που θεωρούνταν από το λαό Μεσσίες, αποτελούσαν σύνηθες φαινόμενο. Κυρίαρχη μορφή αυτής της περιόδου υπήρξε ο Ηρώδης ο Μέγας, ο οποίος αναγνωρίστηκε από τη Ρώμη ως βασιλέας της Ιουδαίας, εξαιτίας της φιλορωμαϊκής πολιτικής του. Δια του γάμου του, μάλιστα, με τη Μαριάμμη, από αρχιερατική οικογένεια, εγγονή του Υρκανού Β’, κατόρθωσε να συγκεντρώσει στο πρόσωπό του εκτός από την πολιτική και τη θρησκευτική εξουσία. Στη θέση του αρχιερέα διόρισε τον άβουλο αλλά παμπόνηρο Άννα, πεθερό στη συνέχεια του Καϊάφα, γνωστούς από τις ευαγγελικές διηγήσεις για την καταδίκη και το θάνατο του Ιησού.

Το προσωνύμιο «μέγας» ο Ηρώδης το απέκτησε χάρη στα μεγαλεπήβολα σχέδιά του για ανοικοδόμηση των Ιεροσολύμων και των άλλων μεγάλων πόλεων με φρούρια, ιπποδρόμους, θέατρα και άλλα μεγαλοπρεπή κτίρια και μνημεία. Σύγχρονοί του συγγραφείς τον επαινούσαν γι’ αυτή την οικοδομική του πολιτική και ιδιαίτερα για την ανακατασκευή του Ναού των Ιεροσολύμων, που σκοπό είχε να εξυψώσει το γόητρο των Ιουδαίων σε ολόκληρη τη ρωμαϊκή επικράτεια. Παράλληλα, κτίζοντας παντού «Καισάρεια», μνημεία προς τιμήν του Αυγούστου, που θεωρούνται σήμερα από τα λαμπρότερα της περιόδου, ο Ηρώδης πέτυχε σε μεγάλο βαθμό την εύνοια του Ρωμαίου αυτοκράτορα. Ακόμη, ενισχύοντας οικονομικά πολλές ελληνικές πόλεις και συμβάλλοντας στην ανέγερση δημοσίων οικοδομημάτων, επεδίωξε να καλλιεργήσει το προφίλ του φιλέλληνα ευεργέτη.

Η βασιλεία του (40 (ουσιαστικά το 37) – 4 π.Χ.), ωστόσο, εξελίχθηκε σε μια από τις τραγικότερες περιόδους στην ιστορία του ιουδαϊσμού λόγω των πολλών και φρικτών εγκλημάτων του. Με την άνοδό του στο θρόνο, εκτέλεσε 45 από τα 71 μέλη του Μεγάλου Συνεδρίου και αποκεφάλισε ή εξόρισε τους περισσότερους πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους της ιουδαϊκής κοινωνίας. Ανέγγιχτη δεν έμεινε ούτε η ίδια του η οικογενείας. Με εντολή του δολοφονήθηκαν η πεθερά του, η γυναίκα του Μαριάμμη που υπεραγαπούσε, ακόμη και τα παιδιά του Αλέξανδρος, Αριστόβουλος και Αντίπατρος, εξαιτίας της υποψίας ότι προετοίμαζαν την ανατροπή του. Οι ανατριχιαστικές πράξεις του τον οδήγησαν τελικά στην παραφροσύνη, και η κάθε απόφαση και ενέργειά του αποτελούσε απόρροια της καθολικής του σχιζοφρένειας.

Ο θάνατος του Ηρώδη υπήρξε τραγικότερος και από τη ζωή του. Τα τελευταία του χρόνια υπέφερε φρικτά και πέθανε, κατά μια εκδοχή, από καθολικό καρκίνο και υδρωπικία το Μάρτιο του 4 π.Χ. Μέσα σε αφόρητους πόνους και γεμάτος οργή και μανία για τους πάντες και τα πάντα, έδωσε ως ύστατη εντολή να σφαγιασθούν στον ιππόδρομο όλα τα ανώτερα στελέχη της πολιτικής, στρατιωτικής και θρησκευτικής ηγεσίας, ώστε κατά το θάνατό του να θρηνήσει αναγκαστικά ολόκληρη η χώρα.

Ενδεικτικό της καθολικής μετά θάνατον απαξίωσης προς το πρόσωπό του ήταν το σκωπτικό επίγραμμα που με εντολή του ίδιου του Ρωμαίου αυτοκράτορα χαράχτηκε στον τάφο του: «θα προτιμούσα να ήμουν χοίρος του Ηρώδη παρά γιος του». Μια τέτοια εγκληματική ψυχοπαθολογική προσωπικότητα δεν φαίνεται απίθανο να έδωσε εντολή να σφαγιαστούν όλα τα άρρενα νήπια «από δύο ετών και κάτω» στη Βηθλεέμ και τα περίχωρά της προς αποφυγήν μιας απειλής – ακόμη και δυνητικής – από τη γέννηση του Ιησού, όπως περιγράφει ο ευαγγελιστής Ματθαίος.

Η σφαγή των νηπίων ως ιστορικό γεγονός

Η σφαγή των νηπίων της Βηθλεέμ κατά το χρόνο της γέννησης του Ιησού Χριστού αποτελεί γεγονός πολυσυζητημένο και ιδιαίτερα αμφισβητημένο τόσο ως προς την αγριότητά του όσο και ως προς τον αριθμό των 14.000, στον οποίο κατά την παράδοση ανήλθαν τα θανατωθέντα βρέφη. Μια πραγματική γενοκτονία εμφανίζεται να έλαβε χώρα δίχως την παραμικρή μαρτυρημένη αντίδραση του λαού της Ιουδαίας ή της ρωμαϊκής διοίκησης. Πολλοί μελετητές θεωρούν αδύνατο να πραγματοποιήθηκε μια τέτοια εκστρατεία με πλήρη μυστικότητα σε τόσο σύντομο χρόνο, οπότε η συγκεκριμένη ευαγγελική αναφορά (Ματθ. 2,16-18) θα πρέπει, κατά την άποψή τους, να εκληφθεί ως «συμβολική διήγηση» και να ενταχθεί στο χώρο της θρησκευτικής μυθοπλασίας και της φιλολογικής μυθολογίας των αρχαίων ανατολικών λαών.

Αν, όμως, συσχετίσουμε την ευαγγελική αυτή διήγηση με τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα των χρόνων της Καινής Διαθήκης και ιδιαίτερα με όσα είναι γνωστά για την προσωπικότητα του Ηρώδη, τότε η περιγραφή του Ματθαίου φαίνεται να αποκτά χαρακτήρα μάλλον ρεαλιστικό. Προληπτικές ή κατασταλτικές, επιλεκτικές ή μαζικές, οι δολοφονίες αντιφρονούντων και ανταγωνιστών αποτελούσαν στην αρχαιότητα – και συχνά ακόμη αποτελούν – σύνηθες γνώρισμα του βίου και της πολιτείας των ασκούντων απολυταρχική εξουσία.

Ωστόσο, οι ιστορικές πηγές, ακόμη και οι αδιάφορες προς το χριστιανισμό, παρουσιάζουν γλαφυρά το βασιλιά Ηρώδη ως φυσιογνωμία σχιζοφρενή και ιδιαζόντως εγκληματική, που η υπέρμετρη φιλοδοξία και αρχομανία ωθούσαν στην άσκηση στυγνής πολιτικής χωρίς το παραμικρό ενδιαφέρον για τις συνέπειες. Η εξουσία στα χέρια του εμφανίζεται ως όργανο ικανοποίησης των παράδοξων επιδιώξεων και των σκοτεινών επιθυμιών του. Το ότι αμέσως μετά την ανάρρησή του στο θρόνο διέταξε τη γενική σφαγή όλων των αντιπάλων του, εκδηλωμένων ή δυνητικών, μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, που έντρομοι είχαν καταφύγει στα όρη και στις σπηλιές, και ότι αργότερα δεν δίστασε να δολοφονήσει και τα μέλη της ίδιας του της οικογένειας, αποτελούν σημαντικά προηγούμενα για την ιστορική προσέγγιση της «σφαγής των νηπίων».

Η βασιλεία του Ηρώδη περιγράφεται ως μια ατελείωτη σειρά ραδιουργιών, δολοπλοκιών και εκτελέσεων, και η επί μακρόν επικράτησή του χαρακτηρίζεται ως η σκοτεινότερη και αλγεινότερη περίοδος της ιουδαϊκής ιστορίας, επενδυμένη με όρους πολιτικού σκοταδισμού και θρησκευτικού αποκαλυπτισμού.

Στα μάτια οικείων και εχθρών, ευγενών και απλού λαού, ο Ηρώδης εξελίχθηκε σε προσωποποίηση του δαιμονικού στοιχείου, σε «αποκαλυπτικό θηρίο» βγαλμένο από τα Δανιήλεια οράματα του παρελθόντος, που δημιουργούσε ιδιαίτερα στα εξουθενωμένα λαϊκά στρώματα έντονες εσχατολογικές προσδοκίες για άμεση επέμβαση του θεού και έλευση του αναμενόμενου Λυτρωτή και Μεσσία. Έναντι του καταχθόνιου και σκοτεινού βασιλιά Ηρώδη εμφανίζεται, λοιπόν, ένας νέος «άρχων ειρήνης» με τη μορφή θείου βρέφους, το οποίο καλούνται να προσκυνήσουν οι Ποιμένες ως εκπρόσωποι του αγνού και άδολου λαού του Ισραήλ, και οι Μάγοι της Ανατολής ως εκπρόσωποι των εθνών όλης της οικουμένης.

Το ελπιδοφόρο και χαρμόσυνο, όμως, γεγονός της γέννησης του Ιησού Χριστού επισκιάζεται, κατά τον ευαγγελιστή Ματθαίο, από την τραγική και αποτρόπαια πράξη της σφαγής των νηπίων. Μια προσεκτικότερη προσέγγιση της ιστορικής αξιοπιστίας και της θεολογικής ερμηνευτικής του γεγονότος αυτού καθίσταται αναγκαία, καθώς τα ευαγγελικά κείμενα δεν εκθέτουν απλώς τα γενόμενα, αλλά τα ερμηνεύουν κιόλας θεολογικά.

Με άλλα λόγια αποτελούν ένα είδος «σπουδής» επί των ιστορικών φαινομένων – κατά την επιτυχή ρήση του μεγάλου ιστορικού Α. Τόινμπι (Α. Toynbee) («Studies of History») – με θεολογική προοπτική. Η ύπαρξη «σημείων» έλευσης ενός νέου «άρχοντα» κατά τη διαβεβαίωση των Μάγων της Ανατολής και των ερμηνευτών ραβίνων – δηλαδή των εκπροσώπων της επιστήμης και της θρησκείας, που ως γνωστόν ερωτήθηκαν διερευνητικά από τον ίδιο τον Ηρώδη (Ματθ. 2, 4)- ήταν ενδεχομένως υπεραρκετή για να οδηγήσει τον παθολογικά ανασφαλή «βασιλίσκο της Ιουδαίας» στη λήψη των οικείων προς αυτόν προληπτικών μέτρων.

Υπό τους αυστηρούς όρους της επιστημονικής ιστορικής ακρίβειας, ωστόσο, ο αριθμός των 14 χιλιάδων θανατωθέντων νηπίων κατά την παράδοση δημιουργεί – ακόμη και για τα δεδομένα του Ηρώδη – ανυπέρβλητα προβλήματα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας παρέχουν οι πηγές και ιδιαίτερα ο Ιουδαίος ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος – σύγχρονος των ευαγγελιστών Λουκά και Ιωάννη και άρα καλός γνώστης της εποχής των ευαγγελικών γεγονότων – η κωμόπολη της αρχαίας Βηθλεέμ και τα περίχωρά της θα πρέπει τότε να είχαν πληθυσμό ίσως λίγο μεγαλύτερο από χίλιους κατοίκους. Η σφαγή των αρρένων νηπίων «από διετούς και κατωτέρω» δεν θα ήταν, επομένως, στην πραγματικότητα δυνατό να αφορά περισσότερα από 30 ή το ανώτατο 40, με βάση τα στατιστικά δεδομένα που προκύπτουν από την πληθυσμιακή κατανομή της συγκεκριμένης περιοχής.Ένας τέτοιος αριθμός θα καθιστούσε πολύ πιο πιθανό, κατά τους ιστορικούς, ο Ηρώδης να αποτόλμησε όντως ακόμη ένα τραγικό εγχείρημα προκειμένου να διασφαλίσει την εξουσία του από την έστω και υποθετική απειλή της εμφάνισης ενός διεκδικητή του θρόνου.

Η «αναίρεση» μερικών δεκάδων νηπίων, άσημων αγροτικών οικογενειών μιας απομακρυσμένης και αγνοημένης περιοχής, δεν θα αποτελούσε «παρά μόνο ένα μικρό και ασήμαντο επεισόδιο» στο βίο και την πολιτεία του, όπως εύστοχα παρατηρεί ένας σύγχρονος ερευνητής, ένα πταίσμα σε σύγκριση με τα άλλα του εγκλήματα, που δεν επιβάρυνε αισθητά τον ήδη μακρύ κατάλογο των θυμάτων της καχυποψίας του, και δεν διαφοροποιούσε ιδιαίτερα την ούτως ή άλλως έκρυθμη τοπική κατάσταση ώστε να προκαλέσει την παρέμβαση της Ρώμης στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Εν προκειμένω, είναι γεγονός ότι πουθενά στα ιερά κείμενα των Ευαγγελίων δεν καταγράφεται συγκεκριμένος αριθμός «αναιρεθέντων νηπίων». Η αναφορά στη σφαγή «χιλιάδων όντων δεκατεσσάρων» αρρένων τέκνων προέρχεται αντίθετα από την ιερή παράδοση της Εκκλησίας μας – από το εορτολογικό Συναξάρι της συγκεκριμένης ημέρας- και μάλιστα με την επισήμανση ότι τα νήπια αυτά εντάσσονται στο χώρο των Μαρτύρων της Εκκλησίας και θεωρούνται ως οι πρώτοι ανώνυμοι και «αναρίθμητοι» μάρτυρες της χριστιανικής πίστης. Αυτό ακριβώς το στοιχείο προσδίδει, επομένως, στο όλο ζήτημα παράλληλα προς την ιστορική και μία ιδιαίτερη «συμβολική» παράμετρο, που καθιστά απαραίτητη τη θεολογική ερμηνευτική προσέγγιση.

Η θεολογική σημειολογία του αριθμού των «αναιρεθέντων νηπίων»

Όπως ήδη επισημάνθηκε, τα Ευαγγέλια δεν επέχουν θέση «χρονικών» ή απλών «δημοσιογραφικών εκθέσεων» επί των ιστορικών γεγονότων. Σκοπός τους δεν είναι η απλή ενημέρωση κάποιων αναγνωστών, αλλά η πνευματική καθοδήγηση και η θεολογική παίδευση των πιστών στο πλαίσιο του κατηχητικού και ποιμαντικού ρόλου της Εκκλησίας. Υπό το πρίσμα αυτό, η σφαγή των νηπίων έχει ιδιαίτερο θεολογικό νόημα για τα ιερά κείμενα, και ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ερμηνευτική προσέγγιση και κατανόηση της σημειολογίας των γεγονότων στην ευαγγελική διήγηση. Στην παράδοση του ιουδαϊκού λαού και τη θεολογία της Παλαιάς Διαθήκης υπήρχε το «ιστορικό» προηγούμενο ακόμη μιας δίωξης και «σφαγής».

Η φυγή στην Αίγυπτο - Giotto di Bondone, Arena Chapel (ca. 1305)

Συγκεκριμένα, η εξιστόρηση του βιβλίου της Εξόδου εμφανίζει τον αλλοεθνή και αλλόθρησκο Φαραώ της Αιγύπτου να είχε διατάξει τη θανάτωση με πνιγμό στον Νείλο ποταμό όλων των πρωτότοκων αγοριών των Ισραηλιτών, μια πραγματική γενοκτονία, που σκοπό είχε τη μείωση του αριθμού των δούλων Εβραίων οι οποίοι αυξάνονταν με ανησυχητικό ρυθμό στη χώρα. Το στοιχείο αυτό αξιοποιήθηκε από τους ιερούς συγγραφείς της Καινής Διαθήκης ως θεολογικό προηγούμενο στη γλώσσα της ερμηνευτικής «προτύπωσης» για την παράλληλη θεολογική προσέγγιση και ερμηνεία του αντίστοιχου γεγονότος της σφαγής των νηπίων από ένα «νέο Φαραώ», τον αλλόθρησκο και μισητό βασιλιά της Ιουδαίας Ηρώδη. Όπως ο παλαιός Φαραώ εξέφραζε τις αντίπαλες δυνάμεις του σκότους και της καταπίεσης αντιδρώντας στα «σημεία» της εφαρμογής του σχεδίου του θεού για τη σωτηρία και ιστορική καταξίωση του Ισραήλ, έτσι και ο Ηρώδης ως «νέος Φαραώ» ενσαρκώνει με τις πράξεις του τις ίδιες δαιμονικές δυνάμεις για την παρεμπόδιση της έλευσης του Σωτήρα του κόσμου και την ιστορική καταξίωση του νέου Ισραήλ.

Κατά το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, ο Ιησούς αποκαλύπτεται από τη βρεφική ήδη ηλικία ως ο Χριστός και ο Κύριος, ο απεσταλμένος του θεού για τη σωτηρία του κόσμου. Και ο Ηρώδης, που κατά ένα μανιακό και παράφρονα τρόπο «ζητεί την ψυχήν του Παιδίου», φανερώνεται με τις ενέργειές του ως εκπρόσωπος των δυνάμεων του κακού και παρουσιάζεται με τη μορφή Αντιχρίστου. Ο ισχυρός του παρόντος, όμως, είναι ο ουσιαστικά αδύναμος, και το ευάλωτο Βρέφος θα αναδειχθεί ο τελικός νικητής.

Το γεγονός της σφαγής των νηπίων αποκτά έτσι και μια σωτηριολογική και εσχατολογική προοπτική, εφ’ όσον εντάσσεται παράλληλα μεταξύ των «σημείων των εσχάτων» που προϊδεάζουν και προετοιμάζουν για την τελική συντριβή του κακού και την επικράτηση του καλού.

Σε αυτή τη γραμμή της θεολογικής σημειολογίας, η σφαγή των νηπίων φέρνει επίσης στο νου και την προφητεία του Ιερεμία, ο οποίος επτά αιώνες πριν είχε προαναγγείλει προφητικά και περιγράψει ποιητικά την ακόλουθη αποκαλυπτική σκηνή: «Φωνή εν Ραμά ηκούσθη θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς· Ραχήλ κλαίουσα τα τέκνα αυτής και ουκ ήθελε παρακληθήναι, ότι ουκ εισίν» (Ιερ. 31, 15). Ο ιστορικός και ευαγγελιστής Ματθαίος κάνει χρήση της προφητικής αυτής ρήσης και θεολογεί ερμηνευτικά πάνω στο σύγχρονό του γεγονός του «θρήνου, του κλαυθμού και του οδυρμού» της Βηθλεέμ (Ματθ. 2,18).

Η αρχαία προφητεία αναφερόταν στις θυσίες κατά την έξοδο του παλαιού Ισραήλ από την Αίγυπτο. Και όπως τότε ο Μωυσής μαζί με τον Ιησού του Ναυή οδήγησαν το λαό του θεού μακριά από την Αίγυπτο και την «αιγυπτιώδη ανελευθερία», από τον Φαραώ και τη φαραωνική δουλεία προς τη γη της επαγγελίας και της ελευθερίας, έτσι και τώρα ένας «νέος Μωυσής» και «νέος Ιησούς» θα οδηγήσει το λαό του σε μια νέα έξοδο προς μια νέα γη της επαγγελίας, προς μια εσχατολογική χώρα ελευθερίας και αξιοπρέπειας.

Γι’ αυτό ο ευαγγελιστής Ματθαίος εμπνευσμένα υπογραμμίζει σε αυτόν το θεολογικό συμβολισμό και την «προτύπωση» γεγονότων ότι «εξ Αιγύπτου» και πάλι ο θεός κάλεσε ηγέτη για το λαό Του και για τη μεγάλη «έξοδο» στην ιστορία των νέων χρόνων (Ματθ. 2, 15).

Ο απόστολος Παύλος και πολλοί ερμηνευτές Πατέρες της Εκκλησίας κάνουν εκτεταμένη χρήση των θεολογικών πλέον όρων «Αίγυπτος» και «Φαραώ» στην τυπολογική τους ερμηνεία με καθαρά θεολογικό χαρακτήρα. Η φυγή του θείου Βρέφους στην Αίγυπτο ως επακόλουθο της σφαγής των νηπίων της Βηθλεέμ αποκτά, πέρα από την ιστορική της σημασία, και εσχατολογικές προεκτάσεις ωσάν μια άλλη «κάθοδος του Υιού του θεού στον Άδη». Εκεί, στον «Άδη της Αιγύπτου», ο Ιησούς Χριστός ως «νέος Μωυσής» θα συναντήσει το λαό του και θα τον καλέσει σε μια νέα εσχατολογική «έξοδο» προς τη νέα γη της επαγγελίας, τη Βασιλεία του θεού.

Όσον αφορά, τέλος, τον αριθμό 14.000 που η ιερή παράδοση διασώζει για τα σφαγιασθέντα νήπια, αυτός δεν οφείλεται σε λογιστικό σφάλμα, αλλά προέρχεται από την επίδραση της ιουδαϊκής αποκαλυπτικής αριθμολογίας. Πρόκειται στην ουσία για πολλαπλάσιο του ιερού αριθμού 7 των Εβραίων, ο οποίος συμβολίζει την ολότητα και την καθολικότητα.

Ομοίως στην Αποκάλυψη του Ιωάννη συναντάται σημειολογική αναφορά στον έτερο ιερό αριθμό 12 και στα πολλαπλάσιά του, με την επισήμανση ότι κατά τους έσχατους χρόνους ο Ιησούς Χριστός θα συνοδεύεται και πάλι από τους μάρτυρές του, που στην ολότητα και τελειότητά τους ανέρχονται σε 144.000 (Αποκ. 14,1). Και σε αυτήν ασφαλώς την περίπτωση δεν πρόκειται για πραγματικό αριθμό, αλλά για θεολογικό συμβολισμό της καθολικότητας της Εκκλησίας, η οποία συγκροτείται και εκπροσωπείται στην ιστορία από τους Μάρτυρες. Οι ανά τους αιώνες θυσιαζόμενοι και μαρτυρούντες Άγιοι εκφράζουν την ιστορική και εσχατολογική ενότητα της Εκκλησίας. Όσοι προσεταιρίζονται την εξουσία και τη δύναμη συντάσσονται με τους εκάστοτε «Φαραώ» και «Ηρώδεις» της ιστορίας.

Η αναφορά του ευαγγελιστή στο γεγονός της σφαγής και της θυσίας εκφράζει κατά τον πλέον εναργή τρόπο ότι ο Ιησούς και οι πιστοί του δεν πραγματοποιούν την ιστορική τους πορεία μέσα σε έναν κόσμο ρομαντικό και ειδυλλιακό, αλλά κυριαρχούμενο από το ρεαλισμό της βίας, της ανελευθερίας, των καταπιέσεων και των διωγμών. Οι ισχυροί «Φαραώ» και «Ηρώδεις» που διαφεντεύουν συνήθως τις τύχες των λαών, εκπροσωπούν τις αντίθετες και δαιμονικές δυνάμεις, διαιωνίζοντας και επαυξάνοντας το κακό και την αδικία σε βάρος των αδυνάτων.

Το θείο Βρέφος, που από την πρώτη στιγμή δοκίμασε την απειλή και τη βία, την αμφισβήτηση και την απόρριψη, καθόρισε το πρότυπο της μαρτυρικής ζωής εκείνων που θα ακολουθήσουν πιστά τα ίχνη του μέχρις εσχάτων του ιστορικού χρόνου. Η ιστορία της Εκκλησίας με το πλήθος των μαρτύρων επαληθεύει συνεχώς την τραγική πραγματικότητα πως δεν μπορεί να υπάρξει καμιά αλλαγή στον κόσμο χωρίς τους ομολογητές της αλήθειας και τους μάρτυρες της ελευθερίας.

Δια της αφήγησης του περιστατικού της σφαγής των νηπίων υπογραμμίζεται, λοιπόν, για ακόμη μια φορά το μόνιμο ιστορικό ερώτημα με ποιους οφείλει κανείς τελικά να συντάσσεται, με τους ισχυρούς «Ηρώδεις» ή με τους αθώους και αδύναμους ανθρώπους που ως τέκνα του «εσφαγμένου Αρνίου» και αθώα νήπια γίνονται μάρτυρες της αλήθειας «από καταβολής κόσμου» (Αποκ. 13, 8). Αυτό άλλωστε είναι και ένα από τα καίρια ερωτήματα στα οποία επιχειρεί να δώσει απάντηση ο χριστιανισμός δια των ιερών του κειμένων.

ο Άστρο των Χριστουγέννων: Η θεολογική και επιστημονική ερμηνεία του άστρου της Βηθλεέμ (του Μιχαήλ Σταμάτη*)

Το άστρο των Χριστουγέννων εμφανίστηκε πριν από 2000 χρόνια περίπου και ήταν αυτό που καθοδήγησε τους μάγους στον μικρό Ιησού. Το άστρο αυτό ακτινοβολεί ακόμη και σήμερα το μυστήριο για την φύση του στην επιστήμη. Πολλοί επιστήμονες προσπάθησαν να ερμηνεύσουν το παράδοξο αυτό φαινόμενο, αλλά καμία θεωρία δεν κατάφερε να το ερμηνεύσει εξ ολοκλήρου. Σε κάθε άνθρωπο έλκει το θαυμασμό, σε μεγάλο ή μικρό βαθμό αυτό το αξιοσημείωτο γεγονός. Η μόνη αξιόπιστη πηγή που δίνει πληροφορίες για το άστρο των Χριστουγέννων (ή Άστρο) είναι το ευαγγέλιο κατά Ματθαίου στην αρχή του 2oυ κεφαλαίου. Σύμφωνα με αυτό οι <> που προσκύνησαν τον Ιησού ήταν σοφοί και καταγόταν από χώρα ανατολικά του Ιορδάνη ποταμού. Ο αριθμός των σοφών δεν είναι γνωστός , όμως επικράτησε πως είναι τρεις, λόγω των 3 δώρων που προσέφεραν στον Χριστό. Οι σοφοί καθώς βρισκόταν στην Ανατολή παρατήρησαν το Άστρο στο δυτικό ή νοτιοδυτικό τμήμα του ουρανού προκειμένου να φθάσουν στην Ιερουσαλήμ. Ο Ηρώδης δεν γνώριζε για το Άστρο ούτε οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ, άρα προφανώς το άστρο ήταν ορατό μόνο από τους μάγους ή ήταν πολύ δυσδιάκριτο για τους μη ειδικούς. Αν ήταν λαμπρό θα το έβλεπαν και οι υπόλοιποι εκτός των μάγων . Αν ήταν αρκετά αμυδρό ώστε να μην το διακρίνουν εύκολα οι μη ειδικοί (οι μάγοι ήταν ειδικοί) τότε απορρίπτονται αυτόματα οι θεωρίες που το θέλουν φωτεινό αστρικό αντικείμενο και φανερό και από μη ειδικούς. Ο Ηρώδης εξακρίβωσε κάποιες πληροφορίες για το ταξίδι των μάγων και διέταξε την σφαγή όλων των αγοριών έως 2 χρονών. Από αυτό προσδιορίζεται ότι το ταξίδι των μάγων διήρκησε περίπου 2 έτη. Άρα το Άστρο που εμφανίστηκε ξαφνικά φαινόταν στον ουρανό για 2 έτη περίπου. Όταν οι μάγοι έφυγαν από τον Ηρώδη , το Άστρο ξαναφάνηκε, βρισκόταν συνεχώς μπροστά τους και τους καθοδηγούσε, μέχρι που κατέβηκε και στάθηκε πάνω από το παιδί πλέον Ιησού. Το Άστρο έδειξε ένα μικρό συγκεκριμένο τόπο όπου γεννήθηκε ο Ιησούς. Ένα αστρικό αντικείμενο όμως λόγω της μακρινής απόστασης στην οποία βρίσκεται δεν μπορεί να υποδείξει κάποιο συγκεκριμένο τόπο στην επιφάνεια της γης παρά μόνο κατεύθυνση ,προσανατολισμό. Προκειμένου να υποδειχθεί ένα ορισμένο γήινο σημείο θα πρέπει το αντικείμενο να δημιουργηθεί στα κατώτατα στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας γεγονός όμως αδύνατο για ένα αστρικό σώμα. Σύμφωνα λοιπόν με όλα τα στοιχεία που αντλούμε από το ιερό κείμενο της Αγίας Γραφής και συγκρίνοντας τα προσεκτικά με τις ιδιότητες των αστρικών ή και μετεωρολογικών αντικειμένων ή φαινομένων το Άστρο δεν θα μπορούσε με κανένα τρόπο να είναι κάποιο αστρικό αντικείμενο όποιο κι αν ήταν αυτό, αλλά ούτε και μετεωρολογικό. Μια αξιόλογη ερμηνεία του Άστρου είναι πως ήταν κάτι υπερφυσικό. Ίσως ήταν ένας άγγελος ή κάποια θεϊκή δύναμη με μορφή άστρου (έχουν συμβεί παρόμοια γεγονότα και στην Παλαιά Διαθήκη) . Πολλοί ορθολογιστές και υλιστές επιστήμονες απορρίπτοντας την ύπαρξη του υπερφυσικού, κατασκευάζουν θεωρίες για την φυσική ερμηνεία τους υπερφυσικού χάνοντας όμως την ουσία του συγκεκριμένου γεγονότος.  Σε τελική όμως ανάλυση δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία το τι συνέβη στον ουρανό εκείνη τη νύχτα των Χριστουγέννων, γιατί κάτι πολύ πιο σπουδαίο συνέβαινε επάνω στη Γη . Κάτι υπέροχο συνέβη στη μικρή πόλη της Βηθλεέμ, εκείνη την παγερή άγια νύχτα. Γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός. Αξίζει λοιπόν να ερευνηθεί με περισσότερο θαυμασμό και πόθο το τι είναι ο Ιησούς Χριστός, ο Ήλιος της δικαιοσύνης ,περισσότερο από το Άστρο των Χριστουγέννων που ήταν ο προάγγελος του ερχομού Του . Ύστερα από αυτό το απολαυστικό ταξίδι ψηλαφίζοντας την αλήθεια, εύχομαι να βρείτε το πανέμορφο αυτό Άστρο αυτά τα Χριστούγεννα .Καλές και Ουσιαστικές εορτές λοιπόν σε όλους με αγάπη υγεία και χαρά !  *Μιχαήλ Σταμάτης φοιτητής φυσικής πανεπιστημίου Ιωαννίνων με διάκριση από την Εταιρία Αστρονομίας και Διαστημικής και Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΕΡΑ: Είκοσι αιώνες πριν στην Ιερουσαλήμ βασίλευε ο Ηρώδης.

Τη βασιλεία του ανατάραξε ένα ασυνήθιστο γεγονός, το οποίο περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος (β΄1-12): Μια μέρα, τρεις ανατολίτες αστρονόμοι, εμφανίστηκαν στην πόλη ζητώντας πληροφορίες, για το νέο βασιλιά που είχε γεννηθεί.

Ο Ηρώδης, ταραγμένος, τους κάλεσε σε ακρόαση και έμαθε για το μεγάλο ταξίδι που είχαν ξεκινήσει περίπου δύο χρόνια νωρίτερα. Κατά τα λεγόμενα των σοφών, είχε εμφανιστεί στο στερέωμα ένα αστέρι ασυνήθιστα λαμπρό, το οποίο ερμήνευσαν σαν ένδειξη της χαρμόσυνης είδησης της γέννησης κάποιου πανίσχυρου ηγεμόνα. Ξεκίνησαν αμέσως από την πατρίδα τους για να τον προσκυνήσουν, και ακολουθούσαν το αστέρι που έλαμπε μπροστά τους συνεχώς, δείχνοντάς τους το δρόμο προς το νεογέννητο βασιλιά. Μόνο που σαν έφτασαν στην Ιερουσαλήμ το αστέρι χάθηκε. Η συνέχεια είναι γνωστή. Αφού οι μάγοι έφυγαν από την Ιερουσαλήμ, το άστρο επανεμφανίστηκε, οδηγώντας τους στη Βηθλεέμ, στο σπίτι όπου έμεναν ο Ιωσήφ, η Μαρία και ο σχεδόν διετής Χριστός. Το θαυμαστό γεγονός του τεράστιου ταξιδιού και της προσκύνησης των Μάγων συγκινεί και διδάσκει.

Αναφερόμαστε στο άστρο των Χριστουγέννων που οδήγησε τους Μάγους στο μέρος που βρίσκονταν ο νεογέννητος Χριστός για να τον προσκυνήσουν ως το νέο βασιλιά και να του δώσουν τα δώρα τους.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Η ερμηνεία το τι πραγματικά ήταν το άστρο ποικίλει από το φυσικό ως το υπερφυσικό, ιδιαίτερα από τον 17ο αιώνα και μετά. Πολλοί ερευνητές είπαν πως το άστρο ήταν ένας «υπερκαινοφανής αστέρας», ο γνωστός Αστρονομία ως supernova, που λόγω της ασυνήθιστης λαμπρότητάς του διακρινόταν και την ημέρα. Όμως, τέτοιοι αστέρες είναι ορατοί από όλους. Άλλοι είπαν πως ήταν ο κομήτης του Haley ή βροχή διαττόντων αστέρων ή κάποιος πλανήτης όπως ο Κρόνος. Η πιο αποδεκτή θεωρία μέχρι στιγμής είναι αυτή του Kepler (1604), για τη λεγόμενη «σύνοδο των πλανητών». Ο Γερμανός αστρονόμος υποστήριξε πως τρεις πλανήτες, Άρης, Δίας και Κρόνος ευθυγραμμίστηκαν με αποτέλεσμα να φαίνεται ένα λαμπρό άστρο. Όμως η φυσική εξήγηση χωλαίνει, αφού το άστρο είχε παράξενη πορεία. Ακόμη και ο Κέπλερ, δέχτηκε πως το άστρο είχε υπερφυσική δύναμη (!) για να κινείται μ’ αυτό τον τρόπο. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Κέπλερ, που έθετε τη Γέννηση του Χριστού στο έτος 6 π.Χ., οι πλανήτες Δίας και Κρόνος στη διάρκεια του 7 π.Χ. έλαβαν μέρος σε τριπλή ή μεγάλη συζυγία. Προσπέρασαν δηλαδή ο ένας τον άλλο στις 27 Μαϊου, στις 5 Οκτωβρίου και την 1η Δεκεμβρίου. Κάτι που κανονικά συμβαίνει μια φορά κάθε 20 χρόνια, μ’ έναν παράξενο τρόπο είχε συμβεί τρεις φορές σε λιγότερο από ένα χρόνο. Τέτοιες σύνοδοι όμως συμβαίνουν συχνά, άρα μάλλον ούτε ως σύνοδος πλανητών μπορεί να θεωρηθεί η μακρόχρονη λάμψη που έφερε το μήνυμα της Γέννησης.

ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ: Στην Εκκλησία το άστρο των Χριστουγέννων θεωρήθηκε εξ’ αρχής ως κάτι το νέο, ως κάτι το ασυνήθιστο, το οποίο παρουσιάστηκε για έναν ύψιστο σκοπό. Έχοντας λοιπόν υπόψη, τα όσα γράφονται στην Ευαγγελική διήγηση, οι Πατέρες και Εκκλησιαστικοί συγγραφείς, κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως το άστρο των Χριστουγέννων ήταν ένα έκτακτο, μοναδικό γεγονός που είχε σκοπό να δηλώσει την μία και μοναδική αλήθεια. Την συγκατάβαση του Θεού να γίνει άνθρωπος για να σώσει το πλάσμα του από την αμαρτία και τον θάνατο. Ο Ωριγένης θεωρεί το άστρο «καινούργιο που δεν μοιάζει σε κανένα από τα συνηθισμένα, ούτε τα απλανή, ούτε αυτά που βρίσκονται στις κατώτερες σφαίρες» (ΒΕΠΕΣ τ. β΄σ. 112. O Ευσέβιος Καισαρείας σημειώνει, πως ήταν «ξένος και όχι συνηθισμένος (αστέρας), ούτε ένας από τους γνώριμους, αλλά από όλους πιο καινούργιος» (Ευαγγελική Απόδειξη, Θ΄, Ι, 15). Ο Ισίδωρος Πηλουσιώτης, κάνει λόγο για την «βοήθεια του αστέρα στο οδήγημα των Μάγων», ο οποίος «ακολουθούσε νέα παράδοξη τροχιά» ακριβώς για να επιτελέσει τον σκοπό του που ήταν η άφιξη των Μάγων στο νεογέννητο Χριστό (P.G. 78, 396). Άλλοι Πατέρες, εκτός από την αποδοχή πως πράγματι το αστέρι αυτό ήταν κάτι το καινούργιο, το θεωρούν κατ’ ουσία μία θεία δύναμη η οποία “ενδύεται” αστρική μορφή. Η δύναμη αυτή, λένε, δεν μπορεί παρά να είναι άγγελος. Αυτό ακριβώς σημειώνει και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος: «... ο άγγελος αστέρας ο οποίος οδήγησε τους μάγους από την Ανατολή στην πόλη, όπου ο Χριστός, γιος ανθρώπου αλλά άφθαρτος στον χρόνο έλαμψε» (P.G. 38, 463). Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος προσθέτει: «Ότι το αστέρι αυτό δεν ήταν ένα από τα πολλά, μάλλον δε ούτε καν ήταν αστέρι, αλλά κάποια δύναμη αόρατος η οποία μετασχηματίσθηκε σ’ αυτή την όψη, φανερώνεται από την πορεία του…Επειδή λοιπόν (τους μάγους) οδήγησε και χειραγώγησε και προς την φάτνη έστησε, όχι με άστρο, αλλά με άγγελον λοιπόν μ’ αυτούς συζητά» (P.G. 37, 64 – 66).

Την ασυνήθιστη πορεία του άστρου, που οδηγεί κυριολεκτικά τους Μάγους μπροστά στο νεογέννητο Χριστό τονίζουν και άλλοι Εκκλησιαστικοί Συγγραφείς. Ο Καισάριος, αδελφός του Γρηγορίου το Θεολόγου αναφέρει: «Ο θείος Ευαγγελιστής …τοποθετεί ως αστέρι τον άγγελο τον οδηγό της προσκύνησης…Δεν ήταν αστέρι, αλλά νοερή και λογική δύναμις υπήρχε στον οδηγό των Μάγων … Φαίνονταν μεν ως αστέρι, εννοούνταν δε ως άγγελος» (P.G. 38, 973 – 976). Ο Θεόδοτος Αγκύρας (5ος αι.) ονομάζει το άστρο «δύναμη αγγελική που οδηγεί τους βαρβάρους προς την ευσέβεια» (P.G. 77, 1364), ο Ζιγαβηνός αποφαίνεται πως «στην όψη μόνο ήταν αστέρας …όχι στη φύση» (P.G. 129, 138) και ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, θεωρεί πως «θεία δύναμη και αγγελική εις τύπο άστρου φαίνονταν» (P.G. 123, 161). Ο υμνογράφος Κοσμάς, (8ος αι.), βεβαιώνει σε Χριστουγεννιάτικο τροπάριο του: «Εξαίσιο δρόμο βλέποντας οι μάγοι, ασυνήθιστο νέο άστρο, νεοεμφανιζόμενο, υπερλάμποντας στον ουρανό αποδείκνυε τον Χριστό βασιλέα, στη γη Βηθλεέμ γεννηθέντα για την σωτηρία μας» Ο Ρωμανός ο Μελωδός στο Κοντάκιο «Η Παρθένος σήμερον» σημειώνει και αυτός πως κρύβεται κάποια δύναμη πίσω από το αστέρι, υπονοώντας βέβαια άγγελο: «αστήρ μεν εστίν εις το φαινόμενον, δύναμις δε τις προς το νοούμενον». Εκτός από τους Πατέρες, Εκκλησιαστικούς Συγγραφείς και Υμνογράφους και η Ορθόδοξη Τέχνη (ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, μικρογραφίες, φορητές εικόνες), δέχτηκε το άστρο ως άγγελο.

Ο ΑΓ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ: Με την ενδελεχή μελέτη τους οι Μάγοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται για φυσικό γεγονός, αλλά για υπερφυσικό! Σ’ αυτή την εκτίμηση τους οδήγησαν οι ιδιότητες του πρωτοφανούς αστέρα, που κατά τον Άγ. Νικόδημο τον Αγιορείτη ήταν οι ακόλουθες: α΄Το αστέρι δεν εκινείτο μόνο, αλλά και στεκόταν. β΄Το αστέρι αυτό εκινείτο χαμηλότερα από τα άλλα, και όταν οι Μάγοι έφθασαν στο μέρος όπου βρισκόταν ο Χριστός στάθηκε πάνω στην οικία. γ΄ Είχε τόση λαμπρότητα, ώστε υπερέβαλε την λαμπρότητα των άλλων αστέρων και μάλιστα, φαινόταν και την ημέρα. δ΄Εκινείτο παράδοξα, από ανατολάς προς δυσμάς και προς το τέλος της πορείας του κινήθηκε από την Ιερουσαλήμ προς τη Βηθλεέμ,

δηλ. κινήθηκε προς το νότο! Όλες αυτές οι παρατηρήσεις οδήγησαν τους Μάγους της ανατολής, στην αδιαμφισβήτητη εκτίμηση ότι πρόκειται για τον αστέρα του “τεχθέντος βασιλέως”. Έστι, οι Μάγοι κατέστησαν όντως θεολόγοι, αφού έφθασαν στην έλλαμψη και απέκτησαν τη γνώση του Θεού!

ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ: Ο διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου Διονύσιος Σιμόπουλος επισημαίνει: “Σε τελική ανάλυση δεν έχει και μεγάλη σημασία το τι συνέβη στον ουρανό τη νύχτα των Χριστουγέννων, γιατί το πολύ πιο σπουδαίο συνέβαινε επάνω στη γη μας. Κάτι υπέροχο συνέβη στη Βηθλεέμ εκείνο το βράδυ, και το γεγονός ήταν πολύ πιο σπουδαίο απ’ οτιδήποτε γινόταν στον ουρανό. Γιατί όταν ο Ηλιος ανέτειλε το άλλο πρωινό, την πρώτη εκείνη μέρα των Χριστουγέννων, ανέτειλε πάνω από έναν κόσμο που ποτέ πια δεν θα μπορούσε να είναι ο ίδιος. Σήμερα η Γέννηση του Χριστού αντιμετωπίζεται ως ένα θαύμα. Πολλοί μάλιστα πιστοί θεωρούν και την εμφάνιση του Αστρου της Βηθλεέμ ως ακόμη ένα θαύμα. Αν προτιμάτε να πιστεύετε ότι το Αστρο των Χριστουγέννων ήταν ένα θαύμα, η επιστήμη δεν έχει τη δυνατότητα ούτε να υποστηρίξει, αλλά ούτε και να απορρίψει κάτι τέτοιο. Είναι ασφαλώς έξω από το πεδίο της επιστήμης και απόλυτα μέσα στο πεδίο της πίστης.» Αν, παρόλα αυτά, κάποιος πιστός ή μη αναρωτηθεί, τι ήταν τελικά το άστρο των Χριστουγέννων που οδήγησε τους Μάγους, πιστεύουμε η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στα λόγια που έγραψε ο Γιώργος Δροσίνης:

«Την άγια νύχτα τη Χριστουγεννιάτικη ποιος δεν το ξέρει;

Των Μάγων κάθε χρόνο τα μεσάνυχτα λάμπει τ’ αστέρι

Κι όποιος το βρει μες στ’ άλλα αστέρια ανάμεσα και δεν το χάσει

σε μια άλλη Βηθλεέμ ακολουθώντας το μπορεί να φθάσει!»

Άστρο των Χριστουγέννων: ποια η εξήγηση του φαινομένου

Τι είδους φαινόμενο ήταν τελικά το Άστρο των Χριστουγέννων; Ποια η αποψη της θρησκείας και της επιστήμης για το Άστρο της Βηθλεέμ;

Από την ημέρα εμφάνισής του Άστρου της Βηθλεέμ έχουν περάσει περισσότερα από 2.000 χρόνια, αλλά ακόμα και σήμερα δεν έχει δοθεί μια επιστημονική εξήγηση για το τι μπορούσε να είναι αυτό το «φαινόμενο», καθώς η θρησκευτική άποψη τονίζει ότι ήταν ένα θαύμα των Χριστουγέννων και της ανθρώπινης πίστης.

Θρησκευτική θεωρία

Αν δούμε όμως, την παρουσίαση αυτού από την πλευρά της θρησκείας, θα παρατηρήσουμε ότι η εμφάνιση του Άστρου γίνεται από τον ευαγγελιστή Ματθαίο και μόνο σε μία περικοπή (κεφάλαιο Β’. 2). Και σε αυτή την περικοπή όμως, το Άστρο αναφέρεται μόνο τέσσερις φορές.

Από τα λόγια του Ματθαίου, προκύπτουν κάποια συμπεράσματα αρκετά χρήσιμα για την κατανόηση αυτού του φαινομένου.

Το Άστρο της Βηθλεέμ θα έπρεπε να ήταν κάτι το ασυνήθιστο, προκειμένου να έλξει την προσοχή των Μάγων και να κάνουν το μακρινό τους ταξίδι. Παράλληλα, θα έπρεπε να έχει και αρκετά μεγάλη διάρκεια ζωής -εβδομάδες ή μήνες- γιατί οι Μάγοι είχαν αρκετά μεγάλη απόσταση να διασχίσουν την απόσταση από τον τόπο τους μέχρι τη Βηθλεέμ.

Επίσης, θα έπρεπε να είναι αρκετά δυσδιάκριτο στο πολύ κόσμο, καθώς φαίνεται πως μόνο οι Μάγοι τα είχαν δει. Δεν το διέκριναν στον ουρανό ή είχαν ακούσει κάτι γι’ αυτό ούτε οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, το ίδιο και ο Ηρώδης, ενώ δεν το είχαν προσέξει ούτε και οι βοσκοί που ήταν με τα κοπάδια τους στους κάμπους.

Ακόμα, το Άστρο των Χριστουγέννων ίσως να μην ήταν ένα άστρο με τη σημερινή έννοια της λέξης, καθώς την εποχή που γράφτηκε το Ευαγγέλιο του Ματθαίου η λέξη «αστήρ» προσδιόριζε οτιδήποτε φαινόταν στον ουρανό.

Τέλος, όσον αφορά στη θέση του Άστρου στον ουρανό, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι οι Μάγοι είδαν το Άστρο βρισκόμενοι στις ανατολικά από την Παλαιστίνη χώρες της Ασίας, συνεπώς θα έπρεπε αυτό να ήταν στο δυτικό μέρος του ουρανού -και να κατευθυνθούν δυτικά για να φτάσουν στη Βηθλεέμ και όχι στην Κίνα ή στις Ινδίες.

Επιστημονικές εξηγήσεις

Τι όμως μπορούσε να είναι αυτό το φαινόμενο; Όλα αυτά τα χρόνια που ακολούθησαν διάφοροι επιστήμονες προσπάθησαν να δώσουν μια εξήγηση στο ερώτημα αυτό.

Μερικοί ερευνητές υπέθεσαν ότι το Άστρο της Βηθλεέμ ήταν κάποιο μετέωρο. Τα μετέωρα όμως δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο και λογικό είναι να αποκλειστεί ότι αυτή η περίπτωση να προκάλεσε τόση μεγάλη αναστάτωση στους Μάγους, ώστε να τους υποχρεώσει να ξεκινήσουν το μακρινό τους ταξίδι προς τη Βηθλεέμ.

Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι η εμφάνιση κάποιου κομήτη. Συνολικά, έχουν καταγραφεί από τους αρχαίους χρόνους έως και τη γέννηση του Χριστού 135 κομήτες. Όπως αναφέρει ο Ωριγένης, τον 3ο μ.Χ. αιώνα: «Έχω τη γνώμη ότι το άστρο που εμφανίστηκε στους σοφούς της Ανατολής… ήταν ένα από εκείνα τα φωτεινά σώματα που εμφανίζονται από καιρό σε καιρό και που οι Έλληνες οι οποίοι συνηθίζουν να τα ξεχωρίζουν με ονομασίες ανάλογα με τη μορφή και το σχήμα τους τα ονόμαζαν κομήτες, φωτεινές δοκούς, θυσάνους, άστρα με ουρά, καράβια και με διάφορα άλλα ονόματα».

Εν τούτοις είναι δύσκολο να θεωρηθεί ότι το Άστρο των Χριστουγέννων ήταν ένας κομήτης αφ’ ενός μεν γιατί θα τον έβλεπαν όλοι, αφ’ ετέρου δε γιατί οι αρχαίοι λαοί θεωρούσαν τους κομήτες ως προάγγελους δυσάρεστων γεγονότων και καταστροφών. Όταν, για παράδειγμα ο Ιούλιος Καίσαρας δολοφονήθηκε το 44 π.Χ. εμφανίστηκε ένας πολύ φωτεινός κομήτης, όπως και το 14 μ.Χ. με το θάνατο του Καίσαρα Αυγούστου.

Μήπως το Άστρο των Χριστουγέννων ήταν κάποιος νόβα, κάποιο «καινοφανές» άστρο ή μήπως σουπερνόβα; Καθώς τα άστρα γερνάνε γίνονται ασταθή στις θερμοπυρηνικές τους αντιδράσεις και φτάνει μια στιγμή που το άστρο αυτό αποβάλλει με μια ή περισσότερες εκρήξεις μερικά από τα εξωτερικά του στρώματα αερίων και έτσι παρουσιάζεται λαμπρότερο από ότι ήταν πριν. Έτσι, άστρα που ήταν πολύ αμυδρά, όταν μετατραπούν σε νόβα γίνονται εύκολα ορατά.

Όταν ένα άστρο μεταβληθεί σε σουπερνόβα, διασπάται κυριολεκτικά στα «εξ ων συνετέθη» και μπορεί να εκπέμψει εκατομμύρια φορές περισσότερο φως και ακτινοβολία απ’ ότι ο Ήλιος μας.

Το Άστρο της Βηθλεέμ όμως, δεν θα πρέπει να ήταν ένα παρόμοιο άστρο, καθώς θα υπήρχε κάποια ένδειξη των αστρονόμων της εποχής εκείνης και ο κάθε άνθρωπος της εποχής θα μπορούσε να δει ένα νόβα ή σουπερνόβα, ενώ όπως φαίνεται το παρατήρησαν μόνο οι Μάγοι.

Μία ακόμα θεωρία για την εξήγηση αυτού του φαινομένου διατυπώθηκε από τον Γιόχαν Κέπλερ, ο οποίος υποστήριξε πως αυτό που οδήγησε τους Μάγους στον Ιησού ήταν μια σύνοδος πλανητών ή συζυγία.

Οι πλανήτες, στις κανονικές τους κινήσεις γύρω από τον Ήλιο φαίνονται να κινούνται από τη Δύση προς την Ανατολή. Οι πλανήτες που βρίσκονται πλησιέστερα στον Ήλιο φαίνονται όμως να κινούνται ταχύτερα και οι πιο απομακρυσμένοι δείχνουν να κινούνται βραδύτερα. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ένας από τους πλανήτες είναι δυνατόν να φτάσει και να προσπεράσει κάποιον άλλον. Το προσπέρασμα αυτό ονομάζεται σύνοδος ή συζυγία των δύο πλανητών. Οι πλανήτες Δίας και Κρόνος στη διάρκεια του 7 και του 6 π.Χ έλαβαν μέρος σε μία τριπλή ή μεγάλη συζυγία. Αν το Άστρο της Βηθλεέμ όμως ήταν μια συζυγία, θα το γνώριζαν οι αστρονόμοι της εποχής καθώς η μελέτη του ουρανού ήταν αρκετά ανεπτυγμένη την εποχή εκείνη.

Στην πορεία των χρόνων διατυπώθηκαν και άλλες θεωρίες για την «ταυτότητα» του Άστρου. Το 1911, ο Γερμανός Alfred Jeremias υποστήριξε πως το Άστρο της Βηθλεέμ ήταν το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Λέοντος, ο Βασιλίσκος, ενώ το 1913 ο A. Stenzel υποστήριξε πως «οδηγός» των Μάγων ήταν ο κομήτης του Χάλεϊ.

Μία ακόμη θεωρία, του Έλληνα αστρονόμου Κωνσταντίνου Χασάπη υποστηρίζει πως το Άστρο της Βηθλεέμ ήταν ο πλανήτης Κρόνος τον οποίο αποκαλεί «ηγετικό πλανήτη της μεγάλης συγκεντρώσεως του 6 π.Χ.», ενώ ο αείμνηστος Κ. Χασάπης ορίζει τη γέννηση του Χριστού στις 6 Δεκεμβρίου του 5 π.Χ. και το προσκύνημα των Μάγων στις 19 του ίδιου μήνα.

Αυτή η ημερομηνία γέννησης του Χριστού φαίνεται αρκετά δύσκολο να είναι και η σωστή, καθώς ο Ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρει ότι ο Ιησούς γεννήθηκε την εποχή που οι βοσκοί «φυλλάσουν φυλακάς νυκτός επί την ποίμνην αυτών». Αυτή η εποχή είναι απίθανο να είναι οι τελευταίες μέρες του Δεκεμβρίου καθώς τότε η Βηθλεέμ είναι βυθισμένη στην παγωνιά και τη βροχή. Πιθανότερη εποχή να συνέβη η γέννηση του Χριστού είναι η άνοιξη, όταν τα νεογέννητα αρνάκια χρειάζονται τη βοήθεια των βοσκών, ερμηνεύοντας κατά γράμμα αυτά που αναφέρει το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο.

Βλέπουμε πως οι θρησκευτικές και επιστημονικές αντιλήψεις και θεωρίες δεν «συμβαδίζουν» σε κάποιο σημείο για την ταυτότητα του Άστρου της Βηθλεέμ.

Θα μπορούσαμε όμως να πούμε ότι δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία το τι συνέβη στον ουρανό εκείνη τη νύχτα των Χριστουγέννων, γιατί κάτι πολύ πιο σπουδαίο συνέβαινε επάνω στη Γη μας· η γέννηση του Ιησού.

Μια σπουδαία προσέγγιση του Άστρου των Χριστουγέννων, και το τι μπορεί να σημαίνει για τον καθένα γίνεται από τον ποιητή Γεώργιο Δροσίνη και με το οποίο κλείνει η παράσταση του Πλανηταρίου:

«Την άγια νύχτα την Χριστουγεννιάτικη ποιός δεν το ξέρει;

των Μάγων κάθε χρόνο τα μεσάνυχτα λάμπει τ’ αστέρι.

Κι όποιος το βρη μες στ’ άλλα αστέρια ανάμεσα και δεν το χάση

σε μιαν άλλην Βηθλεέμ ακολουθώντας το μπορεί να φτάση!

Μια επιστημονική εξήγηση: Το “άστρο της Βηθλεέμ” ήταν σύνοδος πλανητών;

Υπήρξε όντως το αστέρι της Βηθλεέμ ή απλά προστέθηκε στο γεγονός της Θείας Γέννησης προκειμένου να κάνει την θεμελιώδη αφήγηση του χριστιανισμού πιο εντυπωσιακή; Ήταν ένα ουράνιο φυσικό φαινόμενο, ένας κομήτης ή κάτι άλλο αυτό που οδήγησε τους Τρεις Μάγους στη φάτνη του Θεανθρώπου;

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με το τι θα μπορούσε να είναι αυτό το αστέρι, εάν υπήρξε ποτέ.

Η πιο ευσταθής, αστρονομικά, λέει ότι το αστέρι της Βηθλεέμ ήταν μια σύνοδος πλανητών. Ο αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ πρότεινε τον 17ο αιώνα ότι το αστέρι της Βηθλεέμ θα μπορούσε να είναι η τριπλή σύνοδος των πλανητών Άρη, Δία και Κρόνου, που έγινε το 7 π.Χ. στα όρια των αστερισμών Κριού και Ιχθύων. Ο Κέπλερ υποστήριξε ότι ο Χριστός είχε γεννηθεί ένα ή δύο χρόνια μετά την σύνοδο, δηλαδή το 4 ή 5 π.Χ.

"Sponsored links"

Atk_inpost_responsive

NOTES: 1. All tokens are represented by '$' sign in the template. 2. You can write your code only wherever mentioned. 3. "DO NOT" alter the tokens in the template html as they are required during publishing.

Η υπόθεση ότι το άστρο της Βηθλεέμ σχετίζεται με την τριπλή σύνοδο υποστηρίχθηκε από αρκετούς αστρονόμους, όπως ο Ρίτσαρντ Μπίντερ, ο οποίος το 1996 υπολόγισε μέσω ενός ειδικού λογισμικού σ’ ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή, ότι στις 3 Δεκεμβρίου του έτους 7 π.Χ. συνέβη η εν λόγω τριπλή σύνοδος. Με τον υπολογισμό του Κέπλερ συμφωνεί μετά από διάφορους υπολογισμούς και ο αυστριακός Κονραντίν Φεράρι Ντ’ Οκιέπο, καθηγητής Αστρονομίας στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, ο οποίος το 1969 επιβεβαίωσε την τριπλή σύνοδο.

Ο Τζον Μόσλεϊ, διευθυντής στο Αστεροσκοπείο Γκρίφιθ στο Λος Άντζελες, πιστεύει ότι το άστρο των Χριστουγέννων ήταν μια σπάνια σειρά πλανητικών συνόδων που έγιναν τη χρονιά μεταξύ του 3 και 2 π.Χ.

Αντιθέτως ο Άγγλος αστρονόμος Κόλιν Χάμφρεϊς υπεστήριξε σε μία μελέτη του, η οποία εκδόθηκε το 1913, ότι το άστρο της Βηθλεέμ ήταν ένας κομήτης. Βασίσθηκε σε μία καταγραφή ενός κομήτη το έτος 5 μ.Χ., από κινέζους αστρονόμους, οι οποίοι κατέγραφαν και ανέφεραν στον αυτοκράτορα οποιοδήποτε αξιοπερίεργο φαινόμενο εμφανιζόταν στο ουράνιο στερέωμα. Όμως, όπως προκύπτει, ο κομήτης του Χάλεϊ πέρασε από τη Γη το 12 π.Χ. που είναι αρκετά μακριά από τις προσεγγίσεις που τοποθετούν τη γέννηση του Ιησού μεταξύ του 2-7 π.Χ.

Επίσης υπάρχει και η περίπτωση του Υπερκαινοφανούς Αστέρα (σούπερ νόβα), ενός αστέρα που μεταβαίνει σε ένα νέο στάδιο της ζωής του, εκρήγνυται και εκπέμπει τεράστιες ποσότητες φωτός. Ο Βρετανός αστρονόμος Ντέιβιντ Κλαρκ και δύο συνεργάτες του σημείωσαν στο περιοδικό της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρίας Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society, ότι την άνοιξη του 5 π.Χ. είχε συμβεί μια έκρηξη σούπερ νόβα στον αστερισμό του Αιγόκερω. Η εκτίμησή τους βασίστηκε σε μία αναφορά που υπάρχει στα Χρονικά της Σινίκης (τα χρονικά της κινεζικής αστρονομίας), ενός καινοφανούς αστέρα στο ζωδιακό αστερισμό του Αιγόκερω. Καταγράφηκε από Κινέζους αστρολόγους το 5 π.Χ. και ήταν ορατός συνεχώς επί 70 ημέρες, εκ των οποίων τις 23 και στη διάρκεια της ημέρας.

Πρόσφατα ο αμερικανός αστρονόμος Μάικ Μόλναρ ισχυρίστηκε ότι έχει βρει την πρώτη αναφορά του αστεριού της Βηθλεέμ εκτός της Βίβλου. Μετά από τη μελέτη των συμβολισμών στα ρωμαϊκά νομίσματα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το αστέρι ήταν στην πραγματικότητα μια διπλή έκλειψη του πλανήτη Δία, σε μια σπάνια αστρολογική συζυγία, που εμφανίστηκε στον αστερισμό του Κριού στις 20 Μαρτίου, του 6 π.Χ., και πάλι στις 17 Απριλίου, του 6 π.Χ. Την απόδειξη της θεωρίας του ο Μόλναρ λέει ότι την βρήκε στο Mathesis, ένα βιβλίο που γράφτηκε από ένα Ρωμαίο αστρολόγο, ονόματι Φίρμικους Ματέρνους, ο οποίος αργότερα έγινε Χριστιανός, στο 334 μ.Χ.

Εκτός από τις προαναφερθείσες ερμηνείες για τη φύση του «άστρου» της Βηθλεέμ, προτάθηκαν και κάποιες άλλες θεωρίες, όπως πως επρόκειτο για έναν μεμονωμένο απλανή αστέρα, του Βασιλίσκου ή του Κάνωπος, ότι επρόκειτο για ένα φαινόμενο αστρικής γέννεσης, ενώ αναπτύχθηκε και μία ελάχιστα επιστημονική παραφιλολογία που θέλει το άστρο της Βηθλεέμ να είναι ένα «αγνώστου ταυτότητος ιπτάμενο αντικείμενο» (ΑΤΙΑ), δηλαδή ένας «ιπτάμενος δίσκος» προερχόμενος από εξωγήινους.

tovima.gr

Ανακοινώσεις

Εξομολογήσεις

Τοπικοί Συνδέσμοι

Η ιστορικότητα των Χριστουγέννων

Θεία Λατρεία

Επικοινωνία

Announcement

Σύντομες Προσευχές

Υμνωδίες