Ανθολόγιο

Ὅλα τὰ σημεῖα τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Χριστοῦ στὸν κόσμο εἶναι σημεῖα ταπεινώσεως. Πῶς μποροῦμε νὰ συνδέσουμε τὴν ταπείνωση μὲ τὸν χρόνο τῆς ζωῆς μας; Συνηθίζουμε τὴν ἐποχὴ αὐτὴ νὰ εὐχόμαστε ὁ ἕνας στὸν ἄλλο «Καλὴ Χρονιά». Ὡστόσο, οἱ Ἅγιοι δὲν καταλαβαίνουν τὸν χρόνο ὅπως ἐμεῖς. Οἱ ἄνθρωποι μιλοῦν συχνὰ γιὰ «ποιότητα ζωῆς», τὴν ὁποία μετροῦν μὲ τὸν ἀριθμὸ τῶν ἐτῶν ποὺ ζήσαμε ἢ κατὰ τὴν ἀνθρώπινη χαρὰ ποὺ βιώσαμε στὴ γῆ. Ὁ Γ. Σωφρόνιος λέει ὅμως ὅτι ἡ πραγματικὴ ποιότητα ζωῆς μετριέται μὲ τὴ γνώση τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔχουμε ἀποκτήσει. Ὑπογραμμίζει ὅτι ὁ Χριστὸς ἦταν ἱκανὸς νὰ πεῖ στοὺς μαθητές Του λίγα λεπτὰ πρὶν τὸν θάνατό Του, «Εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν» (Ἰω. 14,27), διότι ἡ εἰρήνη Του βασίζεται στὴ γνώση τοῦ Πατρός. Βλέπουμε τὸ ἴδιο στοὺς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας: πολλοὶ ὁδηγήθηκαν στὸ μαρτύριο, ἀλλὰ λόγῳ τῆς Θεογνωσίας τους, πλησίασαν τὸν θάνατο ὡς τὴ μεγαλύτερη στιγμὴ τῆς ζωῆς τους. Ἑπομένως, ἂν δὲν ἀποκτήσουμε γνώση Θεοῦ, ἡ ζωή μας εἶναι μάταια. Ὁ χρόνος μᾶς δίνεται γιὰ νὰ τὸν ἐξαγοράσουμε, ὅπως λέει ὁ ἀπ. Παῦλος (Ἐφ. 5,16· Κολ. 4,5), καὶ τὸν ἐξαγοράζουμε μὲ τὴ μετάνοια. Συνήθως, χωρίζουμε τὸν χρόνο σὲ παρελθόν, παρὸν καὶ μέλλον. Ὁ ἐχθρὸς προσπαθεῖ νὰ ἀποσπάσει τὸν νοῦ μας ἀπὸ τὸ παρόν, παγιδεύοντάς μας εἴτε στὸ παρελθὸν διὰ τῆς ἐνοχῆς καὶ τῆς ἀπελπισίας γιὰ ὅλα τὰ λάθη ποὺ κάναμε, εἴτε στὸ μέλλον μὲ τὸν φόβο τοῦ ἀγνώστου. Ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶμε ὅτι ἡ σωτηρία ἐνεργεῖται στὴν παροῦσα στιγμή, ὅταν τὸ «νῦν» μας ἐπισκιάζεται ἀπὸ τὸ αἰώνιο «νῦν» τοῦ Θεοῦ.

Ἡ μετάνοια ἐκπορεύεται ἀπὸ τὴν ἐπίγνωση ὅτι, ἂν ὁ χρόνος δὲν μᾶς ὁδηγήσει στὴ θεογνωσία, ἡ ζωή μας εἶναι μάταιη. Ὁ Γ. Σωφρόνιος λέει ὅτι ὁ χρόνος εἶναι ὁ τόπος ὅπου ὁ ἄνθρωπος συναντᾶ τὸν Θεὸ στὴν αἰωνιότητα Του. Μὲ τὴν προοπτικὴ αὐτή, ὁ χρόνος εἶναι ἡ μεγαλύτερη δωρεὰ πρὸς ἐμᾶς, ἡ φανέρωση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν κόσμο. Ὅ, τι κάνει, τὸ κάνει γιὰ νὰ ἐπενδύσει τὴ ζωή μας μὲ τὴν αἰωνιότητά Του, οὕτως ὥστε νὰ μποροῦμε νὰ κληρονομήσουμε ὅσα εἶναι δικά Του, κατὰ χάρη. Γι΄ αὐτὸ καὶ παρεῖχε θάνατο στὴ ζωή μας. Μόλις γεννηθοῦμε, ἀρχίζουμε τὴν πορεία μας πρὸς τὸν θάνατο, τὸ πιὸ σίγουρο γεγονὸς τῆς ζωῆς μας, τὸ ὁποῖο ἐπέτρεψε ὁ Θεὸς οὕτως ὥστε ἡ ἁμαρτία νὰ μὴν γίνει ἀθάνατη. Ἡ μνήμη τοῦ θανάτου εἶναι ἕνα χάρισμα ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ ἐξαγοράσουμε τὸν χρόνο τῆς ζωῆς μας. Ὅπως πάντα προσέχουμε νὰ ἐορτάσουμε κάθε χρόνο τῆς ζωῆς μας καὶ τὰ γεγονότα ποὺ ἔχουμε ζήσει στὸ παρελθόν, πρέπει ἐπίσης νὰ μνημονεύουμε τὴ μεγάλη ἀλήθεια τοῦ θανάτου μας. Στὴν ἀρχή, αὐτὸ ἀκούγεται σὰν κάτι ἀρνητικὸ ψυχολογικά, ἀλλὰ κατὰ τοὺς λόγους τῶν Ἁγίων Πατέρων μας, ἡ μνήμη τοῦ θανάτου εἶναι ἕνα μεγάλο χάρισμα, διότι μᾶς δίνει ἔμπνευση καὶ μᾶς παροτρύνει νὰ στραφοῦμε πρὸς τὸν Θεὸ μὲ ὅλη μας τὴν καρδιά, ὥστε νὰ βροῦμε καινότητα ζωῆς. Ὁ Γ. Σωφρόνιος λέει ὅτι ἡ ἐπίγνωση τοῦ θανάτου εἶναι μιὰ εἰδικὴ πνευματικὴ κατάσταση ποὺ δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τὴν ἀναγνώριση ότι μιὰ μέρα θὰ πεθάνουμε. Εἶναι μιὰ ἀφύπνιση ποὺ μᾶς θυμίζει ὅτι κατὰ τὴ ζωὴ αὐτὴ ἑτοιμαζόμαστε γιὰ τὴ μεγάλη μας συνάντηση μὲ τὸν Θεό. 

Διαβάζουμε ὅτι ὁ Χριστὸς σαρκώθηκε «ὅταν ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου» (Γαλ. 4,4), καὶ τὸ πλήρωμα αὐτὸ συνίσταται σὲ μιὰ σειρὰ γεγονότων ποὺ ἔπρεπε νὰ συμβοῦν γιὰ νὰ προετοιμάσει σταδιακὰ τὴν ἀνθρωπότητα γιὰ τὴν Ἐνσάρκωσή Του. Τὸ πλήρωμα αὐτὸ τοῦ χρόνου ἦταν ἡ Θεοτόκος, στὴν ὁποία κορυφώνεται ὅλη ἡ ἁγιότητα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ ἡ ὁποία εἶναι ἡ αἰτία κάθε αἰώνιας εὐλογίας. Τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου εἶναι καὶ ὁ προορισμὸς τὸν ὁποῖο ὁ Θεὸς θέτει γιὰ τὴ ζωή μας πάνω στὴ γῆ. Ὁ Θεὸς παρακολουθεῖ τὴν ψυχή μας γιὰ νὰ μὴν τὴν πάρει ἀπὸ αὐτὸ τὸν κόσμο πρὶν φθάσουμε στὸ πλήρωμα αὐτό. Αὐτὸ εἶναι τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ γιὰ ὅλους μας, ἀλλὰ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴ συνεργασία μας μαζί Του, γιατὶ ἐξαγοράζουμε τὸν χρόνο τῆς ζωῆς μας ὅταν συνεισφέρουμε μὲ τὴ διάθεσή μας. Ὁ χρόνος τῆς ζωῆς μας εἶναι χρόνος μετάνοιας, μιὰ εὐκαιρία νὰ κερδίσουμε τὴν αἰωνιότητα. Ἑπομένως, κάθε φορὰ ποὺ λέμε «Καλὸ Νέο Ἔτος» πρέπει νὰ θυμόμαστε ὅτι κάθε νέο ἔτος εἶναι μιὰ ἐξαιρετικὴ δωρεὰ τῆς ὁποίας ἡ ἀξία δὲν πρέπει νὰ ἐξαρτᾶται ἀπὸ πόσα ἀγαθὰ θὰ ἀποκτήσουμε ἢ πόση χαρὰ θὰ βιώσουμε. Ἡ ἀξία τοῦ χρόνου ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ βάθος τῆς γνώσεως μας γιὰ τὸν Θεό, μὲ τὴν ὁποία ζοῦμε κάθε στιγμὴ τῆς ζωῆς μας. Ὁ Μέγας Βασίλειος εἶπε ὅτι ὁ χρόνος τῆς ζωῆς μας μετατράπηκε τελείως ὅταν γεννήθηκε ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο αὐτό: τότε ἡ αἰωνιότητα συναντᾶ τὸν χρόνο σὰν σὲ σταυροδρόμι. Μετὰ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Χριστοῦ κάθε στιγμὴ τῆς ὁριζόντιας ζωῆς μας εἶναι εὐκαιρία νὰ συναντήσουμε τὸν κάθετο παράγοντα τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καὶ αὐτὸ δίνει βάθος στὸν χρόνο μας. Τότε, γνωρίζουμε τὸ «πλάτος, καὶ μῆκος, καὶ βάθος καὶ ὕψος» (Ἐφεσ. 3,18) τοῦ μυστηρίου τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ καὶ ὁ χρόνος τῆς ζωῆς μας ἐξαγοράζεται.

Ἐρώτηση: Πολλοὶ μετροῦν τὸν χρόνο κατὰ τὰ κατορθώματά τους στὴν οἰκογένεια ἢ ἐπαγγελματικά. Πῶς νὰ παρηγορήσουμε ἐκείνους ποὺ αἰσθάνονται «ἀποτυχημένοι» σὲ μιὰ συγκεκριμένη ἡλικία;

Ἀπάντηση: Ὅταν κοιτᾶμε πίσω καὶ βλέπουμε ὅτι ἡ ζωὴ μας εἶναι μιὰ ἁλυσίδα ἀποτυχιῶν καὶ λαθῶν, εἶναι μιὰ πολὺ σημαντικὴ στιγμή. Ἂν αὐτὸ τὸ χρησιμοποιήσουμε σωστὰ καὶ μὲ σύνεση, θὰ μᾶς φέρει πολλὴ προσευχὴ καὶ καινότητα ζωῆς. Ὅταν βλέπουμε ὅτι δὲν ἔχουμε ἐπιτύχει στὴ ζωὴ αὐτὴ αὐτὸ ποὺ θέλαμε, εἶναι καιρὸς νὰ μετατρέψουμε τὸν πόνο μας σὲ δυνατὴ κραυγὴ πρὸς τὸν Θεὸ καὶ νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι κανένα κατόρθωμα δὲν ἔχει αἰώνια ἀξία ἂν δὲν εἴμαστε ἑνωμένοι μὲ τὸν Θεό. Ἂν δὲν κατορθώσαμε τίποτα, ἀλλὰ καταφέραμε νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὸν Θεό, ἔχουμε κατορθώσει τὰ πάντα. Ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ πράξη ποὺ μᾶς ἀνεβάζει ἀπὸ τὸ ψυχολογικὸ ἐπίπεδο στὸ ὀντολογικό, στὸ πνευματικό. Ἡ ἐπίγνωση ὅτι δὲν ἔχουμε ἐπιτύχει τοὺς στόχους μας μπορεῖ νὰ μᾶς φέρει ψυχολογικὴ θλίψη, ἀλλὰ ἄν τὴ μετατρέψουμε σὲ προσευχὴ καὶ ποῦμε: «Κύριε, δὲν θρηνῶ γιατὶ δὲν πέτυχα κοσμικὰ κατορθώματα, ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲν κατάφερα νὰ ἐκπληρώσω τὸν μεγαλύτερο σκοπὸ τῆς ζωῆς μου, νὰ ἔρθω σὲ Σένα καὶ νὰ ἑνωθῶ μαζί Σου». Ἂν ἀρχίσουμε νὰ μετανοοῦμε γι’ αὐτό, θὰ λησμονήσουμε ὁποιαδήποτε ἄλλη κοσμικὴ ἀπογοήτευση.  

Ομιλία ιερομονάχου π. Πέτρου, Ηγουμένου Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ , 27.12.20