Εξομολογήσεις

π. Μιχαήλ:

Για να κανονίσετε εξομολόγηση μπορείτε να τηλεφωνείτε καθημερινά μεταξύ των ωρών 10 π.μ. – 12 μεσημέρι (εκτός Σαββάτου και Κυριακής). Τηλεφώνο: 99426272 (Όλγα) 

 

π. Ιωάννης:

Κατόπιν τηλεφωνικής συνεννόησης ή αποστολής μηνύματος SMS (τηλ. επικοινωνίας 99463030)

idryma-filon-i-m-ag-grigoriou-logo

«ΒΥΖΑΝΤΙΟ»: Η ΡΩΜΑΝΙΑ ΨΕΥΔΕΠΙΓΡΑΦΗ Ή ΤΟ ΧΑΡΟΠΟΙΟΝ ΠΕΝΘΟΣ ΤΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ

29-1453-alwsh-ths-polhs-kwstantinoypoliΚάποια 29η Μαΐου πριν αρκετά χρόνια περπατούσα στην περιοχή της πλατείας Συντάγματος στην Ελλαδική πρωτεύουσα. Ξαφνικά βρέθηκα ανάμεσα σε ανθρώπους -λιγοστούς οφείλω να πω- που σχημάτιζαν μια πομπή, με υψωμένο το γνωστό κίτρινο λάβαρο με τον Δικέφαλο Αετό. Ήταν προφανές ότι είχε μόλις τελειώσει στη Μητρόπολη των Αθηνών το καθιερωμένο μνημόσυνο για τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και τους συν αυτώ Μάρτυρες της Αλώσεως της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453 και η πομπή κατευθυνόταν στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη για κατάθεση στεφάνων. Ακολούθησα την πομπή με ένα αίσθημα ενοχής και με μια διάθεση εξιλέωσης για την παράλειψή μου να θυμηθώ την αποφράδα επέτειο και φτάσαμε στον Άγνωστο Στρατιώτη, όπου κόσμος πολύς -ως συνήθως- ήταν μαζεμένος για να θαυμάσει τους τσολιάδες και να ρίξει σιταράκι στα περιστέρια. Αρκετοί από το πλήθος πήραν είδηση την πομπή και την κατάθεση στεφάνων και κοίταζαν περίεργα. Κάποιος δίπλα μου ρώτησε με απορία: «Μα, ποιοι ειν’ αυτοί;». Η απάντηση ήρθε αποστομωτική από κάποιον άλλον: «Δεν ξέρω. Πάντως η σημαία είναι της Α.Ε.Κ.».

 

Σεβαστοί πατέρες, φίλες και φίλοι,

 

Οι Νεοέλληνες πρέπει να χρωστούμε ευγνωμοσύνη στην Α.Ε.Κ. και τον Π.Α.Ο.Κ. και τα άλλα Κωνσταντινουπολίτικα σωματεία, που διέσωσαν στη συνείδηση του έθνους, έστω και σε υπολανθάζουσα κατάσταση ή ως απλές προσλαμβάνουσες παραστάσεις, τα σύμβολα της ξεχασμένης Ρωμηοσύνης. Της Ρωμηοσύνης, που άλλοτε στρατευόμενη, άλλοτε θριαμβεύουσα, πάντοτε συνέχεται από έναν αβάσταχτο πόνο και ταυτόχρονα ξεχειλίζει από μιαν ανεκλάλητη χαρά.

 

Ζούμε σε μια εποχή που η ιστορική μνήμη των Ελλήνων φαίνεται να εξασθενεί επικίνδυνα. Χαμένοι βαθιά μέσα στις απολαύσεις της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας και παραπαίοντας ανάμεσα σε αλλότριες συνήθειες και ψευδοπροοδευτικές επιταγές που μας έρχονται εξ εσπερίας και τις οποίες υιοθετούμε αβασάνιστα, δεν είμαστε σε θέση να αναλογιστούμε ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε, πού πηγαίνουμε.

 

Κι’ όμως, η Ρωμηοσύνη έζησε και επέζησε, μεγαλουργώντας μέσα στους αιώνες. Ο Δικέφαλος Αετός, σημαία-σύμβολο της Ύστερης Ρωμαϊκής (Ρωμαίικης) Αυτοκρατορίας, συμβόλιζε την παρουσία του κράτους σ’ Ανατολή και Δύση. Σήμερα, το σύμβολο αυτό επιβιώνει με διάφορες μορφές και σε διάφορα χρώματα σε αρκετές χώρες, κυρίως ορθόδοξες, που αποτελούσαν κάποτε «μέρος» της μεγάλης πολιτισμικής ενότητας της Χριστιανικής Ρωμαϊκής Οικουμένης.

 

Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία εκτεινόταν στη Δύση και στην Ανατολή με πρωτεύουσα κατ’ αρχάς την Παλαιά και στη συνέχεια τη Νέα Ρώμη. Η Νέα Ρώμη κτίστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο κοντά στην αποικία «Βυζάντιο» των Μεγαρέων, εκεί όπου η Δύση συναντά την Ανατολή. Προηγήθηκε ήδη το γνωστό Διάταγμα των Μεδιολάνων (Μιλάνου) υπέρ της Ανεξιθρησκίας, που τερμάτισε επίσημα τις διώξεις κατά των Χριστιανών, και ο Κωνσταντίνος, γιος της Χριστιανής Βασιλομήτορος (Αγίας) Ελένης, έδειξε έμπρακτα την εύνοιά του προς τη νέα πίστη. Πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας παραμένει η Ρώμη, που σημαίνει Δύναμη, Ισχύς, εγκαταλείπεται, όμως, η ειδωλολατρική Πρεσβυτέρα Ρώμη προς όφελος της Νέας Ρώμης, που προσφέρεται ως «tabula rasa» στον φίλο των Χριστιανών Αυτοκράτορα και προς τιμήν του παίρνει και το όνομά του (Κωνσταντίνου Πόλις, Κωνσταντινούπολις), χωρίς όμως να εγκαταλείψει το αρχικό και ουσιαστικό της όνομα, ως αδελφή της «Αιώνιας» πόλης και ως νέα πρωτεύουσα. Το κράτος ονομαζόταν «Ρωμανία», οι αυτοκράτορες αποκαλούνταν «Βασιλείς των Ρωμαίων» και οι πολίτες του κράτους αποκαλούνταν «Ρωμαίοι». Έτσι, η Νέα Ρώμη, η Κωνσταντινούπολις, είναι πια η Βασιλίδα των Πόλεων και δικαιωματικά αρχίζει να αποκαλείται και Βασιλεύουσα. Με αυτό το όνομα, Τσάριγκραντ, που σημαίνει Βασιλεύουσα, διασώζεται η Πόλη και στις γλώσσες των Σλαβικών Ορθόδοξων λαών, Ρώσων, Σέρβων και Βουλγάρων.

 

Οι όροι «Βυζάντιο», «Βυζαντινή αυτοκρατορία», «Βυζαντινοί αυτοκράτορες» και «Βυζαντινοί» χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά από τη Δυτική ιστοριογραφία, ένα αιώνα περίπου μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς. Τους εισήγαγε αυθαίρετα ο Φραγκογερμανός ιστορικός Hieronymus Wolf, θέλοντας να διαχωρίσει την Ιστορία της Αρχαίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από την Ιστορία της Μεσαιωνικής αυτοκρατορίας, προσδίδοντας αφενός στη μέχρι το 330 μ.Χ. αυτοκρατορία αποκλειστικά λατινικό χαρακτήρα, αποκαλώντας την «ρωμαϊκή», και αφετέρου στη μετά το 330 μ.Χ. αυτοκρατορία καθαρά «γραικικό» χαρακτήρα, αποκαλώντας την «βυζαντινή».

 

Η αυθαιρεσία υιοθετήθηκε σιγά-σιγά από τους περισσότερους ξένους ιστορικούς, καθώς επίσης και από την πλειοψηφία των Ελλήνων (σπουδασμένων στη Δύση) ιστορικών, ώστε σήμερα να μιλούμε επίσης για «βυζαντινή» μουσική, «βυζαντινή» ζωγραφική, «βυζαντινή» τέχνη κλπ. Πρωταρχικός στόχος της αυθαιρεσίας αυτής ήταν η διάσπαση της συνέχειας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και η παρουσίαση της γνήσιας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, που είχε ως έδρα της τη Νέα Ρώμη Κωνσταντινούπολη, ως μη ρωμαϊκής. Η ιστορική αυτή αυθαιρεσία εξυπηρέτησε όμως και έναν άλλο στόχο: Τη διακοπή της συνέχειας του ελληνικού πολιτισμού, μέσω της παρεμβολής του «βυζαντινού μεσαίωνα» ως ξένου σώματος ανάμεσα στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και τους νεοέλληνες. Αυτό είχε ως συνέπεια τον αποπροσανατολισμό των νεότερων ρωμηών, οι οποίοι άρχισαν να αναζητούν τις ρίζες τους κατ’ ευθείαν στους «ένδοξους» αρχαίους Έλληνες, ενώ παράλληλα κάποιοι νεότεροι ξένοι ιστορικοί, με προεξάρχοντα τον επίσης Γερμανό(!) ερευνητή Jakob Philip Fallmerayer από τη Βαυαρία, βρήκαν την ευκαιρία να διατυπώσουν απόψεις σύμφωνα με τις οποίες οι κάτοικοι της νεότερης Ελλάδας δεν είχαν καμιά σχέση με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο.

 

Η Ρωμανία, κράτος πολυφυλετικό με υπερφυλετικό χαρακτήρα κατοικείτο από το «Γένος των Χριστιανών», τους Ρωμαίους πολίτες. Πολιτικά διοικείτο από τον Αυτοκράτορα με έδρα τη Νέα Ρώμη, Κωνσταντινούπολη και εκκλησιαστικά, μέσω του συστήματος της Πενταρχίας των Πατριαρχών που καθιερώθηκε επί Ιουστινιανού, από τους πέντε Πατριάρχες: Τον Πάπα της Παλαιάς Ρώμης, τον Οικουμενικό Πατριάρχη της Νέας Ρώμης Κωνσταντινουπόλεως, τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και τους Πατριάρχες Αντιοχείας και Ιεροσολύμων. Τον λαό της Ρωμανίας, δηλαδή τη «Ρωμηοσύνη», δεν τον προσδιόριζε ούτε η γλώσσα, ούτε η φυλή. Ακατάλυτοι πνευματικοί δεσμοί, βασισμένοι στον κοινό (ελληνικό) πολιτισμό και στην κοινή (ορθόδοξη) πίστη συνέδεαν άρρηκτα τους υπηκόους της Ρωμανίας, ενώ τρίτο συνεκτικό στοιχείο του κράτους ήταν το ρωμαϊκό σύστημα διοίκησης. Μέσω αυτών των τριών πυλώνων ήταν δυνατό να εισέλθουν (και εισέρχονταν) στη Ρωμηοσύνη οποιοιδήποτε νέοι λαοί, που τύχαινε να βρεθούν μέσα στα όρια ή και στις παρυφές του κράτους της Ρωμανίας, που αποτελούσε ένα μεγάλο χωνευτήρι ιδεών, θεσμών και αντιλήψεων.

 

Μεγαλύτερη απόδειξη της απουσίας κάθε μορφής «ρατσισμού» από τη ρωμαίικη αυτοκρατορία ήταν το γεγονός ότι από τα ανώτατα αξιώματα του κράτους, συμπεριλαμβανομένου και του αυτοκρατορικού θρόνου, είχαν περάσει άνθρωποι που κατάγονταν από διάφορες περιοχές της αυτοκρατορίας, ακόμα και από περιοχές εκτός των ορίων της, καθώς επίσης και άνθρωποι που προέρχονταν από διάφορες φυλές: Ισπανοί, Δάκες, Ίσαυροι, Ιλλυριοί, Αρμένιοι, Φρύγες, Μακεδόνες και άλλοι πολλοί πέρασαν από το ύπατο (αυτοκρατορικό) αξίωμα.

 

Από γλωσσική άποψη, το κράτος είχε δύο επίσημες γλώσσες: τη λατινική και την ελληνική. Με την πάροδο του χρόνου και με τον βαθμιαίο εδαφικό περιορισμό του κράτους σε ελληνόφωνες κυρίως περιοχές, η ελληνική αποκτά προβάδισμα και η λατινική υποχωρεί, εξακολουθώντας όμως να είναι μέχρι τέλους μία από τις δύο επίσημες γλώσσες. Άλλωστε, στη Βαλκανική Χερσόνησο μεγάλη μερίδα των πολιτών του κράτους ήταν -και εξακολουθούν μέχρι σήμερα να είναι- είτε λατινόγλωσσοι είτε δίγλωσσοι (ελληνόφωνοι και λατινόφωνοι). Εξάλλου, πέρα από τις δύο επίσημες γλώσσες, ομιλούνταν σε διάφορες περιοχές τοπικές γλώσσες και διάλεκτοι, από λαούς που έμπαιναν στην αυτοκρατορία και που σιγά-σιγά εντάσσονταν στη ρωμαίικη κοινωνία με τις ιδιαιτερότητές τους, χωρίς να απαιτείται να αποβάλουν τη μητρική τους γλώσσα. Πολλοί τέτοιοι λαοί, ζώντας σε ελληνόφωνο περιβάλλον, εξελίσσονταν τελικά σε δίγλωσσους (π.χ. σλαβόφωνοι-ελληνόφωνοι της Μακεδονίας).

 

Οι δεσμοί μεταξύ των πολιτών σφυρηλατούνταν μέσα στην ορθόδοξη λατρεία. Κάτω από τον θόλο του Ναού και υπό τα βλέμματα του «Παντοκράτορος» και της «Πλατυτέρας των Ουρανών», οι Ρωμηοί, ανεξαρτήτως γλώσσας ή φυλετικής καταγωγής, συνειδητοποιούσαν και πραγματοποιούσαν την ενότητά τους μέσα στο εκκλησιαστικό σώμα, το σώμα του Σταυρωθέντος και Αναστάντος Χριστού. Εμπνεόμενοι από τις ασκητικές και τις μαρτυρικές μορφές των Αγίων, που οι τοιχογραφίες τους κοσμούσαν το απείρου κάλλους αρχιτεκτονικό οικοδόμημα, καλλιεργούσαν το ταπεινό ήθος, το αδούλωτο φρόνημα και το πνεύμα προσφοράς, που έφτανε μέχρι την αυτοθυσία και είχε ως στόχο και προορισμό τη σωτηρία, δηλαδή τη θέωση. Μεγαλειώδες σε σύλληψη είναι το γεγονός ότι η θέωση, η ένωση του ανθρώπου με τον Θεό μέσα στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, ήταν προσωπική και συλλογική επιδίωξη και κοινός στόχος για την Εκκλησία, τον Λαό και την Πολιτεία! Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, ο Ρωμηός μεγαλούργησε, δημιουργώντας έναν απαράμιλλο πολιτισμό, που στοχεύοντας στη θέωση προσεγγίζει την τελειότητα. Αρχιτεκτονική, Ζωγραφική, Μουσική, Υμνογραφία, Γραμματεία ανεβάζουν τον άνθρωπο από τα γήϊνα και αισθητά στα Ουράνια, τα Πνευματικά και τα Θεία.

 

Τα επιτεύγματα της Ρωμηοσύνης έγιναν καρφί στα μάτια των εχθρών της, που ζήλεψαν το μεγαλείο της. Οι Φράγκοι, ορμώμενοι εξ ανατολών, όπου είχαν δεχθεί τον χριστιανισμό στην αιρετική του μορφή από τους οπαδούς του Αρείου, οι δοξασίες των οποίων είχαν καταδικαστεί από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, κατέλαβαν περιοχές της Δυτικής Ρωμανίας και σιγά-σιγά επεξέτειναν την κυριαρχία τους και σ’ αυτήν ακόμα την Πρεσβυτέρα Ρώμη, έδρα του Πρώτου τη τάξει Πατριάρχη της Μίας, Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Ο ορθόδοξος λαός της Δυτικής Ρωμανίας, υπόδουλος πια στους αιρετικούς Φράγκους, για αιώνες αντιστάθηκε γενναία στις αιρετικές τους δοξασίες, με επικεφαλής τον εκάστοτε Πάπα και τους κατά τόπους επισκόπους, που έγιναν πραγματικοί Εθνάρχες των Δυτικών Ρωμαίων, μια και ο Αυτοκράτορας, που είχε έδρα τη Νέα Ρώμη, Κωνσταντινούπολη, δεν ήταν πια δυνατό να ασκήσει τα κυριαρχικά του δικαιώματα στις κατεχόμενες από τους Φράγκους περιοχές. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές του 11ου αιώνα, οπότε οι αιρετικοί Φράγκοι κατακτητές της Δυτικής Ρωμανίας κατάφεραν να αλώσουν την πρωτόθρονη Εκκλησία της Παλαιάς Ρώμης, ανεβάζοντας για πρώτη φορά Φράγκο (αιρετικό) Πάπα στο θρόνο της (1009). Από αυτή τη στιγμή, η Πρωτόθρονη Εκκλησία της Πρεσβυτέρας Ρώμης, που για 10 αιώνες «ορθοτομούσε τον λόγον της Θείας Αληθείας», ακόμα και όταν στην πρωτεύουσα Νέα Ρώμη βρίσκονταν αιρετικοί Πατριάρχες και Αυτοκράτορες, ουσιαστικά αποκόπτεται από τον κορμό της Μίας, Αγίας Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας. Το λεγόμενο «οριστικό» σχίσμα, δηλαδή η επισημοποίηση του σχίσματος, έγινε μερικές δεκάδες χρόνια αργότερα, το 1054, με τα εκατέρωθεν «αναθέματα».

 

Ο θεσμός της Πενταρχίας των Πατριαρχών, λόγω της απόσχισης του Πρωτόθρονου Πάπα και Πατριάρχη της Παλαιάς Ρώμης, μεταβλήθηκε σε «Τετραρχία». Με βάση την εκκλησιαστική τάξη, η δευτερόθρονη Εκκλησία της Νέας Ρώμης Κωνσταντινούπολης έχει από τότε τα «πρεσβεία τιμής», μέχρι να αποκατασταθεί η ενότητα της Εκκλησίας με την άρση του σχίσματος και την επιστροφή στους κόλπους της Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας του θρόνου της Παλαιάς Ρώμης. 

 

Στην Ανατολική Ρωμανία, η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Μεγάλες περιοχές της έχουν υποδουλωθεί σε Μουσουλμανικά φύλα, τους Άραβες και τους Τούρκους, με αποτέλεσμα τα τρία από τα τέσσερα Πατριαρχεία να βρίσκονται σε κατεχόμενες περιοχές. Η μεγάλη όμως διαφορά με τη Δυτική Ρωμανία είναι ότι εκεί ο κατακτητής ήταν αιρετικός χριστιανός και προσπάθησε -και τελικά πέτυχε- να νοθεύσει την ορθόδοξη πίστη, ενώ στις κατεχόμενες περιοχές της Ανατολικής Ρωμανίας, επειδή ο κατακτητής ήταν αλλόπιστος, τα πράγματα ήταν πιο ξεκάθαρα: Είτε παρέμενες πιστός στην Εκκλησία, με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπαγόταν, είτε γινόσουν Μουσουλμάνος. Έτσι, οι Πατριάρχες των τριών κατεχόμενων Πατριαρχείων Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, έγιναν Εθνάρχες των υπόδουλων Ρωμηών, που στη γλώσσα των Κατακτητών τους αποκαλούνται μέχρι σήμερα «Ρουμ».

 

Η Νέα Ρώμη Κωνσταντινούπολις, έλαμψε με την παρουσία της στο οικουμενικό στερέωμα για αιώνες ολόκληρους και έγινε καρφί στα μάτια εχθρών και φίλων. Όλοι οι κατά καιρούς Άρχοντες του κόσμου τούτου σ’ Ανατολή και Δύση, ζηλεύοντας το μεγαλείο της, ονειρεύτηκαν να την κάνουν πρωτεύουσά τους και να καθίσουν στο θρόνο της. Όλοι απέτυχαν οικτρά, μέχρι που οι Φράγκοι κατακτητές της Δυτικής Ρωμανίας, με τις ευλογίες του Φράγκου Πάπα της Παλαιάς Ρώμης και με πρόσχημα την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους Μουσουλμάνους, οργάνωσαν τις λεγόμενες «σταυροφορίες». Εισέβαλαν στην αιμάσσουσα Ρωμανία, λεηλατώντας ανελέητα τις ελληνικές χώρες. Πραγματικός τους στόχος ήταν η κατάληψη και του ελεύθερου τμήματος της Ρωμανίας, που εξακολουθούσε, με κέντρο τη Βασιλεύουσα Νέα Ρώμη Κωνσταντινούπολη, να αντιστέκεται στις ορδές των Μουσουλμάνων, που είχαν ήδη καταλάβει μεγάλα τμήματα της Ανατολικής Ρωμανίας. Οι Φράγκοι σταυροφόροι καταλαμβάνουν και λεηλατούν την Πόλη το 1204, επιδιώκοντας την υποδούλωση των Ορθοδόξων στον αιρετικό Πάπα της Παλαιάς Ρώμης. Οι Ορθόδοξοι Ρωμηοί γνώρισαν μια περίοδο φοβερών διώξεων και έντονων προσπαθειών για βίαιο εκλατινισμό τους, διατηρώντας, ωστόσο, αλώβητη την ορθόδοξη πίστη, παρά τα φρικτά βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν. Το ίδιο συμβαίνει στην Κύπρο, όπου οι Ορθόδοξοι Επίσκοποι εκτοπίζονται στην ύπαιθρο και υποχρεώνονται να αναγνωρίσουν τον αιρετικό Πάπα της Ρώμης και εγκαθίστανται στις πόλεις Λατίνοι Επίσκοποι, που πρωτοστατούν στις προσπάθειες για βίαιο εκλατινισμό των κατοίκων. Το μαρτύριο των 13 μοναχών της Καντάρας είναι ένα φρικτό παράδειγμα της βάναυσης συμπεριφοράς των αιρετικών Φράγκων απέναντι στους ορθόδοξους κατοίκους της Κύπρου.

 

Αν και η Νέα Ρώμη Κωνσταντινούπολη απελευθερώνεται από τους νόμιμους δικαιούχους της μερικές δεκαετίες αργότερα και γίνεται και πάλιν έδρα του «Βασιλέως των Ρωμαίων» και του «Οικουμενικού Πατριάρχη», είναι σαφές και από όλους παραδεκτό ότι οι Φράγκικες σταυροφορίες αποδυνάμωσαν το ήδη ταλαιπωρημένο κράτος της Ρωμανίας και προετοίμασαν το έδαφος για την Άλωση της Πόλης από τους Τούρκους (1453) και την πλήρη Τουρκική κατάκτηση, μετά την οποία η Ρωμανία γίνεται γνωστή ως Ρούμελη, που στη γλώσσα των Μουσουλμάνων Κατακτητών της σημαίνει Χώρα των Ρουμ, δηλαδή των Ρωμηών, ενώ η Νέα Ρώμη, η Κωνσταντίνου Πόλις, η Βασιλεύουσα, ακούει πλέον στο όνομα Ισταμπούλ.

 

Είναι χαρακτηριστικό το σχόλιο του Στήβεν Ράνσιμαν για τα ονόματα της Πόλης. Ο σπουδαίος Άγγλος Ιστορικός της Ρωμαίικης Αυτοκρατορίας, επισημαίνει το «παράδοξο» οι Έλληνες να επιμένουν στη χρήση του λατινικού ονόματος της Πόλης (Κωνσταντινούπολις, από το λατινικό όνομα Κωνσταντίνος, που σημαίνει Σταθερός) και οι Τούρκοι να χρησιμοποιούν το ελληνικό της όνομα (Ισταμπούλ, από το ελληνικό «εις την Πόλιν»). Ένα είναι βέβαιο. Είτε την ονομάσουμε Νέα Ρώμη, είτε Κωνσταντινούπολη, είτε Ισταμπούλ, παραμένει πάντα η Βασιλεύουσα Πόλις.

 

Μετά την άλωση της Πόλης, η θριαμβεύουσα Ρωμηοσύνη δίνει οριστικά τη θέση της στην πονεμένη Ρωμηοσύνη. Το υπόδουλο γένος μέσα από τον πόνο, τα βάσανα και τις θλίψεις εξακολουθεί να δημιουργεί χάρις στην ορθόδοξη πίστη του. Οι πληγές στο κορμί της Ρωμηοσύνης είναι αμέτρητες. Οι ιερείς ντύνονται στα μαύρα. Ένα βαρύ πένθος σκεπάζει τα πάντα καθώς οι ραγιάδες πληρώνουν το τίμημα: σφαγές, παιδομάζωμα, βίαιοι εξισλαμισμοί. Κι’ όμως, οι Ορθόδοξοι γνωρίζουν καλά πως οι διώξεις και οι ονειδισμοί είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής του Χριστιανού και ανακαλύπτουν μέσα από το πένθος τη Χαρά: «Μακάριοι εστέ όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσιν και είπωσι παν πονηρόν ρήμα καθ’ υμών ψευδόμενοι ένεκεν εμού». Οι υπόδουλοι Ρωμηοί δεν αφήνουν την πίκρα να γεμίσει την καρδιά τους με μίσος κατά των βασανιστών τους. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, που οργώνει τις ελληνικές χώρες για να στηρίξει το χειμαζόμενο γένος, είναι απόλυτος σ’ αυτό το θέμα: το άδικο δεν δικαιολογεί το άδικο. Δίνει, μάλιστα, μια ρηξικέλευθη πνευματική εξήγηση για την υποδούλωση της Ρωμηοσύνης στους Τούρκους: «Άξιος ήτον ο Τούρκος να έχει βασίλειον; Αλλά ο Θεός του το έδωκε διά το καλόν μας. Και διατί δεν ήφερεν ο Θεός άλλον βασιλέα, οπού ήτον τόσα ρηγάτα εδώ κοντά να τους το δώση, μόνον ήφερε τον Τούρκον μέσαθε από την Κόκκινην Μηλιά και του το εχάρισε; Διατί ήξευρεν ο Θεός πως τα άλλα ρηγάτα μας βλάπτουν εις την πίστιν και ο Τούρκος δεν μας βλάπτει, άσπρα δώς’ του και καβαλλίκευσέ τον στο κεφάλι. Και διά να μην κολασθούμεν το έδωκε του Τούρκου και τον έχει ο Θεός τον Τούρκον ωσάν σκύλλον να μας φυλάει». Η υπόδουλη Ρωμηοσύνη δεν έσβησε. Με τον Κοσμά τον Αιτωλό, με τους Νεομάρτυρες και τους Εθνομάρτυρες, με το κρυφό σχολειό, κατάφερε να διατηρήσει την πίστη και την ψυχή τη και να εξακολουθήσει να μεταποιεί το πένθος σε χαρά!

 

Μετά την πτώση της Νέας Ρώμης στα χέρια των Τούρκων, αναπτύχθηκε στη Ρωσική αυτοκρατορία η θεωρία της «Τρίτης Ρώμης». Με βάση αυτή τη θεωρία, η Πρώτη Ρώμη (η Ιταλική), Παλαιά Πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, έδωσε τη θέση της, από πολιτική και διοικητική άποψη, στη Νέα Ρώμη, Κωνσταντινούπολη, το 330, που γίνεται η «Βασιλεύουσα Πόλις». Εξάλλου, το 1054, μετά το οριστικό σχίσμα του Πάπα της Ρώμης, η Νέα Ρώμη Κωνσταντινούπολη πήρε και από εκκλησιαστική άποψη τη θέση της έκπτωτης, πλέον, Παλαιάς Ρώμης, ως δεύτερη τη τάξει Εκκλησία. Όταν η Δεύτερη Ρώμη, η Κωνσταντινούπολη, έπεσε το 1453 στα χέρια των Τούρκων και βαθμιαία καταλήφθηκε από τους απίστους και το τελευταίο κομμάτι της πάλαι ποτέ Ορθόδοξης Ρωμαίικης Αυτοκρατορίας, το μόνο ορθόδοξο κράτος που παρέμενε ελεύθερο και δυνατό ήταν η ρωσική αυτοκρατορία. Ο τσάρος, λοιπόν, προβλήθηκε ως ο μεγάλος προστάτης των υπόδουλων ορθοδόξων και ως ο συνεχιστής της παράδοσης των αυτοκρατόρων της Ρωμανίας. Στα πλαίσια αυτά, υιοθετήθηκαν τα σύμβολα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο Δικέφαλος αετός έγινε κρατικό ρωσικό έμβλημα, ενώ η Μόσχα, προβλήθηκε τόσο από την κοσμική όσο και από την εκκλησιαστική ηγεσία της Ρωσίας, ως η Τρίτη Ρώμη, γνήσιος κληρονόμος της Δεύτερης, Νέας Ρώμης Κωνσταντινούπολης.

 

Οι ρωσικές φιλοδοξίες, τουλάχιστον ως προς το εκκλησιαστικό τους σκέλος, υπονομεύονταν από το γεγονός ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης ούτε είχε αποσχιστεί από την Ορθόδοξη Εκκλησία (όπως η Παλαιά Ρώμη), ούτε και είχε καταλυθεί από τους κατακτητές, αλλά μάλλον είχε ενισχυθεί με τα διάφορα προνόμια που παραχώρησαν οι Σουλτάνοι. Πέρα απ’ αυτό, θα πρέπει να τονιστεί επίσης το γεγονός ότι και από πολιτική άποψη, η θεωρία αυτή είχε και τον αντίποδά της. Ο Σουλτάνος δεν έκρυβε την πεποίθησή του ότι αποτελούσε συνέχεια των αυτοκρατόρων των Ρωμαίων, ενώ ταυτόχρονα μεγάλη μερίδα των υπόδουλων ρωμηών, με προεξάρχοντες εκκλησιαστικούς κύκλους, θεωρούσε την Οθωμανική αυτοκρατορία ως συνέχεια της ρωμαίικης αυτοκρατορίας και τον Σουλτάνο ως τον «θεία παραχωρήσει» Βασιλέα, στον οποίο ο ορθόδοξος ρωμηός όφειλε σεβασμό.

 

Οι ρωσικές φιλοδοξίες φαίνεται ότι επιβιώνουν, σε υπολανθάνουσα μορφή, μέχρι σήμερα. Σ’ αυτή τη θεωρία της Τρίτης Ρώμης, πιστεύω, έχει τις ρίζες της και η σημερινή ψυχρότητα στις σχέσεις Οικουμενικού Πατριαρχείου και Πατριαρχείου Μόσχας, καθώς επίσης και οι υπαινιγμοί που διατυπώνονται κατά καιρούς και αναφέρονται στο ισχνό ποίμνιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε αντιδιαστολή με τις δεκάδες εκατομμυρίων πιστών του Πατριαρχείου Μόσχας. Η θέση, μάλιστα, του Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών στη μετασοβιετική Ρωσική Ομοσπονδία έχει ενισχυθεί σημαντικά. Η ομοσπονδία επανέφερε τον Δικέφαλο αετό ως κρατικό της σύμβολο και η πολιτική ηγεσία λαμβάνει σοβαρά υπόψη τον Προκαθήμενο της Ρωσικής Εκκλησίας, ο οποίος βαθμιαία περιβάλλεται με πολιτική εξουσία, αποκτώντας πολλές φορές ρυθμιστικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της αχανούς χώρας. Όμως, και η θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, παρά τις αντιξοότητες, βελτιώνεται συνεχώς, κυρίως χάρη στους λεπτούς χειρισμούς του Προκαθημένου της Μεγάλης Εκκλησίας και στην προβολή του οικουμενικού πνεύματος της Ορθοδοξίας, που ανέκαθεν καταδίκαζε τον εθνοφυλετισμό.

 

Κατά καιρούς στο παρελθόν, πολλοί λαοί, κυρίως ορθόδοξοι, αλλά και αρκετά κράτη εμφανίστηκαν ως κληρονόμοι της Μεγάλης Χριστιανικής Αυτοκρατορίας της Ρωμανίας, που για περισσότερα από χίλια χρόνια σκόρπιζε το φως του πολιτισμού της στην «οικουμένη», δηλαδή στον τότε γνωστό κόσμο.

 

Σήμερα, η Ρωμανία διασώζεται μέσα από κάθε λογής σύμβολα, σημαίες, εμβλήματα, λάβαρα, και εθνικά ή κρατικά ονόματα. Κυριότερος εκφραστής και κληρονόμος της Ρωμανίας θεωρείται ο όπου γης ελληνισμός, που διατηρεί ακόμα, έστω και σε περιορισμένη χρήση, το εθνικό όνομα «Ρωμηός», που τραγουδάει ακόμα τη «Ρωμηοσύνη» του και που διασώζει μέσω διαφόρων τοπωνυμίων το κρατικό όνομα (π.χ. Ρούμελη, Ρωμυλία) και την εθνική επωνυμία (π.χ. Πέτρα του Ρωμηού). Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα το γεγονός ότι πολλοί Πόντιοι από διάφορες περιοχές του Καυκάσου και των βόρειων ακτών του Ευξείνου Πόντου, αναφέρονται σήμερα στην Ελλάδα ονομάζοντάς την «Ρωμανία».

 

Τη σημαία της Ρωμαίικης αυτοκρατορίας διασώζει ως κρατικό της σύμβολο η Αλβανία (μαύρος δικέφαλος σε κόκκινο πανί), που επιπλέον διασώζει και το δίγλωσσον της αυτοκρατορίας, αφού η αλβανική γλώσσα αποτελεί κράμα ελληνικής και λατινικής. Στην Ελλάδα και την Κύπρο, ο μαύρος δικέφαλος σε κίτρινο πανί χρησιμοποιείται κυρίως στις ένοπλες δυνάμεις, αλλά και ως εκκλησιαστικό σύμβολο, ενώ τα δύο αυτά κρατικά μορφώματα του ελληνισμού διασώζουν επίσης και το ελληνόγλωσσον της αυτοκρατορίας. Δικέφαλος αετός, ως κρατικό έμβλημα, χρησιμοποιείται και σε άλλες χώρες, κυρίως ορθόδοξες, όπως η Σερβία και η Ρωσία. Οι Σέρβοι, μάλιστα, μόνοι αυτοί από όλους τους κληρονόμους της Ρωμανίας, διασώζουν επίσης το έμβλημα με τα τέσσερα Β (Βασιλεύ Βασιλέων Βασιλεί Βοήθει), που μεταβλήθηκε σε τέσσερα Σ (στο κυριλλικό αλφάβητο С) και συμβολίζει τη φράση «Μόνο ο Σωτήρας σώζει τους Σέρβους» (Само Спаситељ Сербина Спасава / Samo Spasitelj Srbina Spasava) ή, σε μια άλλη εκδοχή του «Μόνο η Ομόνοια σώζει τους Σέρβους» (Само Слога Сербина Спасава / Samo Sloga Srbina Spasava). Εξάλλου, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ένα ορθόδοξο κράτος στα βαλκάνια, η Ρουμανία, διασώζει αυτούσιο το κρατικό όνομα της ορθόδοξης Ρωμαίικης αυτοκρατορίας (Ρωμανία / Romania), καθώς επίσης και το λατινόγλωσσον της.

 

Πέρα από τον Βαλκανικό χώρο, η Ρωμαίικη εθνική ονοματολογία διασώζεται και στη Μέση Ανατολή, όπου υπάρχουν ακόμα τα τρία Πρεσβυγενή «Ρωμαίικα» Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων. Μάλιστα, το μη ελληνόφωνο ποίμνιο των Πατριαρχείων Αντιοχείας και Ιεροσολύμων αυτοαποκαλείται «Ρουμ Όρθοντοξ», που σημαίνει «Ρωμηοί Ορθόδοξοι» και διατηρούν τη ρωμαίικη παράδοση στην εκκλησιαστική μουσική και ζωγραφική. «Ρουμανίγιε» αποκαλείται και η συνοικία της Βηρυτού, όπου κατοικούν κυρίως «Ρουμ Όρθοντοξ». Τέλος, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων διασώζει και την αυθεντική σημαία της Ρωμανίας, που είναι ο χρυσός δικέφαλος αετός σε «πορφυρούν» (κόκκινο) πανί.

 

Την κληρονομιά της Χριστιανικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας διαφυλάσσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο οι απανταχού της γης ορθόδοξοι λαοί, οι κατά τόπους ορθόδοξες Εκκλησίες, τα κράτη στα οποία πλειοψηφούν οι ορθόδοξοι λαοί και άλλα κράτη των οποίων οι λαοί -αν και στην πλειοψηφία τους, σήμερα, μη ορθόδοξοι- έχουν συνείδηση της ορθόδοξης καταγωγής τους.

 

Χρονολογικός Πίνακας της Ρωμανίας

 

 Διάταγμα των Μεδιολάνων (Μιλάνου) για την Ανεξιθρησκεία, το 313.

 Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος, στη Νίκαια, για την καταδίκη του Αρειανισμού, το 325.

 Ίδρυση της Νέας Ρώμης (Κωνσταντινούπολης) από τον Κωνσταντίνο τον Α΄ (τον Μέγα). Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 11 Μαΐου 330.

 Θάνατος Μεγάλου Κωνσταντίνου, το 337.

 Απόκρουση Φραγκικής (Γερμανικής) επίθεσης στον ποταμό Ρήνο από τον Ιουλιανό (τον Παραβάτη), το 360.

 Θάνατος του Ιουλιανού και κατάρρευση της προσπάθειάς του να επαναφέρει την ειδωλολατρία, το 363, σε μάχη κατά των Περσών στην Ανατολή. Παραχώρηση στους Πέρσες της επικυριαρχίας της Αρμενίας.

 Άδεια στους Φράγκους Βησιγότθους να περάσουν το Δούναβη και να εγκατασταθούν σε περιοχές της αυτοκρατορίας, το 376. Αρχή των επιδρομών των Βαρβάρων και των επιθέσεων εναντίον της Νέας Ρώμης Κωνσταντινούπολης.

 Καταπολέμηση των ειδωλολατρών και των αιρετικών από το Μέγα Θεοδόσιο. Δεύτερη Οικουμενική Σύνοδος, το 381, στην Κωνσταντινούπολη. Η ρωμαϊκή Αυτοκρατορία γίνεται αυτοκρατορία ορθόδοξη.

 Ειρήνη με τους Πέρσες και διαμοιρασμός της Αρμενίας επί Μεγάλου Θεοδοσίου, το 387.

 Κατάληψη της Παλαιάς (Ιταλικής) Ρώμης από τους Φράγκους, το 410.

 Καταδίκη Νεστοριανισμού στην Τρίτη Οικουμενική Σύνοδο στην Έφεσο, το 431.

 Καταδίκη του Μονοφυσιτισμού στην Τέταρτη Οικουμενική Σύνοδο στη Χαλκηδόνα, το 451. Αποσχιστικές τάσεις των επαρχιών Αιγύπτου, Συρίας και Αρμενίας, λόγω αντίθεσης προς τη Σύνοδο της Χαλκηδόνος.

 Στάση του Νίκα, το 532, επί Ιουστινιανού. Χρυσούς αιώνας, η εποχή του Ιουστινιανού. Καλλωπισμός της Πόλης, κτίσιμο Αγίας Σοφίας, η Μεσόγειος ξαναγίνεται ρωμαϊκή λίμνη, κωδικοποιείται το ρωμαϊκό δίκαιο. Παρακμή της λατινικής γλώσσας και βαθμιαία επικράτηση της ελληνικής.

 Η Πέμπτη Οικουμενική Σύνοδος, που συγκλήθηκε από τον Ιουστινιανό το 553 στην Κωνσταντινούπολη, καταδίκασε την αίρεση των «Τριών Κεφαλαίων», τον Ωριγενισμό και για ακόμα μια φορά τον μονοφυσιτισμό.

 Κατάληψη των Αγίων Τόπων από τους Πέρσες, το 615.

 Πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, Νέας Ρώμης από τους Αβάρους, το 626 και θαυματουργική σωτηρία της Πόλης. (Ακάθιστος Ύμνος).

 Ο Ηράκλειος νικά κατά κράτος τους Πέρσες (628) και τους Αβάρους και επεκτείνει την κυριαρχία του στους Σλάβους, που είχαν κατακλύσει τη Χερσόνησο του Αίμου.

 Εμφανίζονται οι Άραβες Μωαμεθανοί, που εισβάλλουν στην Παλαιστίνη (634), καταλαμβάνουν τη Συρία (636), κυριεύουν τα Ιεροσόλυμα (638), εισβάλλουν στην Αίγυπτο (641), καταλαμβάνουν την Αλεξάνδρεια (647). Οι μονοφυσίτες κάτοικοι των επαρχιών αυτών δέχονται με χαρά τους κατακτητές, θεωρώντας τη θεολογία του Μωάμεθ πιο συγγενική προς τη δική τους σε σύγκριση με τη Θεολογία της Χαλκηδόνος (!). Οι Άραβες ναυπηγούν στόλο, εγκαθίστανται στη θάλασσα του Μαρμαρά (673) και προβαίνουν σε επιδρομές εναντίον της Κωνσταντινούπολης, ενώ παράλληλα επεκτείνονται στα Βόρεια αφρικανικά παράλια, καταλαμβάνουν την Καρχηδόνα (697) και προχωρούν προς την Ισπανία.

 Μια νέα πολεμοχαρής φυλή ουννικής καταγωγής, οι Βούλγαροι, εγκαθίστανται στη Χερσόνησο του Αίμου (679).

 Η Έκτη Οικουμενική Σύνοδος, που συγκλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 680, καταδίκασε τον Μονοθελητισμό, που ήταν μια προσπάθεια γεφύρωσης των διαφορών με τους μονοφυσίτες. Η «εν Τρούλλω» Πενθέκτη Σύνοδος, που συγκλήθηκε και πάλι στην Κωνσταντινούπολη το 691 και θεωρείται παράρτημα της Έκτης Οικουμενικής Συνόδου, δεν ασχολήθηκε με δογματικά θέματα αλλά μόνο με τον καθορισμό οργανικών διατάξεων και κανόνων.

 Ο Λέων ο Γ΄ απαγορεύει την προσκύνηση των εικόνων (726) και διατάσσει την καταστροφή τους. Η πρώτη περίοδος της εικονομαχίας αναστατώνει την πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας.

 Η Έβδομη Οικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια (787), αποκατέστησε τις εικόνες.

 Επί Θεοφίλου, η εικονομαχία εντάθηκε και πάλιν, για να αποκατασταθούν οι εικόνες μετά τον θάνατό του από τη σύζυγό του, πιστή αυτοκράτειρα Θεοδώρα, το 843.

 Έναρξη του Φωτισμού των Σλάβων. Αποστολή των μοναχών Κυρίλλου και Μεθοδίου στη Μοραβία, το 863.

 Προσηλυτισμός των Ρώσων, το 989.

 Ο Βασίλειος ο Β΄, ο αποκληθείς Βουλγαροκτόνος, κατόρθωσε μεταξύ 996 και 1018 να υποτάξει πλήρως τους Βουλγάρους και να αποκαταστήσει την κυριαρχία του κράτους σ’ όλη τη Χερσόνησο του Αίμου.

 Το 1054, επί Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου, το σχίσμα της Εκκλησίας της Ρώμης, που από το 1009 είχε επικεφαλής Φράγκο (αιρετικό) Πάπα, γίνεται οριστικό.

 Η Μάχη στο Μαντζικέρτ (1071), κατά την οποία ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ΄ αντιμετώπισε τους Σελτσούκους Τούρκους στην Αρμενία, κατέληξε σε πανωλεθρία και αιχμαλωσία του αυτοκράτορα και σηματοδότησε το μέλλον της αυτοκρατορίας.

 Οι σταυροφορίες, που άρχισαν από το 1096, αποδυνάμωσαν την αυτοκρατορία οικονομικά, εμπορικά, πολιτικά και στρατιωτικά και κατέληξαν στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, το 1204, και στην καταστροφή του πολιτισμού της, καθώς επίσης και στη βαθμιαία κατάληψη πολλών περιοχών της αυτοκρατορίας είτε από τους σταυροφόρους είτε από τους Τούρκους. Στην Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκε Λατίνος αυτοκράτορας και Πατριάρχης.

 Τρεις αυτοκρατορίες ιδρύθηκαν από τους Ρωμηούς μετά την κατάληψη της Νέας Ρώμης Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους (Φράγκους) σταυροφόρους, με πιο ισχυρή την αυτοκρατορία της Νίκαιας, που τελικά κατόρθωσε να ανακτήσει τη Βασιλεύουσα, στις 15 Αυγούστου του 1204, υπό τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγο.

 Νέος κίνδυνος απειλεί εξ ανατολών την αυτοκρατορία. Μια ακμαία τουρκική φυλή, οι Οσμανλήδες ή Οθωμανοί, εμφανίζονται στη Μικρά Ασία και καταλαμβάνουν την Προύσα (1326), τη Νίκαια (1329) και τη Νικομήδεια (1337), ενώ σύντομα περνούν στην Ευρώπη και καταλαμβάνουν την Αδριανούπολη (1357) και μετά τις μάχες του Έβρου (1371) και του Κοσσυφοπεδίου (1389) γίνονται κύριοι της Σερβίας και της Βουλγαρίας. Το 1390 βρίσκει την αυτοκρατορία να ελέγχει μόνο την Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλονίκη και τον Μυστρά. Η Θεσσαλονίκη πέφτει κι’ αυτή στα χέρια των Τούρκων το 1430.

 Οι Ησυχαστικές έριδες, θεολογική διαμάχη μεταξύ Ορθοδόξων Ρωμηών και αιρετικών Λατίνων για το Άκτιστο Φως και τη Μέθεξη του Θεού, συγκλονίζει τον χριστιανικό κόσμο. (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και Βαρλαάμ ο Καλαβρός).

 Η διαμάχη «Ενωτικών» και «Ανθενωτικών», «Λατινόφιλων» και «Ορθοδόξων», διανθίζεται με φιλοσοφικές συζητήσεις για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη (Γεώργιος Πλήθων ο Γεμιστός και Γεώργιος - Γεννάδιος Σχολάριος). Μετά τις συνόδους Φερράρας και Φλωρεντίας υπογράφεται το 1439 η «ένωση» με τον Πάπα της Παλαιάς Ρώμης και η υποταγή της Ορθοδοξίας, σε μια προσπάθεια να σωθεί η Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους. Η διαμάχη όμως συνεχίζεται (Μάρκος ο Ευγενικός και Νικαίας Βησσαρίων), εφόσον ο λαός δεν αποδέχεται την «ένωση». Έτσι κι’ αλλιώς η βοήθεια της Δύσης είναι πολύ χλιαρή, με αποτέλεσμα η πτώση της Πόλης στις 29 Μαΐου του 1453 να είναι αναπόφευκτη.

 

Η Ρωμανία (Βυζάντιο) στο Διαδίκτυο

 

Πληθώρα ιστοσελίδων είναι διαθέσιμες στο Διαδίκτυο για το θέμα «Βυζάντιο» και «Κωνσταντινούπολη», τόσο στα αγγλικά, όσο και στα ελληνικά, αλλά και σε άλλες γλώσσες. Αν μάλιστα η αναζήτηση γίνει με το λήμμα «Ισταμπούλ» θα εμφανιστούν και αρκετές σελίδες στην τουρκική γλώσσα. Όσον αφορά την αναζήτηση με το λήμμα «Romania», προφανώς οι ιστότοποι που θα προκύψουν θα έχουν σχέση με τη Ρουμανία και όχι με τη Ρωμανία, που είναι το πραγματικό όνομα του λεγόμενου «Βυζαντίου».

 

Κρίνεται ότι αξίζει να επισκεφθεί κανείς τους ακόλουθους ιστοτόπους:

 

1. www.romanity.org : Πρόκειται για ένα μοναδικό στο είδος του ιστότοπο, στον οποίο παρουσιάζονται στα ελληνικά και στα αγγλικά θέματα θεμελιώδους σημασίας για την ορθή καταγραφή και κατανόηση της ιστορίας της Ρωμηοσύνης. Περιλαμβάνονται κείμενα των Ιωάννη Ρωμανίδη, Γεωργίου Μεταλληνού, Ιερόθεου Βλάχου, Clifton R. Fox και του Κυπρίου Αναστάσιου Φιλιππίδη. Θυμηθείτε, όμως, αν επιθυμείτε να διαβάσετε κείμενα στα ελληνικά, να βρείτε και να πατήσετε με το αριστερό κουμπί του ηλεκτρονικού σας ποντικιού στη λέξη «ρωμαίικα».

2. www.friesian.com/romania.htm : Ιστοσελίδα, στην οποία παραπέμπει και ο προηγούμενος ιστότοπος. Περιλαμβάνει ένα ενδιαφέρον διάγραμμα της ιστορίας της Ρώμης και της Ρωμανίας, που αποκαθιστά τις διαστρεβλώσεις της δυτικής ιστοριογραφίας, τόσο ως προς την ουσία, όσο και ως προς την ορολογία.

3. www.epnet.gr και www.patriarchate.org : Ιστότοποι για το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

4. www.russian-orthodox-church.org.ru : Ιστότοπος του Πατριαρχείου Μόσχας.

5. www.hellenichistory.gr : Ιστότοπος για την ελληνική ιστορία.

6. www.fotw.digibel.be/flags/byzant.html : Ιστότοπος για σημαίες και σύμβολα της Ρωμανίας (Βυζαντίου)

7. www.fotw.digibel.be/flags/ru.html : Ιστότοπος για σημαίες και σύμβολα της Ρωσίας.

 

Βιβλιοεπιλογές για το Βυζάντιο (Ρωμανία)

 

Η βιβλιογραφία για το «Βυζάντιο», όπως είναι φυσικό είναι πλουσιότατη. Περιορισμένα είναι τα βιβλία που αναφέρονται στο θέμα αυτό με τη σωστή ορολογία, αν και αρκετά αναφέρονται σ’ αυτήν, αλλά στη συνέχεια χρησιμοποιούν την καθιερωμένη (λανθασμένη) ορολογία για να αποφύγουν τη σύγχυση. Τα πιο κάτω βιβλία συστήνονται για βαθύτερη μελέτη του θέματος «Βυζάντιο - Ρωμανία»: 

 

1. ΡΩΜΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ΡΩΜΑΝΙΑ ΡΟΥΜΕΛΗ, (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΥΡΝΑΡΑ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1985). Πρόκειται για κλασικό σύγγραμμα, που επανατοποθετεί στις σωστές της βάσεις την ιστορία της Ρωμηοσύνης και διευκολύνει τον αναγνώστη να κατανοήσει σύγχρονα εθνικά ζητήματα, που χωρίς τις προϋποθέσεις που θέτει το βιβλίο, δεν είναι δυνατό να κατανοηθούν.

2. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ, ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΡΙΤΑΣ, ΑΘΗΝΑ). Με το θέμα «Βυζάντιο-Ρωμανία» συνδέεται άμεσα το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου. Το βιβλίο ολόκληρο, όμως, διαπνέεται από το πνεύμα των απόψεων που εκφράζονται στο κλασικό σύγγραμμα του Ρωμανίδη.

3. ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΦΩΤΗΣ, ΠΟΝΕΜΕΝΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ (ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ «ΑΣΤΗΡ», ΑΘΗΝΑ 1989). Πρόκειται για σύνολο δοκιμίων, που έγραψε ο πασίγνωστος ως ζωγράφος και αγιογράφος Κόντογλου. Με μια απλοϊκή, λαϊκή γλώσσα, που χαρακτηρίζεται από πάθος και γνησιότητα, εκφράζει υψηλές αλήθειες και προβληματισμούς για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Ρωμηοσύνης.

4. ΡΑΝΣΙΜΑΝ ΣΤΗΒΕΝ: ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΡΜΕΙΑΣ, ΑΘΗΝΑ 1978). Κλασικό σύγγραμμα του διαπρεπούς άγγλου «βυζαντινολόγου», που διατύπωσε την πρόβλεψη ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας της Ορθοδοξίας.

5. ΡΑΝΣΙΜΑΝ ΣΤΗΒΕΝ: Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΝ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΠΕΡΓΑΔΗ, ΑΘΗΝΑ 1979). Δίτομο σύγγραμμα για το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως πριν και μετά την Άλωση από τους Τούρκους.

6. ΟΣΤΡΟΓΚΟΡΣΚΥ ΓΚΕΟΡΓΚ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΘΗΝΑ). Τρίτομο έργο του Ρώσου καθηγητή της «βυζαντινολογίας» στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου και συζύγου της Ελληνίδας καθηγήτριας του ίδιου Πανεπιστημίου Φανούλας Παπάζογλου. Αν και χρησιμοποιεί τον όρο «Βυζάντιο», εξηγεί την προέλευσή του και αναφέρεται στην αυθαίρετη εισαγωγή του. Στο έργο φωτίζονται σημαντικές πτυχές της ζωής της αυτοκρατορίας και ιδιαίτερα η επίδρασή της στους σλαβικούς λαούς των Βαλκανίων, που βρέθηκαν στα εδάφη της.

7. ΟΜΠΟΛΕΝΣΚΥ ΝΤΙΜΙΤΡΙ: Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΑ. Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ, 500-1453 (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΝΙΑΣ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 1991). Δίτομη μελέτη του καθηγητή ρωσικής και βαλκανικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με χρονολογική παράθεση των γεγονότων αλλά και θεματική προσέγγιση. Ως κληρονόμος - λόγω της ορθόδοξης και σλαβικής καταγωγής του- της παράδοσης της Χριστιανικής Οικουμένης, ο συγγραφέας διαθέτει τις προϋποθέσεις για ορθή κατανόηση των ιστορικών φαινομένων που καθόρισαν την τύχη της Ρωμανίας.

8. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, 29 ΜΑΪΟΥ 1453 (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ, ΑΘΗΝΑ 1991): Βιβλίο που περιγράφει τα θλιβερά γεγονότα γύρω από την Άλωση και επεκτείνεται στους σχετικούς θρύλους και τις παραδόσεις.

 

Δρ Ιωάννης Ζένιος

 

(Σύναξη Νέων και Φοιτητών Αγίου Νικολάου Έγκωμης, Φιλάνι, 6/6/2021)

Επικοινωνία

Διεύθυνση Μεγάλου Ναού: Δανάης 1, Έγκωμη,
2408, Λευκωσία
Διεύθυνση Μικρού Ναού: Αγίου Νικολάου 1, Έγκωμη, 2408, Λευκωσία
Τηλέφωνο: 22355300
Fax: 22590969
Email: agiosnikolaosengomis

@gmail.com

Announcement

Church of Saint Nicolaos in Engomi is open daily from 8:30 am to 12:00 noon, from 5:00 to 8:00 pm and the hours of Liturgical services. For more information contact us on: agiosnikolaosengomis@gmail.com