ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Της Δρ Παναγιώτας Μάμα

(ΜΕΡΟΣ Α')

Βρισκόμαστε εν των μέσω μιας πανδημίας, ενός φονικού ιού που ήδη η ανθρωπότητα μετρά πολλές και επώδυνες πληγές, που αναρωτιέμαι αν τελικά θα υπάρξει επούλωση για όλες αυτές τις πληγές… ένας ιός που μοιάζει «παντοδύναμος» και που έχει ταπεινώσει τους ιατρούς και επιστήμονες ανά τον κόσμο. Σκύβοντας πραγματικά με σεβασμό το κεφάλι μπροστά σε όλους τους νεκρούς ανά το παγκόσμιο, όπως θα έκανε κάθε Έλληνας που σέβεται την παράδοσή του, μια παράδοση που σέβεται τους νεκρούς ήδη από τους προχριστιανικούς αιώνες – θυμηθείτε την Αντιγόνη στην τραγωδία του Σοφοκλή, αλλά και τον Αχιλλέα απέναντι στον πενθούντα πατέρα του Έκτορα, βασιλιά Πρίαμο– αισθάνομαι την ανάγκη να μοιραστώ με την αγάπη σας κάποιους προβληματισμούς.

Τις τελευταίες μέρες όλο και περισσότεροι εξ ημών αισθανόμαστε ότι ο κόσμος, καθώς έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα, σαν να πάτησε ξαφνικά φρένο! Το ψευδές δυτικό κατασκεύασμα της ευδαιμονίας των ψευδαισθήσεων σείεται συθέμελα, αφού πλέον όσα θεωρούνταν σημαντικά, αναθεωρούνται και αποκαθηλώνονται από το βάθρο τους. Η ανάγκη να καθόμαστε με ανυπομονησία κάθε απόγευμα μπροστά στην οθόνη περιμένοντας να ακούσουμε τους θλιβερούς αριθμούς του θανάτου, αριθμούς που άλλες φορές στο παρελθόν προσπερνούσαμε, κρύβει τη συνειδητοποίηση και την αγωνία ότι αυτή τη στιγμή είμαστε όλοι ετοιμοθάνατοι, αφού ο ιός δεν ξεχωρίζει ούτε τους γαλαζοαίματους! Βέβαια, η τραγική ειρωνεία είναι ότι, ετοιμοθάνατοι ανά πάσα στιγμή, είμαστε από τη στιγμή που γεννιόμαστε! Δεν μπορώ να καταλάβω, γιατί τώρα το θυμηθήκαμε, αλλά ας είναι… κάλλιο αργά παρά ποτέ!

Αποτέλεσμα αυτής της συνειδητοποίησης είναι να ανασύρονται από τη λησμονιά της ψυχής μας, όλα τα άλυτα υπαρξιακά ερωτήματα που ξεμονάχιαζαν κάτω από τη σκόνη της λήθης! Γιατί υπάρχω; Ποιο το νόημα της ζωής; Τελικά είμαστε ένα τίποτα; ΚΙ ΑΝ ΑΥΡΙΟ – ΤΙ ΛΕΩ ΑΥΡΙΟ – ΚΙ ΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΠΕΘΑΝΩ, ΤΙ ΘΑ ΕΧΩ ΑΦΗΣΕΙ ΠΙΣΩ ΩΣ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΤΑ; Όσο κι αν προσπαθούμε να τα φιμώσουμε με μανιακές άμυνες, με παραφουσκωμένα ντουλάπια που ξεχειλίζουν ρύζια και μακαρόνια, με διαδικτυακούς εθισμούς παρακολουθώντας τους όποιους αριθμούς, με επαναλαμβανόμενα τεστ του ιού μήπως τελικά με επισκέφτηκε, η αλήθεια είναι ότι δεν φιμώνονται πια! Ουρλιάζουν ζητώντας απαντήσεις!

Μέσα σε αυτή την παραζάλη λοιπόν, παραζάλη κυρίως του μυαλού, η ψυχή μας – που κι αυτή ξεχάσαμε ό,τι υπήρχε μέσα στην προηγούμενη ιλιγγιώδη ταχύτητα που τρέχαμε, τότε προ κορονοϊού – αναζητά τις σταθερές της. Τι γίνεται όμως αν δεν έχει; Εκεί τα πράγματα δυσκολεύουν! Ακόμη κι αν δεν έχει, θα πρέπει να βρει! Αν όχι, δυστυχώς θα μείνει μετέωρη να παλεύει το δικό της μετερίζι στην απομόνωσή της κι όσο αντέξει! Όταν επαναλάμβανα σχεδόν γραφικά «Δώστε νόημα ζωής στα παιδιά σας. Επενδύστε στη σχέση μαζί τους. Δώστε τους κάτι πέραν από τους εαυτούς τους και τις στενές ανθρώπινες ικανότητες που μπορεί να έχουν», αυτό ακριβώς εννοούσα! Κι αν δεν το κάνατε μέχρι τώρα, είναι ευκαιρία να επανατοποθετηθείτε και να το πράξετε, αξιοποιώντας τις αρκετές ώρες πια, που είστε μαζί με τους αγαπημένους σας… Ίσως αυτό να είναι και το δώρο που δίδει η πανδημία σε όλους μας αυτή τη στιγμή: χρόνο αυτογνωσίας και επανατοποθέτησης στα σημαντικά, αλλά και ποιοτικής οικογενειακής επαφής, χωρίς αυτή να στραγγαλίζεται στο λιγοστό χρόνο του σαββατοκύριακου που γινόταν μέχρι πρόσφατα.

Αναγκαστήκαμε να βρεθούμε με τους «πολύ κοντινούς» μας ανθρώπους σε μια πρωτόγνωρη «κοντινότητα», που μας καθρεφτίζει όμως ξεκάθαρα την ποιότητα των οικογενειακών μας σχέσεων προ «της κορονοϊού εποχής». Οι βολικές στιχομυθίες που είχαν πολλά ζευγάρια μέχρι τότε του τύπου: «Καλημέρα – καληνύχτα!» ή άντε και ένα «κουράστηκα πολύ σήμερα στη δουλειά – εγώ να δεις…», δεν υφίστανται πλέον! Αντίθετα η θέση τους αντικαθίσταται από δύο κυρίαρχα σενάρια! Το 1ο, το καλό σενάριο, αφορά το γεγονός ότι τώρα είναι αναγκασμένοι να μοιραστούν τον ίδιο χώρο δουλειάς, αφού δουλεύουν από το σπίτι. Κι αν σας ακούγεται πολύ απαιτητικό το άθλημα του μοιράσματος του ιδίου χώρου δουλειάς, τότε πού να δείτε το ακόμη πιο δύσκολο 2ο σενάριο, αυτό του δεν έχω εργασία και πρέπει να βρω άλλους τρόπους να περάσω τη μέρα μου! Εδώ, όλα τα προηγούμενα όπλα της φαρέτρας μας, μοιάζουν ακόμη πιο αναποτελεσματικά! Οι γνωστές ατάκες μας με τις οποίες προβάλλαμε τη δήθεν θυσιαστική μας διάθεση, όπως αυτή του τύπου «κουράζομαι για εσάς όλη μέρα στη δουλειά…» μοιάζει να μένει μετέωρη και κενή νοήματος! Και για να είμαστε δίκαιοι, όλοι μας ψάχνουμε καινούργια περπατησιά!

Και να ήταν μόνο αυτό; Είναι και όλα αυτά, τα δικαιολογημένα κατά τα άλλα συναισθήματα του πένθους για την απώλεια της ρουτίνας και της συνήθειά μας, που ξεπροβάλλουν ορμητικά, επιστρατεύοντας όλες τις άμυνες του ψυχισμού: Άρνηση… Θυμός… Θλίψη… Διαπραγμάτευση… Αποδοχή… Και εν μέσω αυτών των συναισθημάτων της διεργασίας του πένθους, αναδύονται οι επεξεργασμένες, αλλά και ανεπεξέργαστες πλευρές του εαυτού μας. Τι εννοούμε ανεπεξέργαστες; Αυτές που λειτουργούν με πιο αρχαϊκές ψυχικές άμυνες, αυτές που πριν κουκουλώνονταν πίσω από τον ψευδή κοινωνικό εαυτό μας, με τον οποίο κυρίως κυκλοφορούσαμε. Αυτές, που πολύ πιθανόν, ακόμη κι εμείς οι ίδιοι, να αγνοούσαμε ότι υπήρχαν.

Ας δούμε κάποιες από αυτές τις αρχαϊκές ψυχικές άμυνες… Δεσπόζουσα θέση αποκτά η ψυχική άμυνα της Προβολής! Οι προβολές σε καταστάσεις κρίσεων χτυπάνε κόκκινο! Ο άλλος φταίει! Ο άλλος με δυσκολεύει! Του πετάω στα μούτρα όλα τα εσωτερικά μου σκουπίδια που δεν αντέχω να δω, έχοντας μάλιστα και την ακλόνητη πεποίθηση ότι ανήκουν στον άλλο… στον κατά τα άλλα, αγαπημένο άλλο της ίδιας ή διπλανής πόρτας του ίδιου σπιτιού! Και ακολουθούν οι Διχαστικές καταστάσεις του τύπου: «καλό – κακό/ μαύρο- άσπρο». Οι διχαστικές καταστάσεις στερούνται τη σοφία της σύνθεσης, για δημιουργικές επιλογές και ευέλικτες λύσεις!

Μέσα σε αυτά λοιπόν τα ψυχικά δρώμενα, έρχεται ως επακόλουθο, αναμενόμενο και κατανοητό, αλλά που δε θα έπρεπε να είναι αποδεκτό για τον εαυτό μας, η εκτόνωσή τους μέσω διαφορετικών συμπεριφορών! Να σου λοιπόν οι εντάσεις, οι έντονες φωνασκίες, οι άδικες κατηγορίες, η έλλειψη ευγένειας και κατανόησης, η εμφάνιση γενικά μιας ποικιλότροπης επιθετικότητας, που κάποιες φορές φτάνει στο επίπεδο ακόμη και της σωματικής βίας.

Κάπου εδώ λοιπόν βρίσκεται και το στοίχημα της κρίσης: μήπως πρέπει να ξαναγνωριστούμε εμείς της ίδιας πόρτας, αλλά και της αμέσως διπλανής μέσα στο ίδιο μας το σπίτι; Μήπως θα πρέπει να ξαναγνωριστούμε με το σύζυγο και τα παιδιά μας, τους γονείς και τα αδέρφια μας, αυτούς τους «πολύ πλησίον αδερφούς μας»; Μήπως πρέπει να ξαναγνωριστούμε με τον ίδιο τον εαυτό μας, χωρίς κουκουλώματα και υπεκφυγές;

Φέτος λοιπόν, που το Πάσχα μας θα είναι διαφορετικό και θα λείπουν οι μανιακές άμυνες με τις σούβλες, με τα πλούσια τραπέζια, με το τρέξιμο του νονού για την πιο πρωτότυπη λαμπάδα, με τα ταξίδια – εγχώρια και εξωτερικού – με τις φανταχτερές τουαλέτες και κομμώσεις το βράδυ της Ανάστασης, με την εξαντλητική εργασία μέχρι το βράδυ του Επιταφίου ή ακόμη χειρότερα μέχρι το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου κλπ. Αυτά και πολλά άλλα, μα σίγουρα όλοι κάτι έχουμε να θυμόμαστε από την περσινή Μεγάλη Βδομάδα, σε αυτό τον τόνο της κατανάλωσης και της υπερβολής – άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, αλλά που όλοι φτάναμε λαχανιασμένοι ο καθένας για το δικό του λόγο σε εκείνο το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου! Μήπως λοιπόν σε αυτή τη διαφορετική ανάβαση προς τα Ιεροσόλυμα, να κάνουμε το δικό μας restart, εναποθέτοντας εκεί στα πόδια του Εσταυρωμένου, με αναστεναγμό συντριβής, μια διαφορετική προσευχή, εκλιπαρώντας σιωπηλά εκεί στο εικονοστάσι του σπιτιού μας με τους υπόλοιπους αγαπημένους, αλλά «αγνώστους» μέχρι τώρα:

«Κύριε και Δέσποτα της Ζωής μου δίδαξε με να βρω καινούργια περπατησιά σε όλη αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη που συμβαίνει, χωρίς να χάσω την ψυχή μου… Μάθε με να αγαπώ, να συγχωρώ, να ευχαριστώ και να χαίρομαι, όλα αυτά και όλους αυτούς, που μέχρι πρόσφατα δεν ήξερα ό,τι υπήρχαν…», έχοντας μέσα μας τη βεβαιότητα ότι αν υπάρχει ταπείνωση και αγαπητική διάθεση, ο Κύριος της Ιστορίας και Πατέρας μας δε θα μας αφήσει χωρίς απάντηση στο δίκαιο αίτημά μας!

Με πολλή αγάπη και αγωνία για όλους εσάς που βρίσκεστε στο σπίτι ψάχνοντας αυτή την καινούργια περπατησιά με τους αγαπημένους σας

Υ.Γ. Συνεχίζεται… 

(ΜΕΡΟΣ Β')

Μέσα σε αυτή λοιπόν την παραζάλη, όπως προσπάθησα να σκιαγραφήσω στο α΄μέρος, ψάχνω κι εγώ όπως όλοι, να ξαναβρώ τις δικές μου σταθερές… Από το μαγγανοπήγαδο της μνήμης ανασύρω εκείνη τη Σαρακοστή του 2002, όταν έκανα την εκπαίδευσή μου στην παιδονευρολογία στο Γ.Ν. Παίδων Πεντέλης. Το θυμάμαι σαν σήμερα! Καθαρά Δευτέρα και εγώ να εφημερεύω και να βρίσκομαι στη δυσάρεστη θέση να γεμίζω το θάλαμο 252 με δύσκολα και ανίατα περιστατικά – κάποια μάλιστα καταδικασμένα σε θάνατο ήδη από την πολύ βρεφική ηλικία… Περνάει η Κυριακή της Ορθοδοξίας και για μένα ήταν μια μαρτυρική 1^η βδομάδα των Νηστειών… Κάθε φορά που έμπαινα στο θάλαμο κυριολεκτικά πονούσε η ψυχή μου, για τον πόνο που ήταν μαζεμένος μέσα στο θάλαμο αυτό! Κανένας ειδικευόμενος δεν ήθελε να αναλάβει το συγκεκριμένο θάλαμο, από την συναισθηματική φόρτιση που βίωνε – τι σημασία έχει αν είμαστε ειδικοί… και οι ειδικοί είναι άνθρωποι και συμπάσχουν. Ο κλήρος έπεσε σε μένα… «Γιατί Θεέ μου;», έλεγα! «Τι έφταιξαν αυτά τα παιδάκια; Γιατί τόσος πόνος σε αυτούς τους γονείς;». Κι ενώ αυτά τα ερωτήματα δεν έβρισκαν απαντήσεις, βαθιά μέσα μου, μια αδύναμη φωνή επαναλάμβανε: «Δεν νοιάζεσαι περισσότερο για τα παιδάκια αυτά, από Εκείνον που τα δημιούργησε, τον κοινό Πατέρα μας. Η Αγάπη Του ξέρει καλύτερα…».

Ήταν αρχή της 2^ης Βδομάδας των Νηστειών, όταν μπαίνοντας μέσα για επανεξέταση των παιδιών, μια μητέρα μου προσφέρει πίτσα. Η στιχομυθία που ακολουθεί ήταν τόσο έντονη που τη θυμάμαι σαν σήμερα:

-        Πάρε γιατρέ μου, από το πρωί είστε στο πάνω κάτω…

-        Να με συμπαθάτε, της απαντάω, δε θα πάρω. Αλλά μην το εκλάβετε ως απόρριψη του κεράσματος, απλά νηστεύω… Πείτε ότι με κεράσατε και σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό…

 Με κοίταξε με συμπάθεια…

-        Πιστεύεις ότι υπάρχει Θεός; με ρώτησε…

-        Φυσικά, της απάντησα, χωρίς να αφήνω αμφιβολίες.

Σκέφτηκε λίγο και αμέσως κλείνει το κουτί της πίτσας με δύναμη, απευθυνόμενη προς τις άλλες μητέρες:

-        Αφού η γιατρός μας νηστεύει, θα νηστέψουμε όλοι μέχρι το Πάσχα!

Είναι αλήθεια ότι η στάσης της με ξάφνιασε, αλλά δεν είπα τίποτα…

Να μη σας τα πολυλογώ, οι γονείς ξεκίνησαν νηστεία και προσευχή. Κάθε απόγευμα όλος ο θάλαμος σύσσωμος έκανε την παράκληση στην Παναγία και τον Άγιο Ραφαήλ – προστάτη του Νοσοκομείου Παίδων Πεντέλης. Ο κοινός πόνος μετατράπηκε σε κοινή προσευχή και κοινή νηστεία! Ο πόθος ήταν ένας: μέχρι την Ανάσταση να αναστηθούν τα παιδιά τους από τη δοκιμασία τους και να κάνουν Πάσχα στο σπίτι τους! Πλέον δεν ήταν βαριά η ατμόσφαιρα στο θάλαμο! Υπήρχε ελπίδα, υπήρχε μια διάχυτη χαρμολύπη, χαιρόμουν να κάθομαι μαζί τους και να παίρνω δύναμη από την προσευχή τους…

Κάθε Κυριακή ζητούσαν από τον ιερέα του νοσοκομείου να κοινωνεί τα παιδιά τους, ακόμη κι αυτά που τα πλησιάζαμε με πολλή προσοχή και αντισηψία, μήπως τους μεταφέρουμε κάποια ενδονοσοκομειακή ή άλλη λοίμωξη, γιατί ήταν ανοσοκατασταλμένα! Ο ιερέας όμως ήταν αλλιώς… Ο ιερέας πλησίαζε και τα κοινωνούσε με Σώμα και Αίμα Χριστού, μεταγγίζοντας τους ζωήν αιώνιο! Και όσο πλησίαζε το Μεγάλο Σάββατο… ανέλπιστα άρχισαν να υπάρχουν δείγματα βελτίωσης σε όλα τα παιδιά  - ακόμη και στα ετοιμοθάνατα, ακόμη και σε αυτά που η οδηγία ήταν «αν πάθουν ανακοπή μην ανατάξετε διότι… δεν έχει νόημα!»  - οδηγία που αρνηθήκαμε να ακολουθήσουμε - μέχρι που τελικά το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ο θάλαμος… ήταν άδειος! Μ. Σάββατο πρωί έδωσα και το τελευταίο εξιτήριο! Και τελικά εκείνη η εφημερία της Ανάστασης ήταν… η πιο ήσυχη εφημερία της ζωής μου, μεταμορφούμενη σε ορόσημο και της δικής μου εσωτερικής Ανάστασης…

Δυστυχώς δεν ανήκω στους ανθρώπους τους «μη ιδόντες και πιστεύσαντες», τους οποίους ο Χριστος μακαρίζει! Όμως αυτό που έζησα εκείνη τη Σαρακοστή και σε εκείνη την πορεία προς το Μεγάλο Σάββατο δεν μου αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας για τους λόγους του Ευαγγελίου, πόσο μάλλον για να σιωπήσω… Γιατί η ιατρική μου ιδιότητα – τόσο η δική μου, όσο και των επιμελητών μου - αδυνατούσε να εξηγήσει λογικά το θαύμα! Το «οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν» ή το «τοῦτο τό γένος ἐν οὐδενί δύναται ἐξελθεῖν εἰ μή ἐν προσευχῆ καί νηστεία» ή πολύ περισσότερο το «λάβετε, φάγετε' τούτο εστί το σώμα μου…» και το «πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο εστί το αίμα μου…» τα είδα ανέλπιστα να διαδραματίζονται μπροστά μου.

Με αυτό βέβαια που γράφω, δε σημαίνει ότι όταν δεν πραγματοποιείται κάποιο χειροπιαστό θαύμα θεραπείας οι άνθρωποι δεν είχαν πίστη. Κάθε άλλο… Θαύμα άλλωστε για το Θεό είναι ένα σημείο συνάντησης μαζί μας για την αρχή μιας σχέσης και όχι όπως εμείς το βλέπουμε ως το τέλος ενός αιτήματος. Επομένως αυτό το θαύμα δεν οριοθετείται από μια σωματική θεραπεία, που στο τέλος της μέρας απλά δίνει μια παράταση κάποιων χρόνων στη ζωή μας, αλλά επεκτείνεται αρχοντικά με στόχο την ανάσταση του πεπτωκότος ανθρώπου. Ένα τέτοιο θαύμα μπορεί να γίνει με μυριάδες μυστικούς και συνάμα εκπληκτικούς τρόπους, που η Αγάπη του Θεού επιλέγει για τον καθένα από εμάς. Για πολλούς το θαύμα ήταν η ώρα του θανάτου τους, όπου το σωματικό τέλος σηματοδοτούσε την αρχή της όντως ζωής τους! Μέγα παράδειγμα ο Ληστής εκ δεξιών, ο ληστής του… Παραδείσου, εκεί στην τιμητική θέση δίπλα από τον Εσταυρωμένο!

Μέσα σε αυτές τις σκέψεις και ενθυμήσεις από το παρελθόν, συνειδητοποιώ ότι η φετινή Ανάσταση δε θα είναι όπως τις άλλες… Όμως το θαύμα της Ανάστασης του Σωτήρος Χριστού, του Θεού και Πατέρα μου, κανένα κλείσιμο εκκλησιών και κανένας κορονοϊός δεν μπορεί να το βγάλει από την ψυχή μου! Γιατί παντοδύναμος δεν είναι ο ιός, αλλά ο Υιός και Λόγος του Θεού του Ζώντος! Ας προσευχηθούμε όλοι μαζί στον Κύριο της Ζωής και να βροντοφωνάξουμε με όλη τη δύναμη της υπάρξεως μας να δείξει επιείκεια στα χάλια μας! Να μας συγχωρέσει που είχαμε τα πάντα ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι και προσωρινά τουλάχιστον, τα χάσαμε! Και να θυμάστε ακόμη ότι τη μοναξιά μας μακριά από τις εκκλησίες μας, την ένιωσε κι ο Κύριος μας εκεί στον κήπο της Γεσθημανή! Ξέρει! Μας καταλαβαίνει! Την ένιωσε πριν από όλους μας! Μην απελπίζεστε λοιπόν! Αφεθείτε στην Αγάπη Του, γιατί ΖΕΙ ΚΥΡΙΟΣ!!

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ, ΑΔΕΡΦΟΙ ΜΟΥ!

ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Δρ. Παναγιώτα Μάμα

Υ.Γ. Σας περιμένω όλους το βράδυ της Ανάστασης να ενωθούμε τόσο διαδικτυακά, όσο και καρδιακά σε κατανυκτική συνπροσευχή με τους ιερείς και τους ψάλτες μας, για να γίνει η Κύπρος ένας Μεγάλος Ναός που θα συμπεριλάβει όλους – και τους «νηστεύσαντες» και τους «μη νηστεύσαντες» και τους πιστούς και τους ολιγόπιστους και αυτούς που αγαπάμε πολύ και αυτούς που αγαπάμε ολιγότερο. Με τον τρόπο αυτό θα κρατήσουμε τις κλειστές πόρτες των εκκλησιών μας ανοικτές για όλους τους πολίτες του νησιού μας, για να καλύψει το νησί μας ολόκληρο ως ένας Ναός η Χάρης της Αναστάσεως! ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! Ναι! ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ!