Η φύση και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα των αγγέλων

ΑΓΓΕΛΟΙ

1. Φύση και ιδιαίτερα γνωρίσματα.

Γιατί ονομάζονται άγγελοι;

Άγγελος σημαίνει αγγελιοφόρος και ονομάστηκαν έτσι γιατί αποστέλλονται από τον Θεό στους ανθρώπους, για να αναγγείλουν το θέλημά Του.

• Ασώματοι
• Αυτεξούσιοι
• Έχουν νουν και λόγο
• Κατά χάριν αθάνατοι
• Άπτωτοι. Αμετακίνητοι προς το κακό.
• Ανώτεροι από τον άνθρωπο σε γνώση και δύναμη
• Κατώτεροι από το Θεό. Γνώση και δύναμη μηδαμινή μπροστά στο Θεό
• Αθάνατοι
• Δεν αμαρτάνουν
• Δεν έχουν φύλο
•  Μορφή

Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός προσπαθώντας να δώσει έναν ορισμό περί των αγγέλων λέγει ότι είναι φύσεις νοερές, αεικίνητες, αυτεξούσιες, ασώματες. Υπηρετούν το θεό και είναι κατά χάριν αθάνατες. Η φύση των αγγέλων είναι πνευματική. Επειδή όμως απολύτως άϋλος και ασώματος νοείται μόνο ο Θεός, γι' αυτό το αγγελικό σώμα νοείται ως αιθέριο, πυροειδές, ταχύτατο και πολύ λεπτότερο από τη γνωστή μας ύλη.
Οι άγγελοι ως προς τη προαίρεση είναι ελεύθεροι και τρεπτοί, έχοντας δυνατότητα να προκόπτουν στο αγαθό, αλλά και να τρέπονται στο κακό. Οι νοερές δυνάμεις διαθέτουν σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά νου και λόγο, δίχως όμως «πνεύμα ζωοποιό» επειδή δεν έχουν σώμα. Γι΄ αυτό δεν συνάγουν τη θεία γνώση μέσα από τις αισθήσεις ή από αναλύσεις λογισμών, αλλά μένοντας καθαροί από κάθε υλικό στοιχείο συλλαμβάνουν τα νοητά νοερώς και αΰλως. Παρ' όλη τη καθαρότητα και απλότητα της αγγελικής φύσης, οι άγγελοι είναι δεκτικοί της κακίας. Έτσι μπορούν να επιλέξουν τη συνεχή προαγωγή στην άνωθεν Γνώση και τη κοινωνία της Αγάπης ή την άρνηση αυτής της Αγαθότητας. Αποτέλεσμα της ελευθερίας τους είναι και η πτώση του τάγματος του Εωσφόρου. Αυτό το αγγελικό τάγμα δεν αρκέστηκε στη θαυμαστή λαμπρότητά του, αρνήθηκε την ιεραρχημένη πρόοδο της θείας γνώσης και θέλησε τη πλήρη και άμεση εξομοίωσή του με το Θεό. Γι' αυτό το λόγο ηθελημένα δόθηκε στη κακία, στερήθηκε την αληθινή ζωή, την οποία μόνο του (το τάγμα των δαιμόνων) αρνήθηκε. Κατ΄ αυτό τον τρόπο έγιναν πνεύματα νεκρά αφού απέβαλαν την αληθινή ζωή και δεν αισθάνονται κόρο από την ορμή τους προς τη κακία προσθέτοντας με άθλιο τρόπο διαρκώς κακία επάνω στην ήδη υπάρχουσα.
Οι άγγελοι όμως που δεν ακολούθησαν τον Εωσφόρο στην αποστασία του, απέκτησαν το χάρισμα της τέλειας ατρεψίας και ακινησίας προς το κακό. Αυτό συνέβη με την ενανθρώπηση, τη σταυρική θυσία και την ανάσταση του Χριστού, αφού έμαθαν ότι ο δρόμος που οδηγεί στην ομοίωση με το Θεό δεν είναι η έπαρση, αλλά η ταπείνωση. Η ακινησία των αγγέλων προς το κακό δεν σημαίνει ότι εξαφανίζεται το αυτεξούσιό τους, αλλά ότι εξαγιάζεται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Οι άγγελοι έχουν μεγαλύτερες και ανώτερες γνωστικές ικανότητες από τους ανθρώπους. Βέβαια δεν είναι ούτε παντογνώστες, ούτε παντοδύναμοι όπως ο Θεός. Δεν προγνωρίζουν τα μέλλοντα, παρά μόνο αν τους τα αποκαλύψει ο Θεός, ούτε γνωρίζουν τι ακριβώς κρύβεται στη καρδιά κάθε ανθρώπου. Δεν γνωρίζουν πότε θα γίνει η συντέλεια του κόσμου και η Δευτέρα παρουσία του Χριστού. Η μετακίνησή τους γίνεται ταχύτατα, αλλά δεν είναι πανταχού παρόντες. Κάθε φορά βρίσκονται σε συγκεκριμένο τόπο, δίχως να γνωρίζουν το τι συμβαίνει αλλού.
Δεν έχουν φύλο, γιατί η φύση τους είναι πνευματική, ενώ δεν χρειάζονται τροφή για να ζήσουν ή ανάπαυση για να ξεκουραστούν, αλλά ούτε πεθαίνουν και ούτε πολλαπλασιάζονται. Η αθανασία τους δεν πηγάζει από τη φύση τους, αλλά επειδή μετέχουν «κατά χάριν» στην αγιότητα του Θεού.

1. Δημιουργία : Χρόνος, τρόπος και σκοπός. Χρόνος: Οι άγγελοι δημιουργήθηκαν πριν από τον άνθρωπο και πριν από τη δημιουργία του ορατού και υλικού κόσμου, αφού στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης «Ιώβ» παρουσιάζεται ο Θεός να μιλά και να ομολογεί ότι μόλις δημιούργησε τα άστρα, όλοι οι άγγελοι τον ύμνησαν με δοξολογίες.
   Ο τρόπος με τον οποίο δημιουργήθηκαν από το Θεό δεν μας είναι γνωστός. Ωστόσο μπορούμε να λάβουμε μία εικόνα γι' αυτόν μέσα από την διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, ο οποίος λέγει ότι οι αγγελικές δυνάμεις δημιουργήθηκαν μόλις ο Θεός συνέλαβε την ιδέα της δημιουργίας τους. Δηλαδή η απόφαση του Θεού να δημιουργήσει τον αγγελικό κόσμο, σήμανε ταυτόχρονα και τη δημιουργία του.
   Ο σκοπός της δημιουργίας των αγγέλων δεν έχει να κάνει με κάποια ανάγκη του Θεού. Δεν είναι δυνατό ο υλικός ή ακόμη και αυτός ο πνευματικός κόσμος να μπορεί να προσφέρει κάτι επιπλέον στη δόξα του Θεού. Ο σκοπός της δημιουργίας των αγγέλων φανερώνεται από τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, ο οποίος λέγει ότι ο Θεός τους έδωσε ύπαρξη και ζωή γι' αυτούς τους ίδιους, με κίνητρο την αγάπη του και αγαθότητα και με σκοπό να συμμεριστούν ως λογικά όντα τη μακαριότητά του. Μετέχουν στη Θεία μακαριότητα και τρέφονται με τη διαρκή θέα του προσώπου του Θεού. Ωστόσο αυτή η συμμετοχή στη θεία μακαριότητα ωθεί τις αγγελικές δυνάμεις σε μία συνεχή ανοδική πορεία, σε μία πορεία προς τη πνευματική τελειότητα.

1. Αριθμός, τάξεις, ονόματα  και σύγκριση με ανθρώπους

Ο αριθμός των αγγελικών όντων είναι ανυπολόγιστος και απροσμέτρητος. Ο ίδιος ο Ιησούς ομιλεί στη Γεσθημανή για περισσότερες από δώδεκα λεγεώνες αγγέλων, ενώ ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μαρτυρεί ότι είδε και άκουσε γύρω από το Θεϊκό θρόνο χορωδία από μυριάδες μυριάδων και χιλιάδες χιλιάδων αγγέλων.
Όλοι αυτοί οι αναρίθμητοι άγγελοι είναι οργανωμένοι σε τάγματα ή αλλιώς σε τάξεις. Συγκεντρώνοντας τις αναφορές σε αυτό το θέμα του Προφήτη Ησαΐα, του προφήτη Ιεζεκιήλ, του αποστόλου Παύλου, του αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη και του Οσίου Νικήτα Στηθάτου, μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής:

Τα τάγματα των αγγέλων είναι εννέα, τα οποία ταξινομούνται σε τρεις τρίχορες ιεραρχίες ή ταξιαρχίες, κατά τον ακόλουθο τρόπο: Σεραφείμ, Χερουβείμ, Θρόνοι - Κυριότητες, Δυνάμεις, Εξουσίες - Αρχές, Αρχάγγελοι, Άγγελοι.
Ιδίωμα της πρώτης ιεραρχίας είναι η πύρινη σοφία και η γνώση των ουρανίων, ενώ έργο τους ο θεοπρεπής ύμνος του «γελ». Η δεύτερη ιεραρχία έχει ως ιδίωμα τη διευθέτηση των μεγάλων πραγμάτων και την διενέργεια των θαυμάτων, ενώ έργο τους είναι ο τρισάγιος ύμνος «Άγιος, Άγιος, Άγιος». Τέλος ιδίωμα της τρίτης ιεραρχίας είναι να εκτελούν θείες υπηρεσίες και έργο τους αποτελεί ο ύμνος «Αλληλούϊα».

Ο αριθμός των αγγέλων είναι αναρίθμητος. Όμως κατά τον Άγιο Διονύσιο Αρεοπαγίτη χωρίζονται σε εννέα τάγματα ανάλογα με τις υπηρεσίες που προσφέρουν. Τα τάγματα αυτά τα ονομάζει «χορούς αγγέλων». Αυτή είναι και οι πιο ταιριαστή ονομασία αφού ολόκληρη η ζωή των αγγέλων είναι ένας ατελείωτος ύμνος δοξολογίας και ευχαριστίας στον Τριαδικό Θεό.

Τα τάγματα χωρίζονται σε τρεις ομάδες ως εξής:

Η πρώτη τριάδα δεν έχει σχέση με τους ανθρώπους. Λατρεύει μόνο τον Θεό.

Η δεύτερη τριάδα είναι οι κυρίαρχοι του κόσμου (των πλανητών και του σύμπαντος). έργο τους είναι ο τρισάγιος ύμνος «Άγιος, Άγιος, Άγιος».

Η τρίτη τριάδα υπηρετεί τους ανθρώπους, τους φροντίζει αι τους προστατεύει. Εκτελούν το θέλημα του Θεού και είναι οι φύλακες των ανθρώπων (Ματθαίου 18,10). Πιο οικείοι στους ανθρώπους είναι οι Αρχάγγελοι, οι οποίοι απεικονίζονται συχνά στους Ναούς και  γνωρίζουμε τα ονόματά τους από την Αγία Γραφή. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, σημαίνει «Δύναμις Θεού», ενώ εμφανίζεται πολλές φορές στη Παλαιά Διαθήκη. Είναι ο κορυφαίος, είναι αυτός που νίκησε τον Εωσφόρο και τον έθεσε εκτός Παραδείσου (Δανιήλ 10, 13-21).

Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ που σημαίνει «ήρωας του Θεού», από την εμφάνισή του στο προφήτη Δανιήλ, στο προφήτη Ζαχαρία και γνωστός σε όλους μας από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (Λουκά 1, 19)

Ο Αρχάγγελος Ραφαήλ το όνομά του σημαίνει «ο Κύριος θεραπεύει» και εμφανίζεται στον Τωβίτ μεταφέροντας τις ανθρώπινες προσευχές στο θρόνο του Θεού (Τωβίδ 3,16).

Ο Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης αναφέρει και τον Αρχάγγελο Ουριήλ.

Όσο πιο πολύ γνωρίζουμε τους Αγίους Αγγέλους, τόσο περισσότερο γεμίζει η ζωή μας από την αγάπη και το μυαλό και η καρδιά μας από την δυνατότητα να ενεργούμε ευεργετικά στην ζωή των άλλων, αφού κατά τον ορισμό του Αγίου Διονυσίου για τους Αγγέλους «ένας άγγελος είναι μια εικόνα του Θεού, ένας λαμπρός ολοκάθαρος καθρέπτης, ο οποίος αντανακλά την απέραντη αγάπη και καλοσύνη του Θεού».