Ἐρώτηση: Γιατί πρέπει νὰ φυλαχθοῦμε ἀπὸ τὴ σάρκα, ἀφοὺ ἐορτάζουμε τὸν κατὰ σάρκα ἐρχομὸ τοῦ Χριστοῦ; Δὲν μπορεῖ ἡ σάρκα νὰ εἷναι ὁδὸς σωτηρίας;

Ἀπάντηση: Σκοπός μας δὲν εἶναι νὰ σκοτώνουμε τὴ σάρκα, ἀλλὰ τὴν ἁμαρτία. Στὴν πραγματικότητα, κανεὶς δὲν τιμᾶ τὴ σάρκα ὅσο ἡ Ἐκκλησία μας. Ἐδῶ ἡ σάρκα δέχεται τὴ μεγαλύτερη τιμὴ πάνω στὴ γῆ: ἡ Ἐκκλησία ὀνομάζει τὴ σάρκα «ναὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (Α’ Κορ. 3,16). Ἡ τραγωδία τοῦ κόσμου μας εἶναι ἡ ἀτιμία στὴν ὁποία ἔχουμε ρίξει τὴν ἀνθρώπινη σάρκα, ὥστε νὰ χάσουμε τὴν αἴσθηση τῆς ἱερότητάς της. Ἂν θεωροῦμε τὴ σάρκα ἕνα δοχεῖο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν δυνάμει, δὲν μποροῦμε νὰ πᾶμε ἐναντίον της, ἀλλὰ ἀντιστεκόμαστε στὸ σαρκικὸ φρόνημα. Τὸ σαρκικὸ φρόνημα δὲν ἀναφέρεται μόνο στὰ πάθη τῆς ἀτιμίας, ἀλλὰ καὶ σὲ πάθη ὅπως ὁ φθόνος καὶ τὸ μίσος. (Α’ Κορ. 3,3).

Ἐρώτηση: Εἶναι ἡ νοσταλγία τοῦ παρελθόντος μιὰ παγίδα; Εἶναι βλαβερὴ στὴν πνευματικὴ ζωή;

Ἀπάντηση: Εἶναι ψυχολογικὸ φαινόμενο καὶ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ πῶς τὸ χρησιμοποιοῦμε. Ὁ ἀπ. Παῦλος λέει: «Ἡ γὰρ κατὰ Θεὸν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον κατεργάζεται, ἡ δὲ τοῦ κόσμου λύπη θάνατον κατεργάζεται» (Β’ Κορ. 7,10), ὁπότε ἡ ψυχολογικὴ θλίψη τῆς νοσταλγίας εἶναι θλίψη εἰς θάνατον. Ἡ πνευματικὴ θλίψη, δηλαδὴ τὸ νὰ θυμόμαστε τὶς εὐλογίες τοῦ Θεοῦ μὲ ταπεινὴ εὐγνωμοσύνη καὶ μετάνοια ποὺ δὲν Τὸν εὐχαριστήσαμε ὅπως Τοῦ ἀξίζει, εἶναι μιὰ λύπη εἰς ζωήν. Ἂν κοιτάξουμε πίσω στὸ παρελθόν μας, βλέπουμε ὡς φωτεινὸ κέντρο στὴ ζωή μας ὅλες τὶς στιγμὲς ποὺ νιώσαμε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ὄχι μὲ νοσταλγία. Ὁ ἀπ. Παῦλος λέει ὅτι πρέπει «τὰ μὲν ὀπίσω ἐπιλανθανόμενος τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενος κατὰ σκοπὸν διώκω...» (Φιλ. 3,14). Ὡστόσο, μποροῦμε νὰ φέρνουμε τὶς στιγμὲς αὐτὲς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μὲ εὐγνωμοσύνη καὶ εὐχαριστία, λέγοντας: «Κύριε, Σὲ εὐχαριστῶ ποὺ μὲ ἐπισκέφθηκες τόσες φορὲς στὴ ζωή μου καὶ Σὲ παρακαλῶ συγχώρεσέ με ποὺ ἤμουν ἀχάριστος στὴν ἀγάπη καὶ τὴν περιποίησή Σου. Συγχώρεσε με καὶ δὲξου με ὅπως εἶμαι». Ἡ ανάμνηση αὐτὴ εἶναι μιὰ πνευματικὴ πράξη, σὰν μιὰ Λειτουργία: προσφέρουμε τὸ παρελθόν μας μὲ εὐγνωμοσύνη καὶ λαμβάνουμε καινὴ πληρότητα. Ὁ χρόνος μπορεῖ να συμπτυχθεῖ στὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας εἶναι ἡ μεγαλύτερη συμπύκνωση τοῦ χρόνου. Φέρνουμε γεγονότα τοῦ παρελθόντος στὴν παρούσα στιγμὴ μὲ προσευχὴ καὶ αὐτὰ μᾶς ἀνοίγουν τὴν αἰωνιότητα. Ὁ Μυστικὸς Δεῖπνος εἶναι κάτι ποὺ συνέβη μόνο μία φορά, ἀλλὰ ἐπειδὴ ὁ Χριστὸς τὸν τέλεσε μὲ τὴ δύναμη τοῦ Πνεύματος τοῦ αἰώνιου, παραμένει γιὰ πάντα.

Ἐρώτηση: Τὴ μιὰ στιγμὴ ἔχουμε εἰρήνη, τὴν ἑπόμενη γνωρίζουμε ὅτι εἴμαστε βαθιὰ πεσμένοι. Πῶς νὰ διατηρήσουμε εἰρήνη στὴ ζωή μας;

Ἀπάντηση: Ἡ εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι κοσμικὴ εἰρήνη. Ἔρχεται ὅταν ἀποκτοῦμε γνώση Θεοῦ. Ὅπως λένε οἱ Πατέρες τῆς ἐρήμου, ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ φθάσει σὲ μιὰ κατάσταση ὅπου δὲν θὰ κλονισθεῖ ἀκόμα κι ἂν συγκρουσθοῦν οὐρανὸς καὶ γῆ. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι εἶναι ἀναίσθητος. Αὐτὴ εἶναι μιὰ εἰρήνη ποὺ δίνεται ἀπὸ τὴ Θεογνωσία. Κάποτε, σὲ περίοδο πολέμου, ὅταν οἱ ἄντρες κάποιου χωριοῦ θὰ ἐκτελοῦνταν, ἕνας νεαρὸς ἔφτυσε τὸν στρατιώτη ποὺ ἔβαλε τὸ ὅπλο στὸ κεφάλι του. Δίπλα του ὑπῆρχε ἕνας ἱερέας ποὺ σήκωσε τὰ χέρια του καὶ εἶπε: «Ἀδελφοί, πεθαίνουμε γιὰ τὸν Θεὸ καὶ τὴν πατρίδα μας. Εἴθε ὁ Θεὸς νὰ συγχωρέσει αὐτοὺς ποὺ μᾶς σκοτώνουν, καὶ νὰ συγχωρέσει καὶ ἐμᾶς». Ἐκεῖνος ἦταν ἅγιος. Ὁ νεαρὸς μπορεῖ νὰ ἦταν γενναῖος σύμφωνα μὲ μερικούς. Ὅσο γιὰ τὸν ἱερέα, πῶς θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει εἰρήνη νὰ κάνει μιὰ τέτοια χριστιανικὴ προσευχὴ ἐκείνη τὴ στιγμή; Ἐνῶ τὸν λιθοβολοῦσαν, ὁ ἅγ. Στέφανος εἶπε: «Κύριε, μὴν στήσης αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην» (Πράξ. 7,60). Αὐτὴ εἶναι ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, ποὺ ξεπερνᾶ τὸν νοῦ μας καὶ δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ ἐξωτερικὲς συνθῆκες, ἀλλὰ ἀπὸ τὴ γνώση τῆς καρδιᾶς.

Ἐρώτηση: Τὸ παράδοξο τοῦ 21ου αἰῶνα εἶναι ὅτι ὁ ρυθμὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι τόσο γρήγορος, ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία μας ἀκολουθεῖ τὸν ρυθμὸ τῆς αἰωνιότητας.

Ἀπάντηση: Οἱ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι τὸ σχολεῖο ὅπου μαθαίνουμε νὰ εἴμαστε σταθεροὶ ὥστε νὰ γνωρίζουμε τὸν Θεό. Ἡ Γραφή δὲν λέει «Τρέχετε καὶ μάθετε ὅτι εἶμαι Θεός», ἀλλὰ «σχολάσατε καὶ γνῶτε ὅτι ἐγὼ εἰμὶ ὁ Θεὸς» (Ψαλμ. 45,11). Ἐκεῖνοι ποὺ τηροῦν ἐπιμελῶς τὶς ἀκολουθίες γίνονται ἄνθρωποι προσευχῆς, ἐνῶ ὅσοι εἶναι ξένοι στὶς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας, δὲν μποροῦν νὰ κρατήσουν τὴν προσευχὴ στὸν σύγχρονο κόσμο. Ἡ προσευχὴ εἶναι μιὰ ἀγγελικὴ πράξη ποὺ χρειάζεται δύναμη ἐξ Ὕψους, καὶ δεχόμαστε τὴ δύναμη αὐτὴν πλουσίως στὴν Ἐκκλησία μας. Οἱ ἀκολουθίες μπορεῖ νὰ εἶναι μακρινὲς γιὰ μερικούς, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ βιαζόμαστε νὰ τὶς ἀλλάξουμε. Μᾶλλον πρέπει νὰ παραμείνουν ὡς ἔχουν, γιατί ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ βράχος πάνω στὸν ὁποῖο «καὶ πύλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. 16,18), παρόλο ποὺ θὰ πέσουν πολλά κύματα πάνω της. Οἱ ἀκολουθίες εἶναι τὸ σχολεῖο ὅπου μαθαίνουμε τὴν ἡσυχία. Ὑπάρχει μιὰ σχέση μεταξὺ τῆς μυστικῆς ζωῆς τῆς καρδιᾶς καὶ τῆς μυστηριακῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας: ἡ μία τροφοδοτεῖ τὴν ἄλλη.

Ἐρώτηση: Πῶς μποροῦμε νὰ μὴν ἐπιτρέψουμε στὴ μετάνοια νὰ γίνει ἄγχος προκαλούμενο ψυχολογικὰ γιὰ τὶς ἁμαρτίες τοῦ παρελθόντος καὶ τὸν φόβο γιὰ τὸ μέλλον;

Ἀπάντηση: Ὅταν ἡ προσευχὴ τῆς μετάνοιας ἐνεργοποιεῖται ἀπὸ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, δὲν φέρνει ἀπελπισία, ἀλλὰ αὐξάνει τὴν ἔνταση τῆς μετάνοιάς μας, διότι ἐντείνει τὴ συνείδηση ὅτι ἐκείνη τὴ στιγμὴ προσομιλοῦμε μὲ τὸν Δημιουργό μας, μὲ τὸν ΔΙΚΟ ΜΑΣ Θεό. Αἰσθανόμαστε ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὁ Θεός μας, ποὺ εἰσακούει τὴν προσευχή μας, καὶ αὐτὸ δημιουργεῖ ἄλλους λογισμοὺς μετανοίας μέσα μας. Ἂν πρόκειται γιὰ ψυχολογικὴ ἀνάμνηση τοῦ παρελθόντος, δὲν μποροῦμε νὰ προσευχηθοῦμε, καὶ ἂν συμβεῖ αὐτό, εἶναι ἴσως καλύτερα νὰ σταματήσουμε καὶ να ἀποκόψουμε τὴν ἀνάμνηση αὐτή, διότι δὲν ἔχει θετικὴ ἐνέργεια μέσα μας. Ὅσον ἀφορᾶ τὸ μέλλον, σήμερα ὑπάρχουν πολλὰ «ἐσχατολογικὰ» σημεῖα γιὰ τὸ τέλος τοῦ κόσμου, καὶ αὐτὸ δὲν εἶναι κάτι ἀρνητικὸ ἀπὸ μόνο του, ἂν τὸ χρησιμοποιοῦμε στὴν προσευχή. Βλέπουμε πολλὰ σημεῖα, ἀλλὰ ὁ Θεὸς «ἔθετο χρόνους καὶ καιροὺς ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ» (Πράξ. 1,7). Μποροῦμε νὰ χρησιμοποιήσουμε τὰ διάφορα αὐτὰ σημεῖα γιὰ νὰ ἀνανεώσουμε τὴν προσδοκία μας γιὰ Αὐτὸν ποὺ μέλλει νὰ ἔρθει καὶ πάλι, καὶ νὰ ἐνισχύσουμε τὸν δεσμό μας μὲ τὸν Χριστό, γνωρίζοντας ὅτι ὅταν ἔρθει «ἡ ζωή μας κρυμμένη σὲ Αὐτὸν» (Κολ. 3,3) θὰ φανερωθεῖ πραγματικά.

Ἐρώτηση: Καθὼς γερνᾶμε, γινόμαστε πιὸ ἀδύναμοι στὴν καρδιά μας, στὴν πνευματική μας δύναμη;

Ἀπάντηση: Ὄχι, ἀντιθέτως. Στὴν πραγματικότητα, λόγῳ τῆς φυσικῆς ἀδυναμίας τοῦ γήρατος, ὁ ἄνθρωπος ἔχει μεγαλύτερη εὐκαιρία νὰ δοξολογεῖ τὸν Θεό. Καθὼς ὁ ἄνθρωπος ἀναπέμπει δόξα στὸν Θεὸ παραδίδοντας τὴ δύναμη τῆς νεότητάς του στὴν προσευχὴ καὶ τὴ λατρεία τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀκόμη πολυτιμότερο ὅταν δοξάζει τὸν Θεὸ μὲ τὴ σωματική του ἀδυναμία. Στὴν ἀρχὴ ὁ ἄνθρωπος βιώνει στιγμὲς χάριτος καὶ ἐμπνεύσεως, ἀλλὰ ἡ φύση εἶναι πολὺ ἀδύναμη γιὰ νὰ τὶς κρατήσει. Αὐτὸ εἶναι παράδοξο στὴν πνευματικὴ ζωή: ὅσο νεότερο καὶ ἰσχυρότερο εἶναι τὸ σῶμα μας, τόσο ἀσθενέστερη εἶναι ἡ πνευματική μας φύση. Ὅσο μεγαλύτεροι καὶ πιὸ ἀδύναμοι γινόμαστε σωματικά, τόσο περισσότερο ἡ φύση μας λαμβάνει δύναμη γιὰ νὰ διατηρήσει τὴν ἐπαφή μας μὲ τὸν Θεό.

Ομιλία ιερομονάχου π. Πέτρου, Ηγουμένου Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ , 27.12.20